2000’lerin başına kadar, hormon tedavisi menopozdaki kadınların her derdine devaydı. Yaş önemli değildi, kalp ve damar hastalıklarından, osteoporozdan hatta bazı kanserlerden korunmak için hormon alınmalıydı. İlk bomba 1998’de HERS araştırmasıyla düştü.

Ancak asıl infial 2002’de sonuçları açıklanan WIH (Kadın Sağlığı İnisiyatifi) araştırmasıyla yaşandı: Menopoza giren kadına uygulanan hormon tedavisi, kalp ve damar sağlığını pek o kadar korumadığı gibi meme kanseri riskini artırıyordu. Araştırmaya katılan kadınların yaşından verilen hormonlara kadar her detay tartışıldı. Doktorlar da kadınlar da allak bullak oldu. Hormon ilaçlarının satışında ciddi düşüşler yaşandı. Artık sular nispeten duruldu. Büyük araştırmaların meta analizleri çıkmaya başlayınca tedavi netleşti. Doktorların son kararına göre, hormon tedavisinin kalp ve damar ile beyni koruması için erken yaşta uygulanması şart. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Hakan Seyisoğlu, meta analizlerle ortaya çıkan sonuçları paylaştı.

NE KADAR ERKEN O KADAR İYİ

Menopoz tedavisiyle ilgili ilk çalışmaların sonuçları genelde olumluydu. Çalışmaya katılan kadınların yaş ortalaması 55’ti. Ama gündemi değiştiren son araştırmalarda kadınların yaşı daha fazlaydı: HERS’de ortalama yaş 67, WHI’da ise 63.3. Halbuki kadınların hormona en fazla ihtiyaç duyduğu ve doktora gittiği dönem, menopoza geçtiği erken yaşlar. Oysa bu son iki araştırmaya katılan kadınların sadece yüzde 10’u erken yaşta.

ERKEN YAŞTA KALBİ KORUYOR, İLERİ YAŞTA YORUYOR

Menopozun artırdığı risklerin başında kalp ve damar hastalıkları geliyor. Ancak hormon tedavisi uygulanan her kadının kalp ve damar sağlığının korunmadığı biliniyor. Hormon tedavisinden fayda görmek için yaş önemli kriter. Erken yaşta başlandığında kalp damar hastalığı görülme oranı azalıyor. İleri yaşlarda ise riski artırıyor. Uluslararası Menopoz Derneği’nin son raporuna göre, uygun kullanım yaşı, en fazla 55. Daha sonra başlamak kalp ve damar hastalıklarından korunma açısından uygun görülmüyor.

HORMON TEDAVİSİ KANSER İLİŞKİSİ

Tartışmaların asıl odağı hormon tedavisi- meme kanseri ilişkisi. WHI’ye göre östrojen ve progesteronun birlikte verildiği hormon tedavilerinde, yaklaşık 5 yıldan sonra bu tedaviyi kullanmayan kadınlara kıyasla, bir yılda her 10 bin kadında 8 olgu daha fazla meme kanseri oluyor. Aynı çalışmada, tek östrojen kullanımlarında herhangi bir risk saptanmadı hatta meme kanserinin azaldığı bildirildi. Dolayısıyla suçlu, progesterondu. Ama rahmi olan kadınlarda östrojen kullanılınca progesteron eklenmek zorunda. Çünkü sadece östrojen kullanımı rahim iç zarı kanserini arttırabilir. Rahmi alınmış kadınlarda sadece östrojen yeterli. Düzenli yapılan kontrol ve tetkiklerle kanseri çok erken evrede yakalamak mümkün.

BEYNİ GENÇ TUTUYOR

Erken yaşlarda hormon tedavisine başlama beynin hafıza ve bilişsel özelliklerindeki kayıpları önlüyor. İleri yaş gruplarında benzer olumlu etki gözlenmedi.

BAZI KANSERLERİ AZALTIYOR

Hormon kullanımı, kalınbağırsak kanseri riskini azaltıyor. Bu özellikle ileri yaş kadınlar için önemli bir avantaj.

OSTEOPOROZDAN GERÇEKTEN KORUYOR

Bu olumlu etki artık tüm çalışmalar tarafından kesinlik kazandı. Menopozdan sonra östrojen azalmasına bağlı kemik kütle kayıpları ve kırılganlık riskindeki artışları önlüyor. Böylece menopoza bağlı kırık riskini azaltıyor.

İdeal süre aranıyor!

Bazı uzmanlar, hormon tedavisinin 5 yıl sürdürülmesi gerektiğini öne sürüyor. Bazıları da bu rakamın sübjektif olduğunu, tedavinin hedefe göre mümkün olan en kısa sürede sonlandırılması gerektiğini söylüyor.

Hormon tedavisi ne sağlar

Ateş basması nöbetlerini geçirir.

Duygu durum değişimleri üzerinde olumlu etki yapar.

Cinsel fonksiyonlarda menopozdaki hormon azalmasına bağlı bozulmaların önüne geçer.

Kadın kimliğini etkileyen menopoza bağlı değişimlerin önüne geçer.

İşte Uluslararası Menopoz Derneği’nin konsensüs kararları

Hormon tedavisi başlama yaşı kalp ve damar sisteminin korunması açısından önemlidir.

Tedavinin düşük dozla uygulanması uygurdur

Kullanım süresi ve şekli kişiye özel düzenlenir, kesin sınırlama yoktur.

Kullanım süresi ile doğru orantılı olarak meme riskinde artış olur ama bu risk minimaldir.

Hormon tedavisi uygulanırken yarar-zarar dengesi iyi kurulmalı, kadın bilgilendirilmeli.

Esas tehlike kadınların kontrollerini aksatması

Prof. Dr. Hakan Seyisoğlu Önceleri hormon tedavisinin her kadında başlanması ve ömür boyu kullanılması gerektiği savunuluyordu. Bu da yanlıştı. İnsanlar vitamin gibi kendi kendilerine bu ilaçları alıp kullanıyorlardı. Bu tehlikeli çünkü hormon tedavisi mutlaka doktor kontrolü altında yapılmalı. Hem eski görüş hem de şimdiki görüşler iki ayrı ucu oluşturuyor. İdeali bu iki ucun arası. Diğer taraftan, günümüzde aşırı bir korku yerleşti. Öyle ki kadınlar doktora kontrollerini yaptırmak için bile gitmez oldular. Oysa esas tehlike budur. Çünkü bizler kontrollerde rutin taramaları yapar ve önemli hastalıkları oluşmadan ya da çok erken dönemlerinde yakalayabiliriz. Oysa bize maalesef ilerlemiş hastalıklarıyla geliyorlar.

teşekkürler.