Kooperatifçilik Nedir?

Kooperatifin Tanımı: 1163. Sayılı Kooperatifler Kanununun 1. maddesi ise Kooperatifi şu şekilde tanımlamıştır .
Tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçlarını karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve kamu tüzel kişileri ile özel idareler , belediyeler, köyler, cemiyetler ve dernekler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli teşekküllere denir.
Kooperatifin tanımından çıkarılan bazı ortak noktalar vardır. Bu ortak noktalar şunlardır:
1. Kooperatifler ortaklarının mesleki, sosyal ve ekonomik çıkarlarını korur ve iyileştirirler.
2. Ortaklarına, ucuz ve kaliteli mal sağlamayı amaç edinirler.
3. Küçük tasarrufları, büyük yatırımlara dönüştürürler.
4. Kooperatifin ortak sayıları ve sermayeleri sınırlandırılamaz.
5. Kooperatiflerin gerçek ve kamu tüzel kişileri tarafından kurulabilirler.
6. Kooperatifler tüzel kişiliğe sahiptir.
Tüzel Kişilik: Birden fazla kişinin ticari ya da ticari olmayan bir amaçla bir isim altında birleşerek oluşturdukları kuruluştur.
En az 7 kurucu ortak tarafından bir ana sözleşme hazırlanır. Ana sözleşme ortaklar tarafından imzalandıktan sonra noterde onaylanır. Ana sözleşme noterde onaylandıktan sonra kuruluş için Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ya da Tarım ve Köy işleri Bakanlığı’ na izin almak için verilir. Bakanlığın izin vermesi halinde, kooperatif bulunduğu yerdeki ticaret sicilince tescil ve ilan olunur. Ticaret sicilince tescil ve ilan olunan kooperatif tüzel kişilik kazanır.
Ortaklık Senedi Ve Risturn: (Ortaklık Senedi) Her ortağın üyelik haklarının, ismi yazılı ortaklık senedi ile temsil olunması şarttır. Kooperatife ortak olan kişinin ismine yazılı olarak düzenlenen ortaklık belgesine ortaklık senedi denir.
Ortaklık Senedinde Aşağıdaki Bilgiler Bulunmaktadır:
1. Kooperatifin unvanı
2. Ortağın adı, soyadı, iş ve ev adresi.
3. Ortağın kooperatife girdiği ve çıktığı tarihler
4. Ortağın kooperatife yatırdığı veya çektiği paralar.
5. Ortağın ve kooperatifi temsile yetkili olan kişilerin imzaları
Ortaklık senedi makbuz niteliğindedir.
Risturn: Kooperatif faaliyetleri sonucunda oluşan olumlu gelir-gider farkının bir kısmının ortaklara kooperatiften yaptıkları alış-veriş miktarlarına göre geri ödenmesine denir. Ortakların alacakları risturn miktarını ortaklık payları etkilemez
Türkiye’de Kooperatifçiliğin Gelişimi: Türkiye’de Kooperatifçilik hareketinin düşünce ve uygulama yönünden ilk öncüsü Mithat Paşa’dır. Kurduğu Memleket Sandığı adı verilen kuruluş ilk kooperatif örgütüdür. Memleket Sandıkları, bu günkü Ziraat Bankası ile Tarım Kredi Kooperatiflerinin çekirdeğini oluşturmaktadır. 1876 yılında “Memleket Sandıkları Nizamnamesi” çıkarılmıştır. Bu kuruluşların bütün Osmanlı ülkesine yayılması sağlanmıştır.
1888’de çiftçilerin kredi ihtiyaçlarını karşılamak üzere Ziraat Bankası kurulmuştur.
Tarım alanında ilk kooperatif Aydın’da 1911 yılında kurulan “İncir Himaye-i Ziraat Anonim Şirketi
dir . Bu şirket daha sonra Milli Aydın Bankasını oluşturmuştur. Türkiye’de tüketim kooperatifinin öncüsü Ahmet Cevdet Bey’dir.
Cumhuriyet Döneminde Kooperatifçilik Hareketi : Memleket sandıkları 1883 yılında Menafi Sandıklarına , 1888’de çiftçilerin kredi ihtiyaçlarını karşılamak üzere Ziraat Bankasına dönüşmüştür. 1916 yılında Ziraat Bankası Kanunu çıkmıştır. Bu kanunla bankanın kooperatiflere borç verebileceği hükmü getirilmiştir.
