Hamilelikle birlikte memede büyük değişimler ortaya çıkar. Memeler büyür, sertleşir ve odüler yapılar ele gelir. Bunlar memedeki salgı bezlerinin gelişmesi nedeniyle oluşur. Bu değişimler memede ufak tefek ağrılara neden olabilir. Bu dönemde uygun bir sütyen kullanmak ve hijyene önem vermek gerekir. Meme cildinde çatlaklar oluşabilir, bunlara engel olmak için hamileliğin başından itibaren çatlak önleyici kremler kullanılmalıdır.

Doğumla birlikte memenin esas görevi başlar. Doğum esnasında salgılanan hormonlar, annenin çocuğun sesini duyması ve çocuğun meme başını emerek uyarması, süt salgılayıcı hormonu, yani prolaktini harekete geçirir ve süt yapımıyla salgısı başlar. Bildiğimiz gibi, yeni doğanın emzirilmesi onun sağlığı yönünden çok önemlidir. Yeni doğan yeni çevresine, annesinin sütü sayesinde adapte olur. Anne sütü yeni doğan için gerek besin değeri, gerekse sindirim sistemine uygunluğuyla en ideal besindir ve içindeki bağışıklık elemanlarıyla bebeği mikroplardan korur. Emzirmek çocuğun psikolojisi içinde çok önemlidir. Çünkü emzirme anı çocuğun annesini çok yakın hissettiği ve onunla bir bütün olduğu, güven duygusu, sevgi duygusu ve anne sıcaklığının en yoğun yaşandığı andır. Emzirmek aynı zamanda annenin sağlığı içinde çok önemlidir. Çünkü emziren kadının rahmi hızla küçülerek, normal haline daha çabuk döner. Yine emzirmek memede başta kanser olmak üzere, pek çok hastalığın riskini azaltır. Özetle emzirmek, hem anne, hem de çocuk için elzemdir. Emzirme döneminin sağlıklı ve uzun süreli olabilmesi için bazı kurallara uymak gerekir.

Yeni doğan birinci ayda o istedikçe emzirilir. Sonraki aylarda da iki saatten daha sık olmamak koşuluyla çocuğun açlık durumuna göre üç dört saatte bir emzirmek gerekir. Her seferinde her iki memede yaklaşık 15’er dakika civarında emzirilmelidir. Sonuçta görüldüğü gibi 24 saat içinde çocuğu 6 - 7 kez emzirmek gerekecektir. Emzirmeden önce eller mutlaka yıkanmalı ve meme başları ılık temiz su veya karbonatlı suyla (1 bardak kaynamış soğumuş suya bir çay kaşığı karbonat) temizlenmelidir.


Memeleri her emzirmeden önce temizlemeye gerek yoktur. Anne sütü bebeği hastalıklardan koruyucu o kadar çok madde içerir ki, bu yolla kolay kolay mikrop bulaşmaz. Ayrıca, anne sütünün içinde yağ ve koruyucu maddeler olduğundan meme başını temizlemek için anne kendi sütünü kullanabilir. Her emzirmeden sonra meme başına bir miktar anne sütü sürülmelidir.
Memeye karbonatlı su, sabun, krem gibi maddeler sürülmemelidir. Bu maddeler sürülürse meme başının etrafındaki koyu renk deriden salgılanan yağlı ve koruyucu doğal maddeler kaybolur ve meme başında çatlaklar daha kolay oluşur.
Meme bakımı için önemli olan her emzirmeden önce ELLERİN YIKANMASI'dır. Eller vücutta, evde, hastanede veya çevrede bulunan her türlü mikrobu taşır.


Temizlemek için kullanılacak pamuk veya gazlı bez hiçbir zaman suya batırılmamalı, su temiz şişeden pamuğa dökülmelidir. Emzirme işi bittikten sonra meme başı yine suyla silinmelidir. Bu işlemleri takiben meme başına E vitaminli keremler veya daha ekonomik ve pratik bir çözüm olarak sütten bir miktar sağarak sürülür ve meme başı kuruduktan sonra temiz bir gazlı bez veya meme pedi konularak sütyen giyilir. Meme başını kapamadan önce mutlaka iyice kurutmak gerekir, çünkü nemli ortamda çatlaklar daha kolay oluşur ve mikroplar daha kolay ürer. Eğer çocuk emdikten sonra memede hala süt kalmışsa, temiz kaynatılmış bir tirle veya süt pompasıyla boşaltılmalıdır. Asla memede dört beş saatten fazla sütün kalmasına ve yumrular oluşturmasına izin verilmemelidir. Çünkü memede biriken bu süt mikroplar için çok uygun vasat teşkil eder. Birde meme başında çatlaklar oluşmuşsa, buradan mikropların içeriye girişi daha da kolaylaşacaktır.

