 |
|
|
A
Açı :
Başlangıç noktaları aynı olan iki ışının birleşimine açı denir.
Ağırlık
merkezi : Bir üçgende üç kenarortay bir noktada kesişir. Kesim noktasına ağırlık merkezi denir.
Ağırlık merkezi G ile gösterilir.
Alt Küme : A ve B iki küme olmak üzere
A nın her elamanı B nin de elemanı oluyorsa A ya B nin alt kümesi denir. B ye de A nın
kapsayan kümesi denir. Her küme kendisinin bir alt kümesidir. Boş küme her kümenin bir alt
kümesidir.
Alt küme sayısı : Kümenin eleman sayısını n ile gösterirsek
alt küme sayısı = 2n dir. Boş kümenin aşt küme sayısı 1 dir.
Asal sayılar
: 1 ve kendisinden başka hiçbir sayma sayısı ile bölünemeyen 1 den büyük tam sayılara asal
sayılar denir. {2,3,5,7,11,…} kümesinin elemanları birer asal sayıdır. 2 den başka çift asal
sayı yoktur.
Aralarında asal sayılar : 1 den başka pozitif ortak böleni
olmayan sayma sayılarına aralarında asal sayılar denir. Örnek : 4 ile 9 aralarında asaldır. 7 ile 11
aralarında asaldır.
Ardışık sayılar : Kendisinden önce ve sonra gelen
sayılara bir kural ile bağlı olan sayılara ardışık sayılar denir.
Aritmetik
ortalama : Verilen sayı dizisindeki terimlerin toplamının, terim sayısına bölünmesiyle elde edilen
değerdir. Örnek : -3, 7, 17, 23 sayılarının aritmetik ortalaması = (-3+7+17+23)/4= 11
<br
/>
Asal Çarpanlara Ayırma : Bir sayının en küçük asal sayıdan başlamak üzere sıra
ile bölünüp 1 kalıncaya kadar devam eden bölme işlemine asal çarpanlara ayırma denir.<br
/>
Ayrık küme : Ortak elemanı olmayan kümelere ayrık kümeler denir.<br
/>
B
Basamak : Bir sayıda rakamların yazıldığı yerlere denir.
Basamak değeri : Rakamların, sayıda bulunduğu basamağa göre
gösterdiği değerlere denir. Örnek : 1048 sayısındaki 4 rakamının basamak değeri
40’tır.
Basit kesir : Payı paydasından mutlak değerce küçük
olan kesre basit kesir denir. Örnek : 2/-5, -7/9
Bileşik kesir : Payı
paydasından mutlak değerce büyük veya eşit olan kesre bileşik kesir denir. Örnek : -15, 9/-4,
-9/5
Birinci dereceden bir bilinmeyenli denklemler : a, b Î R ve a ¹ 0
olmak üzere; ax + b = 0 eşitliğine birinci dereceden bir bilinmeyenli denklemler denir. Bu
eşitlikteki x e bilinmeyen a ve b ye de katsayı adı verilir.
Birleşim : A ve
B kümelerinin elemanlarından oluşan kümeye A ile B nin birleşim kümesi denir ve A È B ile
gösterilir.
Boş küme : Elemanı olmayan kümeye boş küme denir. Æ
veya {} ile gösterilir.
Bütünler açılar : Ölçüleri toplamı 180° olan komşu
açılara bütünler açılar denir.
C
Cebir : Sayılar
yerine imler konularak sayısal işlemlerin genelleştirilmesi
<br
/>Ç
Çap : Merkezden geçen kirişe çap denir. En büyük kiriş çaptır.<br
/>
Çarpanlara ayırma : Bir niceliğin çarpanlarını bulma eylemi
<br
/>
Çarpma : Bir küme üzerinde ikili bir işlem
Çember : Bir
düzlemde, sabit bir noktadan eşit uzaklıktaki noktaların kümesine çember denir.