1924 yılında 1850 sayılı kanunla kooperatifler, ticaret şirketleri arasında kabul edilmiştir. Kooperatif şirket 4. şirket olarak kanunlara girdi.
1929 yılında 1470 sayılı “Zirai Kredi Kooperatifi Kredi Kooperatifleri Kanunu” çıkartıldı. 1969 yılında 1163 sayılı kooperatifler kanunu çıkarılmıştır.
1982 tarihinde düzenlenen Anayasamızda kooperatifçiliğin geliştirilmesine ilişkin bir madde konulmuştur. Anayasamızın 172. maddesinde de şu hükme yer verilmiştir.
“Devlet milli ekonominin yararlarını dikkate alarak, öncelikle üretimin arttırılmasını ve tüketicinin korunmasını amaçlayan kooperatifçiliğin gelişmesini sağlayacak tedbirler alır” der. Devlet kooperatifçiliği desteklemek için gerekli tedbirleri almıştır. Kooperatiflerin faaliyetleri devlet tarafından denetlenmektedir.
1988 yılında kooperatif kanunları yeniden düzenlenmiştir. 30 Aralık 1991 tarihinde de Türkiye Milli Kooperatifler Birliği kurulmuştur. Bu birliğin kurulmasıyla ülkemiz kooperatifçiliği , uluslar arası imkanlara sahip oluşmuşlardır.
KOOPERATİFÇİLİK İLKELERİ:
Kooperatiflerin amacı; aynı sosyal çevrede , meslekte ve hayat ölçüleri içinde olan ortaklarının ihtiyaçlarını karşılamaktır. Bunu yaparken ortaklarının birbirine yardım etmeleri ve dayanışmaları gerekir. Kooperatifler temel amacını gerçekleştirirken kendine özgü temel kurallar geliştirmişlerdir. Kooperatifler amacına ulaşabilmek için “eşitlik” ve “adalet” ilkelerine göre hareket ederler.
a)Serbest ortak olma
b)Demokratik yönetim
c)Sermayeye Sınırlı Faiz Verilmesi: Kooperatifler kâr elde etme amacı peşinde değildir. Bu bakımdan kooperatiflerde olumlu gelir-gider farkının dağıtımı yapılırken ortakların sermaye miktarı dikkate alınmaz. Kooperatiflerde sermayenin oluşumu için , ortakların yaptıkları ödemeler zamanla büyük boyutlara ulaşır. Konulan sermaye payları ile yeni yatırımlar yapılabilir. Ortak olmayı özendirmek ve işletme fazlalığı sağlamak için ortaklık payına sınırlı faiz verilebilir. Sermayeye verilecek sınırlı faiz % 3-7 oranları arasında olabilir. %7 oranından fazla faiz verilemez. Olumlu gelir-gider farkının en az %50’si ortaklara risturn olarak dağıtılmadıkça sermayeye faiz verilemez.
d) Risturn Verilmesi: Kooperatif faaliyetleri sonucunda oluşan olumlu gelir-gider farkının bir kısmının ortaklara kooperatiften yaptıkları alış-veriş miktarlarına göre geri ödenmesine denir. Ortakların alacakları risturn miktarını ortaklık payları etkilemez.
Yıl sonunda elde edilen gelir-gider farkı olumlu ise kar, olumsuz ise zarar vardır. Elde edilen gelir –gider farkından kanuni kesintiler ayrılır. Arta kalan miktar, ortakların yaptıkları alış-veriş oranına göre dağıtılır. Risturn verilmesi ilkesi , kooperatifçilikte eşitlik ve adalet ilkesinin bir sonucu olarak kabul edilir.
e) Kooperatifçilik Eğitiminin Geliştirilmesi
f) Diğer Kooperatiflerle işbirliği
KOOPERATİFLERİN KURULUŞ AMAÇLARI:
a) Kooperatifler aracıları oradan kaldırmaktadırlar. Üretici ile tüketici arasında bağlantı sağlayarak mal ve hizmetlerin aracılar olmadan insanlara ulaşmasını sağlarlar.
