Lavrenti Beriya
Gürcüce: ლავრენტი ბერია, Lavrenti Pavles dze Beria
Rusça: Лаврентий Павлович Берия
Lavrenti Beriya
İç İşleri Halk Komiserliği (NKVD)
Görev Süresi
Kasım 1938 – 26 Haziran 1953
Yerine geldiği Nikolai Yezhov
Yerine gelen Ivan Serov
Komünist Parti Gürcistan Sekreteri
Görev Süresi
1931 – Ağustos 1938
Yerine geldiği Samson Mamulia
Yerine gelen Kandid Charkviani
Doğum 29 Mart 1899
Merkheuli, Kutais, Rus İmparatorluğu
Ölüm 23 Aralık 1953 (54 yaşında)
Moskova, SSCB
Partisi Sovyetler Birliği Komünist Partisi
Askeri hizmeti
Rütbesi
Sovyetler Birliği Mareşali
Lavrenti beria (20 Temmuz 1953 tarihli Time dergisi kapağı)

Lavrenti Beriya (Gürcüce: ლავრენტი ბერია, Lavrenti Pavles dze Beria; Rusça: Лаврентий Павлович Берия; 29 Mart 1899 – 23 Aralık 1953), Sovyet politikacı, Sovyet Güvenlik Sekreteri ve Sovyet Gizli Polisi şefi.

Yükselişi

Ana madde: Gürcistan Olayı

Megrel kökenli Pavel Khukhaevich Beria'nın oğlu olarak Kutais eyaleti, Sukhumi yakınlarında Merkheuli'de doğdu. Sukhumi'de teknik bir okulda eğitim aldı. Bakü'de mühendislik eğitimi alırken, Mart 1917'de Bolşevikler'e katıldı. 1919'da Azerbaycan Sovyet Demokratik Cumhuriyeti Güvenlik Servisi'nde çalıştı. 1920 ya da 1921'de Bolşeviklerin asıl Gizli Polis gücü olan Çeka'ya katıldı. Bu sırada Menşevik kontrolünde olan Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nde Bolşevik ayaklanması oldu ve daha sonra Kızıl Ordu burayı istila etti. Çeka şiddetli çatışmalardan sonra Menşeviklerin varlığına son verip Gürcistan SCB'yi kurdu. 1922'de Gürcistan kolu Çeka başkanlığından ayrılarak OGPU'ya geçti. 1926 yılında OGPU başkanı olur.
NKVD
Kafkasya Bölgesinde üstlendiği parti sorumluluğunun artmasıyla beraber 1934 yılında Merkez Komitesi'ne seçildi. Sergey Kirov'un aynı yıl öldürülmesinden sonra yapılan tasfiye hareketinde yer aldı. Stalin tarafından Moskova'ya çağrılarak İçişleri Halk Komiserliği NKVD'nin başına getirildi. ] 1939 yılında Politbüro aday üyesi oldu. 1939 yılında Nazi Almanya'sının Polonya'yı işgal etmesinden sonra Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı kapsamında Kızılordu Polonya sınırını geçti. Bu sırada yakalanan ve tutsak edilen Polonyalı subaylar ve esir askerler, hapise atılırlar. NKVD'nin en bilinen kapsamlı eylemi tutsak alınan Polanyalı asker, subay, arazi sahibi, entellektüel, memur, akademisyen, profesörlerden oluşan savaş esirlerinden yaklaşık 22,000 inin katledilmesi olayıdır Katyn Katliamı. 1990 yılında Mihail Gorbaçov, Polonya Devlet Başkanı Leh Walesa' ya Stalin imzalı katliam emir belgelerini bizzat sunarak resmi anlamda bu katliamı Stalin dönemi katliamlarından biri olarak suçlamıştır. Bununla beraber; bu belgenin orjinalinin hiç bir zaman ortaya koyulmaması ve cesetlerdeki bulguların olayın Nazi işgali sırasında gerçekleştiğini göstermesi bu iddiayı gerçek dışı bırakmaktadır.
Büyük Anayurt Savaşı 1941-1945
Question book-4.svg Bu bölümdeki bazı bilgilerin kaynağı belirtilmemiştir.
Ayrıntılar için maddenin tartışma sayfasına lütfen bakınız.
Maddeye uygun bir biçimde kaynak ekleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.

