Meyve bahçesi tesisi genel bilgileri


MEYVE BAHÇESİ TESİSİ

Bir meyve bahçesi tesis etmeden önce uygun yer seçimi gereklidir. Yer seçiminde şu faktörler çok önemlidir.

--- İklim : Kışın düşük sıcaklıklar, türlere göre değişmekle beraber soğuklama ihtiyacı, ilkbahar son donları ve sonbahar ilk donları meyve yetiştiriciliğini kısıtlayan iklim faktörleridir.

---Yöney: Bahçe tesis edilirken tercih edilecek yöney iklime, toprağa ve meyve türüne göre değişir. Erken çiçek açan badem, kayısı ve ilkbahar donlarına karşı hassas olan ceviz gibi türlerde güney yönü tehlikelidir. Serin ve sert iklimli yerlerde Doğu-Batı yönünde bahçe tesis edilmesi tavsiye edilir.

--- Toprak : Meyve ağaçları için en uygun topraklar derin, verimli, iyi havalanan ve yapıları kumludan, kumlu-tınlı ve killi-tınlıya kadar değişen topraklardır. Birçok meyve türü için en uygun pH 5.5-6.5 arasındadır. Meyve yetiştiriciliği yapılacak yerde taban suyunun durumu da çok önemlidir. Genellikle türlere göre değişmekle beraber taban suyu yüksekliğinin 1 metreyi geçmemesi gereklidir.

--- Su : Başarılı bir meyve yetiştiriciliği için yeterli miktarda ve iyi kalitede sulama suyunun sağlanması ve doğru bir şekilde kullanılması gerekmektedir. Mümkünse su kaynağının durumuna göre dinlendirilmiş su kullanılması tercih edilir. Sulama uygulamasının önemi kadar bir sulamada verilmesi gerekli olan su miktarı ve sulama zamanın iyi belirlenmesi gerekir. Kontrollü su uygulaması meyve verim ve kalitesini büyük ölçüde etki eder. Kontrollü su uygulamaları modern sulama yöntemleri ile mümkündür. Bu yöntemlerin başında damlama ve mini sprink sulama yöntemleri gelmektedir.



TÜR VE ÇEŞİT ŞEÇİMİ

Bir yerde daha önce yetiştirlmiş tür ve çeşitler ile araştırma kuruluşlarının tavsiye ettikleri tür ve çeşitler tercih edilmelidir. Hastalık ve zararlılarla mücadele ile kültürel bakım işlemlerinin kolay yapılabilmesi için tek bir türle kapama bahçeler kurulması tavsiye edilir. Ekonomik açıdan pazar üstünlüklerine sahip çeşitler tercih edilmelidir. Örneğin erken olgunlaşan çeşitler erkencilik sağlayan alanlarda yetiştirildiğinde pazarlama bakımından çok önemli avantajlar sağlamaktadırlar.

Birçok meyve tür ve çeşidinde ağaçların ürün verebilmeleri için mutlaka yabancı tozlanmaya ihtiyaç vardır. Meyve ağaçları bol çiçek açtıkları halde çok az meyve bağladıkları hatta hiç meyve yapmadıkları durumlar dölleyici probleminden kaynaklanmaktadır. Elma, armut, kiraz, erik, badem gibi meyve türleri mutlaka yabancı tozlanma isterler. Bu türlerle bahçe kurarken en az iki ve daha fazla çeşit kullanılmalıdır. Özellikle kiraz bahçesi kurarken çeşitlerin birbirini tozlayıp tozlamadığının bilinmesi gerekir. Örneğin son zamanlarda üretimi hızla artan 0900 Ziraat çeşidinin dölleyicileri Starks Gold,Lambert ve Merton Late’dir.

Kayısı türünde ise çeşitlere göre değişmekle beraber tozlayıcı çeşit kullanılması verim ve kaliteyi artırmaktadır. Ceviz türünde ise aşılı olarak üretilen bazı çeşitlerin tozlayıcısı belirlenmiş olmasına karşın tohumdan üretilenlerin ki belirlenmemiştir. Standart çeşitlerden oluşan ceviz bahçesi kurulurken dölleyici çeşitlerin kullanılması gerekmektedir.

DİKİM SİSTEMLERİ VE DİKİM SIKLIĞI

Düz arazilerde genellikle kare, dikdörtgen, satranç ve üçgen dikim uygulanır. Dikim sistemi belirlendikten sonra sıraların yönü arazinin durumuna göre belirlenmelidir. Güneş ışınlarından daha iyi yararlanmak için, sıraların kuzey-güney yönünde oluşturulması gerekir. Arazide soğuk havanın birikebileceği çukur yerler varsa, oralarda soğuğa tolerans gösteren, soğuklama isteği uzun olan tür ve çeşitler yada geç çiçek açan çeşitler seçilmelidir.