b) Ortaklarına ucuz ve kaliteli mal ve hizmet sağlarlar.
c) İnsani ve ahlaki bencillik önlenir. İnsanların yardımlaşma ve dayanışma duygularının gelişmesine yardımcı olurlar.
d) Üreticilerin ürettikleri ürünü değerlendirmelerini sağlarlar.
e) Küçük tasarrufların birleştirerek büyük yatırımlara dönüştürülmesine imkan sağlarlar.
f) İnsanları sosyal ve ekonomik yönden geliştirirler .Birbirine yaklaştırarak kaynaşmalarını sağlarlar.
g) Toplumda adalet, eşitlik ve demokrasinin yerleşmesinde etkili olurlar.
KOOPERATİFLERİN KURULUŞ İŞLEMLERİ:
Ekonomik bir güçlüğün olması ve güçlüğü aşmak isteyen en az 7 kişinin olması gerekir.
Bu 7 kişi kooperatifin “kurucular kuruludur” Kooperatifin amacı, üye sayısı, sermayesi, ortaklarına ne gibi çıkarlar sağlayacağı belirlenir. Bu işlemleri yerine getiren kurucular kurulu kooperatifin kuruluş işlemlerini başlatmış sayılır.
Kooperatif kuruluş işlemleri sırasıyla şöyledir.
a) Ana sözleşme hazırlanması,
b) Sanayi ve Ticaret Bakanlığından izin alma.
c) Tescil ve ilan,
d) Tüzel kişiliğin kazanılması .
ANA SÖZLEŞMENİN HAZIRLANMASI:
Ana sözleşmede bulunması gereken zorunlu hükümler şunlardır.
-Kooperatifin adı ve merkezi
-Kooperatifin amacı ve çalışma konuları
-Ortaklık sıfatını kazandıran ve kaybettiren şartlar.
-Ortakların pay tutarı ve kooperatif sermayesinin ödenme şekli
-Nakdi(peşin para) sermayesinin en az ¼’ünün peşin ödenmesi.
-Ortakların ayni (mal,eşya vb.) sermayeye koyup koymayacakları
-Ortakların kooperatife karşı olan sorumlulukları
-Kooperatifin temsiline ait hükümler
-Yıllık gelir-gider farklarının, hesaplanma ve kullanma şekilleri
-Kurucuların adı, soy adı, iş ve ev adresleri.
Ana sözleşmede zorunlu olmayan hükümler ise şunlardır
1. Genel kurulun toplanması, kararların alınması, oyların kullanılması hakkındaki hükümler
2. Kooperatifin çalışma şekline ilişkin esaslar
3. Kooperatifin birliklerle olan ilişkileri
4. Kooperatifin diğer bir kooperatifle birleşmesine ait hükümler
5. Kooperatifin süresi
Sanayi ve Ticaret Bakanlığından İzin Alma:
Kooperatifin hazırlanan ana sözleşmesinden 10 tane çoğaltılır. Ana sözleşmeler 7 kurucu ortak tarafından imzalanır. Bunlardan 3 tanesi noter tarafından onaylanır. Bir ana sözleşme noterde kalır, diğer 2 tanesi kurucu ortaklara verilir.
Kooperatifin kuruluş sermayesinin ¼ ‘ü ilgili bakanlığın emrine bir bankaya yatırılır. Bu paranın yatırıldığına dair bir belge bankadan alınır. Daha sonra bakanlığa hitaben bir dilekçe yazılır. Bu dilekçeye 9 adet ana sözleşme ve banka makbuzu eklenir. Dilekçe Bölge Sanayi ve Ticaret Müdürlüğüne , yoksa valilik ya da kaymakamlık yoluyla ilgili bakanlığa verilir.
Bakanlığa ulaşan belgeler , burada incelendikten sonra istek ve usule uygunsa kooperatifin kuruluşuna izin verilir. Kuruluşuna izin veren kooperatifin , ana sözleşmesinin 1 tanesi bakanlıkta kalır. Diğer sekiz tanesi kooperatife geri gönderilir. İzin alma işlemi böylece tamamlanmış olur .
