KOMPAKT RİNG İPLİK ÜRETİM SİSTEMLERİ VE İPLİK ÖZELLİKLERİ

Bilindiği üzere, tekstilde kumaş üretimi için temel ham madde olan iplik"; liflerin açılıp temizlenmesi, taranarak paralel hale getirilmesi, istenilen incelik ve miktarda çekilerek inceltilmesi, bükülerek (eğrilerek) mukavemet kazandırılması ve sarılması sonucu elde edilmekledir. Gerçek iplik üretiminin yer aldığı bu aşamalar, doğal ve yapay stapel liflerin sürekli iplik haline dönüştürüldüğü son proses aşaması olarak da değerlendirilebilir. Belirtilen aşamaların önemli bir halkasını oluşturan ve esası yüzyıllar öncesine dayanan, tekstil endüstrisinde yaygın ve vazgeçilmez bir sistem olarak bilinen bilezikli (ring) iplik eğirme sistemine paralel olarak gelişen teknoloji ile open-end iplik eğirme sistemleri, hava-jetli iplik eğirme sistemleri ve katlı (sargı) iplik eğirme sistemleri başta olmak üzere, daha birçok yeni sistem geliştirilmiştir. Ancak, yapılan özverili araştırma-geliştirme çalışmaları sonucunda ortaya çıkan bu yeni sistemlerin çoğunun araştırma-geliştirme aşamasından ileri geçmediği görülmüştür. 1-10 Haziran 1999 tarihleri arasında Fransa’nın Paris kentinde düzenlenen ITMA'99 (13. Uluslar Arası Tekstil Makineleri Fuarı)’da, tekstilde tamamen yeni bir iplik eğirme sisteminin geliştirilerek mevcut konvansiyonel sistemlerin yerini almasının çok uzak bir ihtimal olduğu bir kez daha görülmüştür. Bu tür bir yaklaşım, bu alanda gelişen teknoloji ile herhangi bir gelişmenin olmayacağı anl..... gelmemekledir. Çünkü: günümüzde yaygın olan eğilim, mevcut sistemlerin otomasyonu yanında modifikasyonları yapılarak mevcut üretimlerini çeşitlendirmek, verimliliği artırmak,ürün kalitesini iyileştirmek ve tekstilde alışılmışın dışında farklı kumaş .yapılarının elde edilmesine olanak sağlayacak iplik türlerinin ortaya çıkartılması yönündedir.
Bu yeniliklerden bir tanesi," ring makinesi üzerinde ismine kompakt yada yoğunlaştırılmış iplik
adı verilen ipliklerin üretimine imkan veren modifiye edilmiş “ring iplik eğirme sistemin” dir. Son günlerde adını sıkça duymaya başladığımız ve dünyada hızla yaygınlaşmakta olan bu yeni sistemde amaç, tamamen iplik özelliklerini iyileştirmeye yöneliktir, Özellikle İplik tüylülüğünü azaltıcı yönde etkili olan bu sistem, genelde prensibi aynı olan, ancak firmalara göre bazı dizayn değişiklikleri ihtiva eden üniteler şeklinde iplik makinesi üreticileri tarafından tanıtılmıştır. Bunlardan başlıcaları ; Suessen ElİTe, Rieter K40 ve Zinser AIR-COM-TEX 700 kompakt; İplik üretim sistemleridir.
Bu çalışmada; söz konusu firmalara ait sistemler ayrı ayrı tanıtıldıktan sonra, ham madde olarak
uygulama alanları, kompakt iplik özellikleri, iplik özelliklerinin sistemler arasında ve konvansiyonel ring ipliklerine göre mukayesesi ve bu ipliklerin yaygın olarak kullanılabileceği alanlar araştırılmıştır.
1. Giriş:
Liflerden iplik eğirme sanatı hemen hemen uygarlığın ken¬disi kadar eskidir ve insanlı¬ğın 'ilk endüstriyel faaliyetle¬rinden birisi olarak sayılabilir. Metotlar değişmiştir, fakat prensip aynı kalmıştır: Uygulanan büküme bağlı ola¬rak:' lifler arasındaki sürtün¬me bu sürtünmeyi yenmek için gerekli olan kuvvet, ipliği oluşturan lifleri koparmak için gerekli olan kuvvetten daha büyük oluncaya katlar artırılır.