Kare dikimde ağaçlar arasındaki mesafeler eşittir. Uygulanması kolay ancak birim alana daha az ağaç dikilebilen bir sistemdir.

Fidan Sayısı= 1000/ a2

(a : Karenin bir kenar uzunluğu metre)



Dikdörtgenin köşelerine yapılan dikimdir. Kare dikime göre daha fazla fidan dikilebilir. En çok kullanılan dikim sistemleri arasındadır.

Fidan Sayısı : 1000/ axb

( a : sıra üzeri aralığı metre

b : sıra arası aralığı metre )

Satranç dikim sisteminde karenin köşelerine dört ağaç bir ağaç ise karenin merkezine dikilir. Erken dönemde daha fazla ürün ve gelir elde etmek için uygulanmaktadır. Kare dikimin yaklaşık iki katı fidan dikilebilmektedir.






Üçgen dikim ağaçların eşkenar üçgenin köşelerine dikildiği bir sistemdir. Kare şekline göre aynı alana %15 daha fazla ağaç dikilebilmektedir.



Kontur dikim sistemi, eğer meyve bahçesi kurulacak arazi çok meyilli ise tesviye ile düzeltme mümkün olamamaktadır. Burada teraslar yapılmalı ve teraslarda sulama sularının tutulabilmesi için kenar kısımlar yüksek tutulmalıdır. Dikim şekli ne kadar düzensiz olursa olsun sulama ve yağmur sularının gövdenin etrafında birikmemesi için ağaçlar kenara yakın dikilirler.



Dikim aralıklarının belirlenmesi anacın gelişme kuvveti yanında çeşidin alacağı son büyüklükte dikkate alınmalıdır. Tür ve çeşide göre sıra arası ve sıra üzeri mesafeler değişmektedir. Çöğür anacı üzerine aşılı elma, armut, kiraz, kayısı, vişne, erik gibi meyve türlerinde genellikle sıra arası ve sıra üzeri mesafenin 6x6 metre olması tavsiye edilir. Şeftali için sıra arası 5 m, sıra üzeri 3 m yeterlidir. Ceviz bahçesi tesis ederken bu mesafeler 10x10 metre olması gerekir.

FİDANIN TEMİNİ

Fidanların dikimden birkaç ay önce temin edilmesi gerekmektedir. Fidan alınacak yerin güvenilir ismine doğru fidan üreten sertifikalı olması zaruridir. Çünkü büyük masraflar gerektiren bahçe tesisinin geri dönüşü de zordur. Fidanların hastalık ve zararlı bakımından temiz olması arzu edilir. Enstitümüzde ve diğer bazı kamu kuruluşlarında da fidan üretimi yapılmaktadır. Halen fidanlığımızda elma, armut, kiraz, erik, vişne, kayısı türlerine ait değişik çeşitlerde ve daha bir çok türde fidan üretimi yapılmaktadır. Ayrıca aşısız ceviz fidanı da mevcuttur. Yeni bir kapama bahçe kuracak üreticilerimizin fidan taleplerini Aralık ayında yapması gerekir. Fidan sökümleri kurumumuzda hava şartlarına bağlı olarak genellikle Mart ayında yapılmaktadır. Dikimde bir yaşlı fidan tercih edilmelidir. Kurumalar dikkate alınarak genellikle %20-25 daha fazla fidan alınmalıdır.

Eğer fidanı aldığımız yer uzak bir yerse fidanı götürürken çok dikkat edilmelidir. Alınan fidanların kökleri kurumaması için kök kısımları iyice sarılmalıdır. Rüzgar ve güneşe karşı sıkıca korunmalıdır. Fidanlar dikim zamanına kadar, köklerini güneş ve kuru havadan korumak için nemli toprak içine gömülerek muhafaza edilirler.

TOPRAK HAZIRLIĞI

Bahçe kurulacak arazi uzun süre işlenmemiş ise sürüm öncesi toprak dip-kazan ile patlatılmalıdır. Ardından derin sürülerek ve yaz mevsimi sonuna kadar toprağın havalanması ve güneşlenmesini sağlamak için beklenmelidir. Eğer daha önce yetiştiricilik yapılan bir alanda dikim yapılacak ise bahçe yapılacak yerin toprağı ilkbahar veya yaz aylarında derin bir şekilde sürülmelidir. Sonbaharda kesekleri kırmak dağıtmak ve araziyi tesviye etmek için tırmık veya diskaro çekilerek arazi dikime hazır hale getirilir.

Meyve bahçesi tesisinde mutlaka toprak analizleri yapılmalı, analiz sonuçlarına göre gübreleme yapılmalıdır