Tescil ve İlan: Bakanlığın kuruluş izni vermesi halinde , kooperatif merkezinin bulunduğu yerdeki Ticaret siciline tescil ve ilan ettirilir. Kooperatifin 6 adet ana sözleşmesi , harç pulu parası ile birlikte bir dilekçeye eklenir. Bunlar ilgili yerin Ticaret Sicil Memurluğunca, ilan için Ticaret Sicili Gazetesine ilan için gönderilir. Ticaret Sicil gazetesinde, kooperatifler kanununun 3. maddesinde belirtilen hususlar ilan edilir.
Bu hususlar şunlardır:
1. Ana sözleşme tarihi
2. Kooperatifin amacı, konusu ve varsa süresi
3. Kooperatifin unvanı ve merkezi .
4. Kooperatifin sermayesi ve bunun nakdi kısmına karşılık olarak ödenen en az miktar.
5. Ortaklık payı belgesinin ada yazılı olduğu
6. Aynı sermayenin nelerden meydana geldiği ve bunlara biçilen değer.
7. Kooperatifin nasıl temsil edileceği ve denetleneceği
8. Yönetim kurulu üyeleri ile kooperatifi temsile yetkili kimselerin ad ve soyadları
d) Tüzel kişiliğin Kazanılması .
KOOPERATİFİN YÖNETİMİ
a) Genel Kurul : Kooperatifin bütün ortaklarını temsil eden en yetkili organ
1) Olağan genel kurul: Her yılın ilk altı ayı içinde yapılması zorunlu olan genel kurul toplantısıdır.
2) Olağan üstü genel kurul : Kooperatifin işlerinin ve ana sözleşme hükümlerinin gerektirdiği zaman yapılan genel kurul toplantısıdır.
Genel Kurulun Görevleri:
1. Yönetim ve denetim kurullarını seçmek, gerektiğinde görevlerine son vermek.
2. Yönetim ve denetim kurulunun bir önceki ait çalışmalarını onaylamak.
3. Yönetim ve denetim kurulu üyelerinin aylık ücret ve yolluk miktarlarını belirlemek.
4. Yönetim ve kurulunun ana sözleşmeye uymayan kararlarını iptal etmek .
5. Üst kuruluşlara girme kararı kararı vermek
6. Yönetim kurulunun verdiği ortaklıktan çıkartma kararlarını inceleyip, sonuçlandırmak.
7. Yönetim kurulunun alım ve satımında azami fiyatı belirlemek.
YÖNETİM KURULU:
Yönetim kurulu, genel kurulca en az 1, en çok 4 yıl içinde seçilir. En az üç üyeden oluşur. Genel kurul yönetim kurulu için süre belirlememiş ise kurul 1 yıl görev yapar. Yönetim kuruluna asil olarak seçilen üye sayısı kadar yedek üye seçilir. Asil üyelerden birinin görevinden ayrılması durumunda , yedek üyelerden ilk sıradaki ayrılanın yerini alır.
Yönetim kurulu kanun ve ana sözleşme hükümleri içinde kooperatifin faaliyetlerini yönetir ve onu temsil eder.
Yönetim kurulu kooperatifin faaliyetlerini yürütür . Bu amaçla gerekli personel alınımı yapar. Müdür ya da müdür yardımcısı ataması yapabilir. Bunların ücretlerini belirler.
Yönetim Kuruluna Seçilme Şartları:
1. T.C vatandaşı olmak
2. Medeni hakları kullanabilmek.
3. Aynı işi yapan başka bir kooperatifin yönetim kurulu üyesi olmamak.
4. Yüz kızartıcı suçlardan dolayı mahkum olmamak.
5. Kooperatifin denetim kurulu üyesi olmamak.
6. Kooperatifin ortağı olmak
7. Ana sözleşmede aranan niteliklere sahip olmak
8. Daha önce denetim ve yönetim kurullarından uzaklaştırılmış olmamak
Yönetim Kurulunun Görevleri:
1. Yıllık bilanço ile gelir-gider hesabinin hazırlanmasını sağlamak
2. Ana sözleşme hükümlerine ve genel kurul kararlarına göre, gayri menkul alım ve satımı yapmak
3. Kooperatifin defter ve tutanaklarını kaydedip, saklanmasını sağlamak
4. Ortakların listesini hazırlamak ve ortak ödemelerini izlemek
5. Çalışma programlarını belirlemek
6. Yönetim kurulu üyeleri arasında görev dağılımı yapmak
7. Kooperatifin dağılması durumunda, genel kurulu olağan üstü toplantıya çağırmak
8. Yıllık bilançoyu hazırlamak ve denetim kuruluna sunmak
Yönetim Kurulu Üyeliğinin Sona Ermesi
a) Kendiliğinden Sona Erme.