Genel vücut hijyenine çok dikkat etmek gerekir, mümkünse her gün banyo yapmak, çamaşırları her gün değiştirmek uygun olur.

Özellikle emzirmeye yeni başlanan dönemde meme başında çatlaklar oluşabilir. E vitaminli kremler veya sütün kendisi bu çatlakları engelleyebilir fakat bazen de her şeye rağmen bu çatlaklar oluşur, emzirme esnasında çok acırlar ve kanayabilirler. Bu durumlarda meme başı temizliğini karbonatlı suyla yapmayı tercih etmek gerekir ve emzirme işleminden sonra meme başı havayla iyice kurutulmalıdır. Eğer acı ve kanama çoksa, tek tek memeler dinlenmeye bırakılır ve süt pompayla çekilir. Yani emzirmede bir meme emzirilir, diğeri pompayla boşaltılır, diğer emzirmede tersi yapılır. Pompayla çekilen süt çocuğa verilebilir.

Çocuğa biberonla süt verileceği zaman çok küçük delikli emziği olan biberonlar tercih edilmelidir. Yoksa çocuk biberonun rahatlığına alışır ve memeyi bırakır.

Eğer meme başındaki çatlaklar kötüleşir ve emzirmeye olanak vermeyen bir hal alırsa doktora başvurmakta yarar vardır. Memelerde yumrular oluşursa ve pompayla bunlar boşaltılamazsa, hele birde bu yumrular ağrımaya başlarsa ya da memede kızarıklık, sıcaklık, meydana gelirse hiç vakit kaybetmeden doktora gitmek gerekir. Çünkü bu bulgular bir enfeksiyonun başladığını gösterir. Erken dönemde basit antibiyotiklerle enfeksiyon tamamen geçer. Oysa enfeksiyon ilerleyip apseleşirse, bu kez cerrahi müdahale, yani apsenin boşaltılması gündeme gelir. Çok ileri enfeksiyonlarda enfeksiyon kontrol altına alınamazsa, sütü kesmek bile gerekebilir. Bu da çok gerekli bir sürecin hazin sonu demek olur.

Emzirme döneminde de sütyen seçimi önemlidir. Sütyen giymemek memelerin çabuk deforme olmasına neden olur. Yine bu dönemde meme cildinin çatlamasını engellemek, çatlak önleyici kremleri sürmeye devam etmelidir.

Gebelikte ve emzirme döneminde de normal dönemdeki memedeki gibi kitleler ve hatta kanser oluşabilir. Bu nedenle gebelikte ve emzirme döneminde memede yumrular fark edildiğinde, basit bir süt birikmesi olarak algılayıp ihmal edilmemelidir. Biraz öncede belirtildiği gibi, memeyi sağdıktan sonra geçmeyen yumrular enfeksiyon nedenli olabilecegi gibi, memede bir tümörün belirtisi de olabilir. Bu nedenle mutlaka doktora başvurulmalıdır.

Çocuk doktorları bebeğin en az bir yıl emzirilmesini önerir. Yani bu, anneleri uzun bir dönemin beklediğini gösterir. Bu nedenle memelerinize gerekli önemi gösterin ve hayatınızdan her zaman yaşamayacağınız bu muhteşem dönemi sağlıklı ve mutlu geçirin.

Emzirmede Şunlara Dikkat Edin!
- Hijyen kurallarına uyun
- Asla memede 4 - 5 saatten fazla sütün kalmasına ve yumrular yapmasına izin vermeyin.
- Meme başlarını nemli bırakmayın.
- Meme başı ve meme cildine koruyucu kremler kullanın.
- Memeleri sıkmayın, onları saran ve taşıyan sütyen giyin.