Körfez Savaşı

Alm. Golfkrieg, Fr. La Guerre de Golfe, İng. Gulf war. ABD öncülüğünde, İngiltere, Fransa, Suudi Arabistan, Suriye, Mısır gibi 28 devletin askerî koalisyonuyla Irak Devleti arasında yapılan savaş.

Bu savaşa Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyinin çıkardığı Körfez Krizi sebeb olmuştur. 1980-1988 yıllarında İran ile savaşan Irak, ekonomik yönden ağır zararlara uğramış ve bu savaş sonrası kolay kolay ödeyemeyeceği bir dış borç yükü altında kalmıştır. Bu durumdan kurtulmak isteyen Saddam Hüseyin, çâreler aramaya başlamış ve 1991 yılı ilk yarısında Ortadoğuda huzursuzluğa yol açacak bâzı iddialar ortaya koymuştur. Bu iddiâlar Körfez Krizinin ilk filizleri olmuştur.

İddiâların başlıcaları şunlardır:
Körfez ülkelerinin 1981-1990 arasında petrol fiyatlarını sürekli düşürerek Irakı zarara sokmaları; Kuveytin Rumeyla bölgesindeki Iraka âit petrollerden de faydalanmış olması; Kuveyt toprakları üzerinde târihi hakkı olduğunda ısrar etmesi ve Irak-İran savaşı sırasında Kuveytin Iraka yaptığı para yardımını silmesini istemesiydi.

Kuveyt ile ilgili iddiâlarının Kuveyt tarafından kabul edilmemesi üzerine, Saddam Hüseyin, meseleyi bir oldu-bitti ile çözümlemek istemiş ve 2 Ağustos 1990da Kuveyti işgal etmek ve bir hafta sonra da ilhak etmek suretiyle Körfez Krizinin çıkmasına sebeb olmuştur.

Irakın Kuveyti işgali üzerine Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Irak birliklerinin Kuveyt topraklarından şartsız ve derhal çekilmesini isteyen bir karar almıştır.

ABD öncülüğünde onu destekleyen müttefik ülkeler, Irakın Suudi Arabistana veya diğer bir Ortadoğu ülkesine muhtemel taarruzunu önlemek üzere “Çöl Kalkanı” adı verilen bir harekâtı uygulayarak Basra Körfezi ve Suudi Arabistan başta olarak bölgeye deniz, hava ve kara birlikleri göndermeye başlamışlardır. 33 ülke kuvvet göndermek veya yardım yaparak, Iraka karşı teşkil edilen bu koalisyon kuvvetlerine katılmış veya bu kuvvetleri desteklemişlerdir.

Bunlar arasında sekiz Arap ülkesi de vardır. Gerçi Arap ülkeleri; Saddama karşı olanlar, Saddamı destekleyenler ve çekimser kalanlar olmak üzere üç gruba ayrılmışlardır. Ancak Arap Birliği, Irakı kınamış ve derhal Kuveytten çekilmesini istemiş ve Irak saldırısına karşı “Çok Uluslu Arap Ordusu” kurulmasını oy çoğunluğuyla kararlaştırmıştır.

Bu sebepten Mısır ve Suriye, Saddama karşı olanların başında gelerek, Suudi Arabistana kuvvet göndermişlerdir. Ürdün, Yemen ve FKÖ, Saddamı desteklemişlerdir. Bu arada Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi, oy çoğunluğuyla Iraka karşı ekonomik yaptırım ve silâh ambargosu kararı almıştır.
Saddamın vazgeçmez tutumu karşısında BM Güvenlik Konseyi, Eylül 1990 ayı içinde Iraka karşı hava ambargosu uygulama kararı almış ve daha sonra bunu deniz ablukası şeklinde bir kararla genişletmiştir.

Ayrıca 29 Kasım 1990 târihinde almış olduğu bir kararla, Irakın 15 Ocak 1991 târihine kadar Kuveyti terk etmemesi hâlinde güç kullanılmasını kabul etmiştir. Birleşmiş Milletler, ABD ve Müttefik Ülkelerin ısrarlarına rağmen, Saddam Hüseyinin Kuveyti terk etmemekte kararlı olduğunun anlaşılması üzerine 17 Ocak 1991 târihinde, Iraka müttefik “Çok Uluslu Hava Güçleri”nin taarruzları ile Körfez Savaşı başlamış oldu.

Irak ve Kuveytte özellikle stratejik hedefler bombalandı. “Çöl Fırtınası” adı verilen bu harekât, 24-28 Şubat 1991 târihlerinde “100 Saatlik Kara Harekâtı” ile Kuveytte Irak Kara Kuvvetlerinin büyük bir kısmının imhâsı ve kalanlarının esir veya Kuveyti terk etmeleri ile sonuçlandırıldı.

Körfez Savaşına katılan Koalisyon Kuvvetleri ve Irak askerî heyetleri arasında 3Mart 1991 günü Kuveyt-Suudi sınırının kuzeyindeki Safven kasabası yakınında çölde bir çadır içinde ateşkes görüşmeleri yapıldı. Irak, Kuveyti ilhak kararını kaldırmak ve tazminât ödemek başta olmak üzere bütün şartları kabul etmek zorunda kaldı. Bu şekilde Körfez Savaşı fiilen sona ermiş oldu. 1991 yılı Nisan ayının ilk haftasında, Irakın BM Güvenlik Konseyi tarafından ortaya konan ateşkes şartlarını kabul ettiğine dâir yazılı mürâcaatı ile de Körfez Harbi resmen sona erdi.

Körfez Savaşı fiilen sona ermesine rağmen Amerika bâzı bahanelerle zaman zaman Irakı bombalamaya devam etmiştir. 23 Ocak 1993 gecesi Güney Irakı; ABDeski Devlet Başkanı George Busha Kuveytte bulunduğu sırada suikast plânladıkları gerekçesiyle 26 Haziran 1993 gecesi de Bağdatı bombalamıştır.

Türkiye, Körfez Savaşına fiilî olarak katılmadı. İncirlikteki Amerikan uçaklarının kullanılmasına müsâade etti ve Birleşmiş Milletlerin aldığı bütün kararlara uydu. Ayrıca, Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattını kapattı.