1. Ortaklıktan çıkarma
2. Ortaklıktan çıkarılma
3. Ortağın uyruğunu değiştirme.
4. Ortağın medeni hakları kullanma selâhiyetini kaybetmesi
5. Ortağın mahkum olması
b) El çektirme ile sona erme.
Genel kurulun ortağın üyeliğinin sona ermesi için karar alması
c) Kooperatifin dağılması ile sona erme.
Mahkemenin veya genel kurulunun tasfiye memurlarını belirlemesiyle, yönetim kurulu üyeliği sona er-
rer
Denetleme Kurulu:
Kooperatiflerin amacını gerçekleştirebilmeleri için yönetim kurulları görev yaparlar. Yönetim kurulunun çalışmaları kanunlara ve ana sözleşmeye uygu olmalıdır.
Kooperatiflerin başarılı olabilmeleri yönetim kurulunun çalışmalarına bağlıdır. İnsanlar bilerek ya da bilmeyerek hata yapabilirler . Bu hatalar sonucu kooperatifler zarara uğrayabilirler. Denetleme kurulu olabilecek bu zararları ve hataları önlemeye çalışır. Yönetim kurulunun aldığı kararları ve uygulamaları denetleme kurulu denetler . Denetleme kurulu kooperatifin başarılı olması için uğraş gösterir. Denetleme kurulu en az 1 yıl, en çok 3 yıl için seçilir.
Denetleme kurulunun seçilme şartları:
T.C vatandaşı olmak
Medeni hakları kullanabilmek.
Aynı zamanda yönetim kurulu üyesi olmamak.
Yönetim kurulu üyelerinin yakını olmamak.
Daha önce görev kusurundan dolayı denetim ve kurullarından uzaklaştırılmamış olmak
Denetleme kurulunun görevleri:
Yıllık bilanço, bütçe ve sonuç hesaplarını incelemek.
Kooperatif faaliyetleri hakkında rapor hazırlamak
3 ayda bir defa defterlerin düzenli tutulup tutulmadığını incelemek
3 ayda bir kooperatifin nakit durumunu kontrol etmek
Kooperatifin gayri menkullerini kontrol etmek
Yönetim kurulu üyeliğine seçilenlerin gerekli şartları taşıyıp taşımadığını araştırmak.
Yönetim kurulunun çalışmalarının kanun ve ana sözleşmeye uygunluğunu denetlemek
Denetim Kurulu Üyeliğinin Sona Ermesi:
Denetim kurulu üyeleri istifa ederek görevden çekilirler.
Kanun ve ana sözleşmede belirtilen şartları taşımadıkları anlaşılınca üyelikleri sona erer.
Denetim kurulunun alacağı karar üzerine üyelikleri sona erer.
TÜRKİYEDE KOOPERATİFÇİLİĞİ DÜZENLEYEN KURULUŞLAR
Türkiye Milli Kooperatifler Birliği
Türkiye Kooperatifler Dayanışma Kurulu
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Teşkilatlandırma Genel Müdürlüğü.
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Teşkilatlandırma Genel Müdürlüğü
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüğü
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Mesken Genel Müdürlüğü
T.C Ziraat Bankası, Türkiye Halk Bankası, Türkiye Emlak Bankası
Milli Kooperatifçilik Eğitim ve Araştırma Enstitüsü
Et ve Balık Kurumu
Türkiye Şeker Fabrikaları Anonim Ortaklığı
KOOPERATİF ÇEŞİTLERİ
a) Tüketim Kooperatifleri: Ortaklarını ihtiyaçlarını uygun şartlarla karşılamayı sağlamak amacıyla kurulan kooperatiflerdir. Ortaklarına ucuz ve kaliteli mal sağlamaya çalışır. Üretim merkezlerinden ilk elden mal alarak ortaklarına satarlar. Aracıyı ortadan kaldırarak fiyatı düşürmeyi amaçlarlar. Örnek: Sınırlı sorumlu Şekerbank mensupları tüketim kooperatifleri .