<br
/>
Çember uzunluğu : Bir çemberin yay uzunluğu
<br
/>Çeşitkenar üçgen : Kenarları farklı uzunlukta olan üçgenlerdir.
Çift
sayı : n bir tam sayı olmak şartıyla; 2n genel ifadesiyle belirtilen tam sayılardır. Diğer bir ifade ile 2
ile bölündüğünde kalanı 0 olan tam sayılara çift sayı denir. Çift sayılar kümesi :
Ç={….,-4,-2,0,2,4,…} şeklinde gösterilir.
Çokgen :
Herhangi üçü bir doğru üzerinde bulunmayan noktaların birleştirilmesiyle oluşturulan kapalı
şekillere çokgen denir. Çokgenler kenar sayılarına göre adlandırılır. Örnek : 4 kenarlı bir
çokgene dörtgen, 6 kenarlı bir çokgene altıgen denir.
Çözümleme : Bir
sayı, kendi basamağındaki rakamın basamak değeri ile çarpılıp toplanması ile bulunur. Örnek :
a,b,c birer rakam olmak üzere, ab=10a+b {ab iki basamaklı sayı} veya abc=100a+10b+c {abc
üç basamaklı bir sayı}
D
Daire : Çember ile,
çemberin iç bölgesinin birleşimine daire denir.
Dairenin alanı :
Yarıçapın karesinin Pi sayısı ile çarpımına eşittir.
Dairenin çevresi : Pi
sayısının (yaklaşık 3,14) iki katının yarıçap ile çarpımına eşittir.
Dar açılı
üçgen : Üç açısı da dar açı olan üçgene denir.
Deltoid : Bitişik iki
kenarı birbirine eş, diğer bitişik iki kenarı da birbirine eş olan dörtgene denir.
<br
/>
Dış çember : Bir üçgenin köşelerinden geçen çember
Dışözek
: Bir üçgende iki dış açıortayın kesiştiği nokta
Dik açı : Ölçüsü 90° olan
açıdır.
Dikdörtgen : Bir açısı dik açı olan paralel kenara dikdörtgen
denir. Karşılıklı kenarlarının uzunlukları eşittir. Karşılıklı kenarları paraleldir. Alanı uzunluğu ile
genişliğinin çarpımına eşittir.
Dik üçgen : Bir açısı dik açı olan üçgene
denir.
Dik Yamuk : Yan tabanlarından biri tabana dik olan yamuğa
denir.
Doğal Sayılar : N ={0, 1, 2, 3, ….} kümesine doğal sayılar
kümesi denir.
Doğru : İki yönde sınırsız olarak uzayan noktalar
kümesidir. Yalnız boyu vardır. Eni ve yüksekliği yoktur. Başlangıcı ve bitiş noktası yoktur. <br
/>
Doğru açı : Ölçüsü 180° olan açıdır. Düz açıda denir.
<br
/>
Doğru orantı : Orantılı iki ifadeden biri artarken diğeri de artıyor, bir azalırken diğeri de
azalıyorsa bu iki ifade doğru orantılıdır.
Denk Kümeler : Eleman sayıları
aynı olan kümelere denk kümeler denir. A kümesinin B kümesine denkliği A º B biçiminde
gösterilir. Eşit kümeler aynı zamanda denk kümelerdir. Denk kümeler, eşit kümeler
olmayabilir.
Doğru parçası : Bir doğru üzerindeki A ve B noktaları ile
bunların arasında kalan bütün noktaların kümesine doğru parçası denir.
<br
/>Düzgün çokgen : Bütün kenarları ve açıları eş olan çokgenlere düzgün çokgenler denir.<br
/>
Düzgün piramit : Tabanı düzgün çokgen ve yüksekliği taban merkezinden
geçen piramitlere düzgün piramit denir.
