Bir sözcüğün gerçek anlamı dışında yepyeni bir anlamda kullanılmasıdır.

Örnekler:
* Adamın tarladaki bütün ekinleri yandı. ( gerçek)
* Partide çektiğimiz bütün resimler yanmış. ( yan)
* Bu sınavı kazanamazsan yandın (mecaz)
* Balkona astığım çamaşırlar kurumamış.(gerçek)
* Hazan mevsiminde kurumuş yapraklar gibi.(yan)
* Senin aşkın da beni kuruttu be güzelim. (mecaz)
* Caminin minaresi çok inceydi. (Gerçek)
* Duvarın sıvası için ince bir kum getirmişlerdi. (yan)
* Bana hediye alman çok ince bir davranıştı. (mecaz)
* Sarayın aydınlık bir odasından karanlık bir odasına geçmiştik. (gerçek anlam)
* Yaşadığımız bunca karanlık günlerden sonra aydınlık günler bizi bekliyor. (mecaz)
* Arkadaş, bu kız seninle oynuyor. (mecaz)
* Bu masanın ayağı oynuyor. (yan)
* Çocuk kumsalda oynuyor. (gerçek)

Bir sözcüğün gerçek anlamının dışında, başka bir anlamı karşılayacak şekilde, daha çok soyut olarak kullanılmasına mecaz anlam denir.

Mecaz anlam, söze güzellik, canlılık ve güç vermek amacıyla kullanılır. Dillerin zenginliği, sözcüklerin sayısıyla değil, bu sözcüklerin herkesin bildiği ortak anlamının dışında kullanılabilmesi ile ölçülür.

Sözcüğün temel, yan ve mecaz anlamları birbirine karıştırılmamalıdır. Sözcüğün temel anlamıyla yan anlamı arasında anlamsal bir ilgi, benzerlik varken; temel anlamla mecaz anlam arasında, anlamsal hiçbir ilgi yoktur.

ÖRNEKLER
"Ayar" sözcüğünün temel anlamı, "bir ölçünün doğruluğunu yoklamaya yarayan aygıt'tır.

"Ayar aletiyle altınların ölçümü yapıldı," cümlesinde "ayar" sözcüğü, temel anlamında kullanılmıştır.

"Bakkalın terazisinin ayarı bozulmuş." cümlesinde "ayar" sözcüğü, yan anlamıyla kullanılmış.

"Bu ayardaki kişilerle konuşma demedim mi?" cümlesinde ise "ayar" sözcüğü, mecaz anlamıyla kullanılmıştır.

"Ayak" sözcüğünün temel anlamı, "bacakların bilekten aşağıda bulunan ve yere basan kısmıdır."

Top oynarken ayağını burktu." (Temel anlam)

"Sandalyenin kırılan ayağını onardım." (Yan anlam)"Ayağını kaydırmak için çok uğraştılar."

(Mecaz anlam)"Ağız" sözcüğünün temel anlamı, "yüzde, avurtlarla çene arasında olup sesin çıkmasına, nefes alıp vermeye ve besinleri almaya yarayan boşluk"tur.

"Süt içerken ağzımı yaktım." (temel anlam)"Çuvalı ağzına kadar buğdayla doldurdu." (yan anlam)

"Seni görünce ağız değiştirdi." (mecaz anlam)