Savaş sırasında Devlet Güvenlik Komitesindeydi. NKVD bünyesinde sorumlu olduğu cezaevlerindeki mahkumları cephe gerisinde inşaat işlerinde çalıştırmış ve büyük projeleri tamamlamıştır. Ayrıca ilerleyen Nazi işgali sırasında Alman kuvvetleriyle işbirliği yapmış olan Türk asıllı Kırım ve Kafkasya halklarının Orta Asya'ya ve Sibirya'ya sürülmesini; cephe gerisinde sabotaj gerçekleştiren ve troçkist olduğu sanılan kişi ve organizasyonların yok edilmesini örgütlemiştir.
Savaştan Sonra
1944 yılında temelleri atılan atom bombası üretime projesinin başıdır. İgor Kurçatov önderliğindeki bilim adamları Arzamas-16 adı verilen gizli bir köyde nükleer silahı geliştirirler. Plana önemli katkılar ABD'nin atom bombası projesinde çalışan Alman asıllı bilimadamı Klaus Fuchs tarafından Sovyetler Birliğine iletilir. Proje başarılı olacak ve SSCB ilk başarılı nükleer denemesini 29 Ağustos 1949'da gerçekleştirecektir.
Stalin'den Sonra

Beria II. Dünya Savaşı'ndan ve özellikle Stalin'in 1953 yılında ölümünden sonra, başbakan yardımcılığı yaptığı dönemde Molotov ve Kaganoviç'le Kruşçov'a karşı bir gruplaşma içine girdi. Sovyetler Birliği egemenliğinde olan Doğu Almanya'nın Sovyetler'e verdiği ağır yükten dolayı, buraların ABD'ye verilerek Batı Almanya'yla birleştirilmesi taraftarıydı. 1953 yılında Kruşçov ve Mareşal Jukov'un örgütlenmesi sonucu tutuklandı ve bugüne kadar halen aslı kanıtlanamamış çeşitli suçlarla suçlandı. Stalin'i öldürdüğüne dair Beria'dan hep şüphelenildi. Vyacheslav Molotov 1993 yılında yayımladığı siyasi anılarında; Stalin'i Beria'nın zehirlemiş olabileceğini söylese de konu hakkında kesin bir yargıda bulunmaz. Stalin'e en yakın devlet görevlisinin Beria olması Kruşçov'un Stalin'e saldırmadan önce asıl düşmanını ortadan kaldırarak bir nevi "ön hazırlık" içinde olduğuna dair ipuçları vermektedir. Beria Aralık 1953'te tutuklanmasının hemen ardından yargılandı, ölüme mahkûm edildi ve infazı idam mangası tarafından uygulandı.Kurşuna dizilerek öldürüldü.
Karalama Kampanyası

Beria hakkında özellikle o öldükten sonra yapılan sayısız suçlama bulunur. Bunların arasında tecavüzcülük, keyfi adam öldürme, işkence vb sayılabilir. Bu iddialar oğlu Sergo Beria tarafından yazılan eserde reddedilmiştir. Beria hakkındaki karalamalar Stalin'e atılan asılsız iftiralarla birleştirilir ve Stalin zamanı gerçekleştiği ve bugün halen kanıtlanamamış "Kızıl Terör" iddialarında "suç ortağı" olarak damgalanmaktadır. Stalin'in ölümünden sonra uygulamaya çalıştığı Batı ile yakınlaşma ve liberalleşme siyaseti ise 1985 yılında Komünist Parti Genel Sekreteri olan Mihail Gorbaçov'un uygulamaya çalıştığı karşı-devrimci politikalara benzetilebilir.