E
Eşit
kümeler : Bütün elemanları aynı olan kümelere eşit kümeler denir. A kümesinin B kümesine
eşitliği A = B biçiminde gösterilir. Eşit kümeler aynı zamanda denk kümelerdir. Denk kümeler,
eşit kümeler olmayabilir.
Eşkenar dörtgen : Kenarlarının uzunlukları eşit
olan paralelkenara eşkenar dörtgen denir. Karşılıklı kenraları paraleldir. Dört kenarının
uzunlukları eşittir. Karşılıklı açılarının ölçüleri eşittir. Ardışık iki açının ölçüleri toplamı 180° dir.
Köşegenler birbirine diktir. Köşegenler birbirini ortalar.
Eşkenar üçgen :
Üç kenarının uzunlukları eşit olan üçgene denir. İç açılarının her birinin ölçüsü 60° dir.
<br
/>
F
Faktöriyel : n Î N+ olmak üzere 1 den n ye kadar
doğal sayıların çarpımına n faktöriyel denir ve n! İle gösterilir. Örnek : 5!=5.4.3.2.1
<br
/>
G
Geniş açı : Ölçüsü 90° ile 180° arasında olan
açılardır.
Geniş açılı üçgen : Bir açısı geniş açı olan üçgene denir.<br
/>
Grad : Bir dik açının ölçüsünün yüzde biri
Grafik :
İstatistik çalışmalarında elde edilen bilgiler, ilk bakışta anlaşılabilmesi için, resim, şekil veya
çizgilerle gösterilir. Bu şekillere grafik denir.
H
<br
/>Hiperbol : Dışözekliği 1 den büyük olan konik
I
<br
/>Işın : Bir başlangıç noktası olup diğer taraftan sonsuza giden noktaların kümesine ışın denir.
Eğer başlangıç noktası kümeye dahil değilse, buna yarı doğru adı verilir.
[AB AB
ışını
]AB veya (AB AB yarı doğrusu
İ
<br
/>İki kümenin farkı : A ve B herhangi iki küme olmak üzere, A nın elemanı olup da B nin
elemanı olmayan elemanların kümesine A fark B kümesi denir. Fark kümesi A – B veya
A\B ile gösterilir.
İkizkenar üçgen : İki kenarının uzunluğu eşit olan
üçgenlere denir. Taban açıları eşittir. Tepe noktasından çizilen yükseklik; hem kenarortay, hem
açıortaydır.
İkizkenar Yamuk : Paralel olmayan iki kenarı eş olan
yamuğa ikizkenar yamuk denir. Karşılıklı açılar toplamı 180° dir.
<br
/>İrrasyonel Sayılar : Rasyonel olmayan reel sayılara veya virgülden sonrası kesin olarak
bilinmeyen sayılara denir. Qı ile gösterilir.
K
<br
/>Kare : Kenarları ve açıları eşit olan dörtgene denir. Bir açısının ölçüsü 90° olan eşkenar
dörtgendir. Karşılıklı kenarları paraleldir. Dört kenarının uzunlukları eşittir. Açıları birbirine eşit ve
90 ar derecedir. Alanı iki kenar uzunluğunun çarpınma eşittir.
<br
/>Kenarortay : Bir üçgenin bir kenarının orta noktasını karşı köşeye birleştiren doğru parçasına
kenarortay denir.
Kesen : Çemberi iki noktada kesen doğruya
denir.
Kesişim : A ve B kümesinin ortak elemanlarından oluşan kümeye
A ile B nin kesişim kümesi denir ve A Ç B ile gösterilir.
Kiriş : Bir
çemberin üzerinde alınan iki noktayı birleştiren doğru parçasına kiriş denir.
<br
/>
Küme : İyi tanımlanmış nesneler topluluğuna küme denir. Kümeyi oluşturan nesnelere
kümenin elemanları denir ve Î sembolü ile gösterilir. Kümenin elemanı olmayan nesneler Ï
sembolü ile gösterilir. Bir kümenin elemanlarının küme içinde yer değiştirmesi kümeyi
değiştirmez. Kümede her eleman bir kez yazılır.
