Konstantinos Kavafis

Konstantinos Kavafis

İstanbul’un varlıklı ailelerinden gelen Peter John Kavafis ve Chariclea Phodiadi’nin oğluydu. Peter John ve ağabeyi George, babalarının ölümünden sonra aile şirketi Kavafis ve Mahdumları’nın ortakları oldular. 1850’de Peter John şirketin bir temsilciliğini açmak amacıyla ailesini alarak İskenderiye’ye gitti. Ailenin en küçük çocuğu olan Konstantinos, 17 Nisan 1863’de bu kentte doğdu.

Peter John, Mısır’ın sayılı işadamlarından biri oldu. 1869 yılında sanayinin geliştirilmesine yardım etmesi için İsmail Paşa onu yanına aldı. O dönemde İskenderiye aristokrasisi çeşitli mesleklerden ve uluslardan gelen kişilerden oluşuyordu. 1870’de babası geride çok az para bırakıp ölünce Konstantinos kardeşleri ve annesiyle birlikte oturdu. İki yıl sonar aile İngiltere’ye göç etti. Kavafis ailesi yedi yıl Londra’da kaldı. Kavafis ve Mahdumları şirketi dağılınca, anne Chariclea altı oğluyla birlikte İskenderiye’ye döndü.

Konstantinos 16 yaşında, bir çeşit ticaret lisesi olan Hermes’e yazıldı.Bu yaşına kadar evde özel İngilizce ve Fransızca öğrenimi görmüş, Yunan Ortodoks dininin koşullarına gore yetiştirilmişti. Kavafis lisede öğrenim gördüğü sıralarda ticari konulardan çok, eski Yunan uygarlığı ve klasikleriyle ilgilendi.

1882 Haziran ayında, İskenderiye’de Hristiyanlara karşı başlatılan ayaklanmada pek çok Avrupalı öldürüldü. Bu olaya karşılık İngilizler İskenderiye surlarını topa tuttular. Kent alevler içinde kaldı. Yabancıların çoğu kenti bırakıp kaçtılar. Bu arada Kavafis ailesi de İstanbul’a göç etti. Konstantinos Kavafis annesiyle birlikte üç yıl İstanbul’da kaldı. Ömrü boyunca ilgi duyacağı Bizans ve Helen tarihini bu dönemde incelemeye başladı. Dante’yi İtalyancasından okurken, ilk şiirlerini karalamaya başlamıştı. Rumların demotikos denilen günlük konuşma diline de Kavafis’in ilgi duyması bu döneme rastlar. Şair, olgunluk çağı şiirlerinde bu dili sık sık kullanacaktır. Geleceğin şairinin, yüzyıllardan beri ağızdan ağıza dolaşan Rum halk türkülerini; hem halk diliyle, hem de kurallara uygun dille yazılan modern Yunan şiirini yakından tanıması da yine aynı dönemin özelliklerindendir.

Konstantinos ve annesi 1885 yılında İskenderiye’ye döndüler. Bundan sonraki yedi yılını genç şair okumak ve yazmakla geçirdi. Bu yıllarda Bizans ve Helen tarihi ve edebiyatıyla da yoğun biçimde ilgilendi.

Genç Kavafis İskenderiye’ye döndüğünde Mısır fiilen İngiltere’nin yönetimi altına girmişti. Rum toplumunun ticari varlığı ortadan kaldırılmış, İskenderiyeli Rumlar genel bir yoksulluğun hokum sürdüğü bir dönemde kendi yaşamlarını ve kurumlarını yeniden diriltme gücünden yoksun kalmışlardı. Kavafis ailesinin daha once yaşadığı dönemin özellikleri artık yoktu.

Kavafis hiçbir zaman siyasal bir eylemin içinde yer almadı, ama düşüncelerinde humanist ve liberaldi. Karşılaştığı yeni koşullar onu rahatsız etti ve o dönemde yazdığı bazı şiirlerde kötümserliğini yansıttı.

Kavafis 1882 yılında Sulama Bakanlığı’nda geçici katip olarak işe başladı. Bu işini 1922 yılına kadar sürdürdü. Bu arada birkaç yıl da İskenderiye borsasında çalıştı. Eski ve modern Yunanca’nın yanı sıra, İngilizce, Fransızca, İtalyanca, Latince ve Arapça biliyordu. Çok dil bilmesinden dolayı iş çevresinde “çok yararlı” bir kişi olarak karşılanıyordu.

1899 yılında annesini yitirdi. Bu olayla birlikte felaketler birbirini izledi. Birkaç yıl içinde üç kardeşi birden öldü. Öteki iki kardeş ise Kahire ve Paris’e göçtü. Kavafis 1903 yılından başlayarak ömrünü İskenderiye’de yalnız geçirmeye başladı.

1903’de Kavafis’in on iki şiiri Yunanistan’da ilk kez yayınlandı. 41 yaşındayken yayınladığı ilk kitabı ise yalnızca on dört şiir içeriyordu. Kavafis eleştirmenlere kitabını göndermedi, ancak kitap ilgi gördü ve üstüne yazılar bile yazıldı. Kavafis’in yılda yetmiş kadar şiir yazdığı, bunların ancak bir ikisini sakladığı yazılmaktadır. Şairin yaşamını yazan Timos Malanos’a gore, Kavafis kamuoyunun görüşünden hastalıklı ölçüde korkarmış. Eleştiri için başvurduğu yöntem, şiirlerinin kopyalarını arkadaşlarına göndermek, onların olumlu görüşlerini aldıktan sonar yayınlamakmış.

1907 yılında Kavafis “Yeni Yaşam” adlı genç bir edebiyatçılar grubunun çalışmalarına ilgi duydu. Onların toplantılarına katılmaya başladı. Bu grup özellikle halkın konuşma dilinin kullanılmasını savunuyordu. Kavafis de onların görüşlerine katılıyor, dergilerinde yazıyordu. Ancak şiirde geleneksel edebi dilin güzelliklerini de yadsımıyordu. Geldiği sınıfın ve ailesinin mirası olarak bir yanıyla dab u kuralcı dile bağlıydı. Kavafis şiirlerinde hem geleneksel aydın dilini, hem de halk dilini birleştirmiş ender şairlerdendir.

1901 yılında ikinci kitabını yayınladı. Çeşitli dergilerde şiirlerini yayınlatmayı sürdürdü. Yıllar geçtikçe dış ülkelerde de tanınmaya başlıyordu. Kavafis bundan sonar hiç kitap yayınlamadı. Şiirlerinin ilk kapsamlı baskısı ise, ölümünden iki yıl sonra, 1935 de yapıldı.

Konstantinos Kavafis, 1922’de Bakanlık’tan emekli olduktan sonra günlerini yazmak ve okumakla geçirdi. Evi sık sık dostlarıyla dolup taşıyordu. Bu toplantılar genellikle şiir, tarih ve çağdaş olaylar üstüne sürüp gidiyordu. Şair 1932 yılında gırtlak kanserine yakalandı, ancak doktorların teşhisini Kabul etmek istemedi. Arkadaşlarının israrı üzerine tedavi amacıyla Atina’ya gitti. Yapılan ameliyat sonunda sesini yitirdi. İskenderiye’ye döndü. 29 Nisan 1933’te orada öldü.