MERKANTİLİZM 1-GİRİŞ : Batı Avrupa ülkelerinde ortaçağın sonu ile endüstri devrimi arasındaki dönem feodal sistemin yıkılışı ve güçlü merkezi devletlerin kuruluşu ile kapital birikimi ve piyasa ekonomisi koşullarının kapitalizmi doğurduğu çağ olmuştur. İşte buradan, gerçek bir ekonomi biliminin ortaya çıkmasına yani 18. Yüzyılın başlarına kadar süren zaman aralığına “ MERKANTİLİZM DÖNEMİ” adı verilmektedir. 3.yüzyıla kadar süren bu aralıkta , ekonomik düşünceler bir takım evrelerden geçmiş , iktisat ve iktisadi düşünce bakımından bir bütünlük göstermemesine karşın “politik iktisat sistemi” ve merkezi devletlerin iktisat politikaları, ilkeleri kavramı belirlemiştir. Sistem bakımından Merkantilizmin eleştirileri yapılmıştır. A. Smith ‘e göre merkantilist sistemin varlığını kabul etmek gerekmektedir. Daha sonraları Alman iktisatçı F. K Mann bu görüşe karşı çıkmıştır. Sonuç olarak merkantilist yazarlar, sistematik niteliklerden ve kuramsallıktan yoksun daha çok edimsel ve siyasi bir takım eserler meydana getirmelerine rağmen, özellikle son dönemlerdeki düşünceleriyle iktisat biliminin kurulmasına hizmet etmişlerdir. 2- MERKANTİLİZMİ HAZIRLAYAN İKTİSADİ ve SOSYAL KOŞULLAR: 1- Feodalizm halkı, yağmacılardan koruma amacı gütmekteydi. Emri altında bulunan halkın ve çalışanların korunmasını bizzat derebeyi yapardı. Fakat zamanla Avrupa’da düzenli bir hayat kurulduktan, ticaret ise kara ve deniz yolu ile daha güvenli bir biçimde yapılmaya başlandıktan sonra dere beylerin etkisi de azaldı. Bu gelişme siyasi alanda da gitgide ulusal ve merkezi devletlerin kuruluşuna, iktisadi alanda ise şehir ekonomilerinin ulusal ekonomilere doğru değişmesine neden oldu. 2- Tarımda üretim tekniğinin değişmesi, geleneksel şehir ekonomisini yıktı. Elinde geçiminden fazla ürünü olanlar bunları satabilir ve karşılığında kendisinde bulunmayanları satın alabilir duruma gelince, tarımsal üretim piyasaya yönelmiş, Reform, Rönesans ve hümanizme hareketleriyle de artan kar imkanı bireyciliğin gelişmesine yol açmıştır. Böylece ileri bir mübadele sistemi kendini göstermiştir. 3- Şehir nüfuslarının çoğalması, ticari faaliyet sınırlarının gelişmesine yol açarak merkezi iktidara sahip büyük devletlerin ortaya çıkmalarına neden oldu. Bu devletler iktidarlarını devam ettirmek için profesyonel ordular, idari işlerini yerine getirecek görevliler kullanıyorlar, bütün bu işler için gerekli harcamaları da halktan vergi alarak karşılıyorlardı. 4- Devlet ile sınai ve ticari faaliyette bulunan müteşebbisler birbirlerine muhtaç durumdaydı. Dere beylerin yerini alan devlet, kara ve su yolları inşa edip bakımını üzerine alarak, bunların emniyet altında bulunmalarını sağlıyordu. Devlet özellikle dış ticaretle uğraşanlara birçok ayrıcalık ve tekelleşme hakkı tanıyordu. Bu, birçok bakımdan gerekliydi. Çünkü, yeni doğan ulusal devletler için ticaret gelir kaynağı idi.

Teşekkürler