Küp : Tüm yüzleri kare
olan dik prizmaya küp denir.
Komşu açılar : Köşeleri ve birer kenarları
ortak olan iki açıya komşu açı denir.
M
<br
/>Medyan : Verilen bir sayı dizisinde terimler büyüklük sırasına göre yazıldıktan sonra ortadaki
sayıya medyan denir. Dizinin terim sayısı tek ise tam ortasındaki sayı medyandır. Terim sayısı çift
ise ortadaki iki terimin aritmetik ortası medyandır. Örnek : 6,8,10,11,12,14,16,17,18,20 sayı
dizisinin medyanı ortadaki 12 ve 14 sayılarının toplamının 2 ye bölünmesi ile bulunur. Medyan
=12+14/2=13
Merkez açı : Köşesi çemberin merkezinde olan açıya
çemberin merkez açısı denir.
Mod : Bir dizide en çok tekrar eden
sayıya o dizinin modu denir. En çok tekrarlanan sayı birden fazla ise, bu sayıların her biri dizinin
modu olur.
Mutlak değer : Bir reel sayının eşlendiği noktanın başlangıç
noktasına olan uzaklığına x in mutlak değeri denir. X in mutlak değeri |x| şeklinde gösterilir.<br
/>
N
Negatif Tam Sayılar : Z = {…, -3, -2, -1}
kümesine negatif tam sayılar kümesi denir.
Nokta : Boyutsuzdur.
Tanımsızdır. İzdir. Belirtidir.
O
Ondalık kesirler :
Paydası 10 un kuvvetleri olan (10, 100, 1000, …) kesirlere ondalık kesirler denir. Örnek :
17,615
Oran : a ve b reel sayılarının en az biri sıfırdan farklı olmak
şartıyla a / b ye, a nın b ye oranı denir.
Ö
Özalt
küme : Bir kümenin, kendisi dışındaki bütün alt kümelerine, bu kümenin özalt kümeleri denir.<br
/>
Özalt küme sayısı : Kümenin eleman sayısını n ile gösterirsek, özalt küme
sayısı = 2n - 1 dir. Boş kümenin özalt kümesi yoktur.
P
<br
/>Paralel kenar : Karşılıklı kenarları paralel olan dörtgene paralelkenar denir. Yamuğun bütün
özelliklerini taşır. Karşılıklı kenarlarının uzunlukları eşittir. Karşılıklı açılarının ölçüleri eşittir. Ardışık
iki açının ölçüleri toplamı 180° dir. Köşegenler birbirini ortalar. Paralel kenarın alanı bir kenarı ile
bu kenara ait yüksekliğin çarpımına eşittir.
Permütasyon : Bir küme
elemanlarının belli bir sıraya göre dizilişlerinin her birine “bir permütasyon”
denir.
Pisagor bağıntısı : Bir dik üçgende dik kenarlarının kareleri
toplamı hipotenüsün karesine eşittir.
Pozitif Doğal Sayılar : Bakınız:
Sayma sayıları.
Pozitif Tam Sayılar : Z = {1, 2, 3, ….} kümesine
pozitif tam sayılar kümesi denir.
R
Rakam :
Sayıları ifade etmeye yarayan sembollere denir.
Rasyonel Sayılar : a, b
birer tam sayı ve b≠ 0 olmak üzere; a / b şeklinde yazılabilen sayılara rasyonel sayılar
denir. Rasyonel sayılar kümesi Q ile gösterilir.
Reel ( Gerçel) Sayılar :
Rasyonel sayılar ile irrasyonel sayılar kümesinin birleşimi olan kümeye denir. Reel sayılar kümesi
: R = Q È Qı şeklinde ifade edilebilir.
