Yuzyillarca bir cok uygarliga besiklik etmis, farkli dinlere ve dillere mensup insanlarin (Kurd, Suryani, Arap, Yezidi) kardesce yasadigi tarihi bir yer.Ne zaman kimler tarafindan kuruldugu kesin olarak bilinmemekle birlikte, Sasaniler ve Selefkuslar doneminde kuruldugu rivayet edilir.

Bir yoruma gore Farsca, Arapca ve Suyanice karisimindan olusmus bir sozcuk olan Midyat "AYNA" anlamindadir. M.O. 9.yy Asur tabletlerinde ise magara kenti anlaminda "Matiate" olarak gecer. Yorenin bir baska adi da ibadet edenlerin diyari anlamina gelen "TURABDiN"dir.

M.S.640 yilinda Romalilardan Muslumanlarin egemenligine gecmis, koylerinin bir bolumu Abbasiler doneminde kurulmus. Bir donem Artukogullari'nin da bolgede egemenlik kurduklari bilinmektedir. "Turabdin Suryani Metropolitligi'nin merkezi olma ozelligini koruyan Midyat'ta Suryaniler dil ve kulturlerini canli tutmakta, ilcedeki 7 kilise ve Mor Gabriel Manastiri'yla geleneklerini surdurmektedirler. Ancak, son yillarda yasanan goc nedeniyle Suryani nufusu oldukca azalmistir. MidyaT'in bir kac koyu ve merkezdeki sayili aile disinda Suryani kalmadi.

Midyat mimari alanda bolgenin lideri konumundadir. Zengin bir mimari doku icinden yukselen can kuleleri ve cami minareleri, farkliliklarin birlikteligini surdurmekte. Ozellikle de yorenin tas ustalarinin incelikli becerileri, Midyat'a bir acikhava muzesi gorunumu kazandirmakta.


Gecmiste yaygin bir une sahip geleneksel el sanatlarindan bakircilik, kilim dokumciligi, kumas boyama, comlekcilik ve kuyumculuk yapilmaktaydi. Comlekcilik az da olsa, sadece Telkari gumusu el islemeciligi sanati Midyat'ta halen varligini surdurmekte. Bu ozelligiyle bugun de dunyada saygin ve iddiali bir konuma sahiptir.