b) Üretim Kooperatifleri: Üreticilerin ürününü değerlendirmek ve onların çeşitli ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan kooperatiflerdir. Örnek: Pancar üretim ve satış kooperatifleri, tarım satış kooperatifleri, balıkçılık kooperatifleri gibi.
c) Tarım Kredi Kooperatifleri: Ortaklarına düşük maliyetli ve uygun şartlarda kredi sağlamak amacıyla kurulan kooperatiflerdir. Üretim yapanların ihtiyaçlarını karşılamak için kurulurlar. Üreticilerin yetiştirdikleri ürünleri uygun fiyatla satarlar. Ürünlere uygun pazarlar bulunurlar. Ortaklarına uzun ve orta vadeli kredi sağlamaya çalışırlar. Bu amaçla kaynak sağlarlar. Ortaklarına kefil olurlar Örnek: Tarım Kredi kooperatifleri
d) Esnaf Kefalet kooperatifleri: Kefalet gücünden yoksun kişiler, finas kuruluşlarından kredi almakta güçlük çekebilirler. Kefalet gücünden yoksun kişilerin kefalet gücü yaratmak amacıyla güç birliği yaparak kurdukları kuruluşlardır.
Esnaf ve sanatkarlar bu kooperatiflerin kefaletiyle Halk Bankasından kredi almaktadırlar. Çeşitli ihtiyaçlarını kooperatifleri yardımıyla karşılanmaktadır. Örnek .S Çankaya Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet kooperatifleri.
e) Yapı Kooperatifleri: Ortaklarına ucuz, kaliteli ve uygun ödeme şartlarıyla ev edindirmek amacıyla kurulan kooperatiflerdir. Ortaklar tasarruflarını kooperatife yatırarak ev sahibi olma imkânına kavuşurlar. Örnek : S.S Yuva Yapı kooperatifi, S.S Yeşilevler Yapı Kooperatifi vb .
f) Köy Kalkındırma Kooperatifleri : Köylünün ve köylerin kalkındırılması amacıyla kurulan kooperatiflerdir. Köylerde çeşitli yatırımların yapılması gerekir. Bu her köyde insanların ortak çabaları ile gerçekleştirilebilir. Her köyün kendine özgü kaynakları olabilir. Mevcut olan bu kaynaklar köy kalkındırma kooperatifleri aracılığı ile en verimli şekilde değerlendirilebilir. Örnek: S.S Ortaköy Köy Kalkınma kooperatifi
g) Okul Kooperatifleri: Okuldaki öğrenci, öğretmen, yönetici ve diğer personelin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kurulan kooperatiflerdir. Ortaklarının gıda, kırtasiye vb. ihtiyaçlarını ucuz ve kaliteli olarak karşılamaya çalışırlar. Okuldaki öğrenciler arasından kooperatifçilik koluna üye seçilir. Üye seçilen öğrenciler okuldaki kooperatifte uygulama yapabilirler. Bu şekilde öğrencilere kooperatifçilik eğitimi ve uygulaması yaptırılmış olur. Örnek: S.S Satuk Buğra İlköğretim Okulu kooperatifi
KOOPERATİFLERİN DAĞILMASI:
Kooperatiflerin Dağılma Sebepleri:
Ana sözleşme gereğince
Genel kurul kararı ile
İflasın açıklanması ile
Kanunlarda ön görülen hallerde, ilgili bakanlığın mahkemeden alacağı karar üzerine
Başka bir kooperatifle birleşmesi veya devir alınması ile
Üç yıl olağan genel kurulunu yapmaması halinde
Ticaret Siciline Bildirme:
Kooperatiflerin dağılması halinde, yetkili organlarca ticaret siciline tescil ve ilan ettirilir. İflas halindeki kooperatifler bu durum kapsamı dışındadır.
Birleştirme Suretiyle Dağılma:
Aşağıdaki Hükümler Uygulanır.
Devir alan kooperatifin yönetim kurulu, dağılan kooperatifi tasviye hakkındaki hükümlere göre alacaklarını bildirmeye çağırır.