S
Sapma
: Bir dizinin terimlerinin her biri ile aritmetik ortalama arasındaki farka sapma denir. Fark negatif
ise negatif sapma, fark pozitif ise pozitif sapma olur.
Sayı : Rakamların
bir çokluk belirtecek şekilde bir araya getirilmesiyle oluşturulan ifadelere denir.
<br
/>
Sayı değeri : Sayıda, rakamların bulunduğu basamak düşünülmeden, her rakamın
ifade ettiği sayıya o rakamın sayı değeri denir. Örnek : 1048 sayısındaki 4 rakamının sayı değeri
4’tür.
Sayma Sayıları : N+ = {1,2,3,4, …} kümesine
sayma sayıları kümesi veya pozitif doğal sayılar kümesi denir.
T<br
/>
Tam açı : Ölçüsü 360° olan açıdır.
Tam Sayılar : Z
= {…, -3, -2, -1, 0, 1, 2, 3, ….} kümesine tam sayılar kümesi denir.
<br
/>
Tam sayılı kesir : Sıfır hariç bir tam sayı ve basit kesir ile birlikte yazılan kesir sayılarına
tam sayılı kesir denir. Örnek : -3. 1/5, 5. 8/15
Teğet : Çemberle bir
noktası ortak olan doğrulara teğet denir. Bir çemberde teğet, değme noktasından geçen
yarıçapa diktir.
Tek sayı : 2n – 1 genel ifadesiyle belirtilen tam
sayılardır. Diğer bir ifade ile 2 ile bölündüğünde kalanı 1 olan tam sayılara tek sayı denir. Tek
sayılar kümesi : T = {…,-5,-3,-1,1,3,5,…} şeklinde gösterilir.
<br
/>Ters açılar : Kesişen iki doğrunun oluşturduğu dört açıdan herhangi ikisine birbirine komşu
olmayan açılar (ters açılar) denir. Ters açılar birbirine eşittir. Komşu iki ter açının toplamı 180° dir.
Ters orantı : Orantılı iki ifadeden biri artarken diğeri azalıyor, biri
azalırken diğeri artıyorsa bu iki ifade ters orantılıdır.
Tümler açılar :
Ölçüleri toplamı 90° olan komşu açılara tümler açılar denir.
Ü
<br
/>
Üçgen : A, B, C ; üçü birden doğrusal olmayan üç farklı nokta olmak üzere,
[AB], [AC] ve [BC] doğru parçalarının birleşimine ABC üçgeni denir.
<br
/>Üçgenin alanı : Herhangi bir üçgenin alanı, tabanı olarak alınan bir kenarın uzunluğu ile bu
tabana ait yükseklik uzunluğu çarpımının yarısına eşittir.
Üs : a bir reel
sayı, n bir pozitif tam sayı olmak üzere; n tane a sayısının çarpımı an dir. an ifadesindeki a ya
taban, n ye kuvvet (üs) denir.
V
Vektör :
Doğrultuları, yönleri ve boyları aynı olan yönlü doğru parçalarının kümesine, düzlemde bir vektör
denir.
Y
Yamuk : Yalnız iki kenarı paralel olan
dörtgene yamuk denir. Paralel kenarlarla bir yan kenarın oluşturduğu iki açının toplamı 180° dir.
Yarı doğru : Bakınız : Işın.
Z
<br
/>
Zincir Kuralı : f ile g birer türetilebilir işlev olmak üzere, fog bileşke işlevinin de
türetilebildiğini ve türevinin D(fog) = Df(g(x)) . Dg(x) eşitliğini sağladığını belirleyen kural
|
| WwW.WeBCaNaVaRi.NeT | > .::| $ Eğitim & Öğretim $ |::. > Ödev Arşivi > Matematik (Moderatör: WeBCaNaVaRi)
Konu: Matematik Terimleri Sözlügü
Yazdır
Gelişmiş Arama
Haziran 22, 2008, 08:10:35 ÖÖ