Dağılan kooperatif mal varlığı ve borçları teminat altına alınıncaya kadar ayrı olarak yönetilir.
Devir alan kooperatifin yönetim kurulu alacaklılara karşı sorumludur.
Dağılan kooperatifin alacaklılara yapacağı ödemeler , mal varlığından karşılanır.
Dağılan kooperatifin tescili Ticaret Sicil Memurluğu’ndan istenir.
Kooperatifin dağılmasının tescili ile ortaklarda, bütün hakları ile devir alan kooperatife katılmış olur.
Bir Kamu Tüzel Kişiliği Tarafından Devir Alınması:
Kooperatifin varlığı, devlet, belediye, dernek ya da cemiyetler tarafından devir alınabilir.
Kooperatiflerin Aile Kalkınmasındaki Yeri: Her aile gelirleriyle ihtiyaçlarını karşılamaya çalışır. Bazen geliri ile ihtiyaçlarının tamamını karşılayamayabilir. Bunun gibi ihtiyaçlarının tamamını karşılayamayan aileler kooperatif kurmak zorunda kalırlar. Kurulmuş bir kooperatife ortak da olabilirler. ÖRNEK: Ev sahibi olmak isteyen bir aile küçük bir tasarrufu ile bunu gerçekleştiremeyebilir. Aynı durumda olan aileler bir araya gelerek yapı kooperatifi kurabilirler. Her ay belirli miktarda ödeme yaparak, aralarındaki bu işbirliği ile ev sahibi olabilirler . Bu şekilde ev sahibi olan bir çok aileler vardır. Ailelerin ihtiyaçlarını ucuz ve kaliteli olarak karşılayabilmesi için kooperatife üye olması gerekir. Bu sebeple kooperatifin aile kalkınmasındaki yeri ve önemi büyüktür.
Tüketim, üretim ve kredi alanlarında faaliyet gösteren kooperatife ortak olan ailelerin kalkınması kolaylaşır. Kooperatif ortağı olan ailelerin kooperatif ortağı olmayan ailelere göre daha kolay kalkındıkları görülebilir. Tarım Kredi kooperatiflerinden kredi alan bir çiftçi ailesi bazı ihtiyaçlarını bu parayla karşılayabilir. Ortak olmayan ve kredi almayan aile ise bu imkandan yararlanamamış olur. Ailelerin ağır ekonomik şartlar altında ezilmemeleri kooperatifler sayesinde sağlanabilir. Ailenin kalkınması toplumun ve ülkenin kalkınmasına katkıda bulunur. Örgütlü bir toplumun daha sağlıklı bir ekonomik yapıya ve dengeye sahip olduğu görülür.
Kooperatifçiliğin Ülke Kalkınmasındaki Faydaları: kooperatifler gelir seviyesi düşük kişilerin tasarruf yapmalarını sağlar. Sağlanan tasarruflar kişilerin, dolayısı ile ülkenin kalkınmasında kullanılır. Kişilerin tek başına yapamayacakları işler olabilir. Bu tür işler kişilerin bir araya gelerek güç birliği yapmalarıyla yapılabilir. Birden çok kişinin bir araya gelerek kooperatifler zamanla büyük işletme niteliğine sahip olabilir. Büyük işletme niteliğine sahip olan kooperatifler istihdam imkanı sağlayabilirler. Yeni teknolojiler ve üretim teknikleri geliştirebilirler Üretimde sağlayacakları artışla ekonomiye katkıda bulunurlar Üretici ve tüketici arasında bağlantı sağlayan kooperatif aracıyı ortadan kaldırırlar . Kaliteli ve standartlara uygun mal üretimi yaparlar . Mal ve hizmetlerin tüketiciye ucuza ulaşmasını sağlarlar.
Kooperatiflerin toplumda sosyal denginin sağlanmasına ve korunmasına katkıları vardır. Uluslar
Arası piyasalarda kalite ve fiyat yönünden rekabet edebilecek kooperatifler vardır. Bunlar önemli miktarda ihracat yapabilirler İhracat yapan bu kooperatifler döviz girdisi sağlarlar Bu kooperatifler ödemeler dengesine de önemli katkılarda bulunurlar.