Geçen 100 yıl boyunca iplik talebi sürekli olarak artmıştır, birinci neden nüfusun artması ikinci neden ise satın alma gücünün artmasıdır. Artan talep île birlikle iplik üretimi için gereken işgücü miktarı azaltılmıştır. Yüzyılın başlarında orta incelikle 1 kg. İplik üretimi için gereken iş¬gücü ihtiyacı yaklaşık olarak 1 saat iken bugün iki dakikadır. Günümüzde iplik endüstrisi,mekanik,elektronik ve kimya alanındaki en son bilgiler kullanılmaksızın realize edileme¬yecek olan bir modern tekno¬lojiyi sunmaktadır.
2. Bugün neredeyiz ve yol bizi nereye götürmektedir? Bazı sınırlı ve özel prosesler dışında, bugün iplik imalatı alanında başı çekmekte olan iki ana teknoloji bulunmaktadır. Ring İplikçiliği ve Rotor İplikçiliği(Open-end).
2.1 Ring İplikçiliği:Ring iplik eğirme teknolojisi, hemen hemen bütün doğal ve sentetik lifleri tüm incelik de¬ğerleri içinde ipliğe dönüştü¬rebilmesi ve bu ipliklerin de pratikte kendilerinden beklenen hem mukavemet ve uzamayı,hem de yapı bakımın¬dan gereksinimleri karşılaya¬bilecek durumda olması nede¬niyle erişilmesi zor bir avan¬taja sahiptir.
Geçtiğimiz on yıllar boyunca ring iplik makineleri öylesine mükemmel hale gelmişlerdir ki bu makineler Üzerinde üre¬tilen iplikler makinelerin markasından bağımsız olarak tamamen el değiştirebilir du¬rumdadır. Ring iplikleri böy¬lelikle bir emtea durumuna girmişler ve emtea kurallarına göre de en ucuz tedarikçi fiyatı belirlemektedir, iplik üreticileri için bu; müm¬kün olan en düşük maliyetler¬le üretim yapabildikleri tak¬dirde rekabet gücüne sahip olabileceklerdir. iplik kullanıcılarının talebi ise yalnızca en uygun fiyat değildir. Bunun yanında kalite, miktar, ip¬lik numarası ve hammadde bakımından en yüksek esnek¬lik ve en kısa sevk süresi de istemektedirler. Bu talepler esasen birbiri ile bağdaşmamaktadır ve dairenin dörtgeni ile karşılaştırılabilir. (çözül¬mez olarak bilinen ve verilen bir dairenin alanına eşit dört¬genin bulunması şeklindeki ünlü matematik problemi)
Bu durumun sonucu; iplik üretiminde dünya çapında öl¬çüsüz bir rekabet mücadelesi¬dir. Rekabet arzu edilen bir şeydir ve rekabet olmalıdır. Ancak bu aşırı bir şekilde zor¬landığında, en iyi fikir bile bir işe yaramamaktadır. Bunu gö¬re uluslararası iplik piyasası artık bu noktaya hemen he¬men ulaşmış durumdadır. Ancak insanın doğası bakı¬mından güzel olan husus, insanın daima çözümler son haddine ulaştığında, yeni ide¬allerle sıkıntılardan kurtulma¬sı ve yeni ve kabul edilebilir bir durumu ortaya çıkarmasıdır.
Biz de buna yönelik olarak, bugün ring iplik eğirme ala¬nında bir yenilik ortaya koy¬muş bulunuyoruz.


2.1.1 Kondanse veya Kompakt iplikler :
Kondanse veya kompakt ip¬likler olarak ifade edilen ge¬lişme, ring ipliği üreticilerini rakiplerinin büyük bir kısmın¬dan daha farklı bir yere getir¬mektedir. Kondense iplikler yeni dokuma ve örme yapıla¬rına olanak sağlayarak yeni kalite standartları ortaya koy¬makta, ileriyi düşünen ve atı¬lımcı iplik Üreticileri ile kulla¬nıcılarına piyasada liderlik pozisyonu kazanma şansını sunmaktadır.
Kondanse ipliklerin yakın bir gelecekte "emtea" niteliğindeki ürünler alması şeklinde herhangi bir tehlike görmüyo¬rum. Bunun için birçok neden bulunmaktadır: Deneyimler yalnız tutucu değil aynı za¬manda ürkek bir şekilde dav¬ranan ve düşünenler olduğunu Öğretmiştir. Genel olarak birçoğu yeni bir gelişmeye Önceleri şüpheci bir tarzda ve "bekle ve gör" mantığı içinde yaklaşacaktır. Kompakt ipliklerin imalatına yönelik makineler,normal ring iplik makinelerinden önemli ölçüde daha fazla pa¬halı oldukları için, yalnızca sağlam bir finansal temele dayalı tekstil işletmeleri bu yeni teknolojiyi geniş çapta kullanma durumunda olabilecektir. Son fakat önemli olan bir nokta, yakın bir gelecekte, güvenle çalıştırılabilen üniversal bir kullanımı olan kompakt ring iplik makinelerini yalnızca birkaç adet makine üreticisinin tedarik edebilece¬ğidir. Kompakt eğirmenin detayları¬na girmeden önce, klasik ipli¬ğin oluşumu ile yeni teknoloji arasındaki temel farklılıkları belirtmek istiyorum. Bütün modern ring iplik ma¬kineleri üç çift silindirden meydana gelen bir çekim sis¬temine sahiptir ve bu çekim sistemi ön çekim bölgesi ile bir çift apron düzeneğinin yardımcı olarak kullanıldığı ana çekim bölgesinden mey¬dana gelmekledir. Ön çekim bölgesinde fitilin bükümü açılmakta, ana çekim bölgesinde ise lif huzmesi istenilen inceliğe (İplik numarasına) getirilmekledir(şekil1). Meydana getirilen ipliğin op¬timum düzgünlüğe sahip olmasını garanti altına almak için, ön silindir çifti ya da apronlar taralından kontrol edil¬meyen liflerin sayısını müm¬kün olduğu kadar küçük tut¬mak gerekmektedir. Bunu ba¬şarabilmek için, ön kıstırma çizgisi ve apron kontrolü kıs¬tırma çizgisi arasındaki mesafe minimum düzeyde tutulmak zorundadır. Çekim işle¬mine tabi tutulan lifler ön kıs¬tırma çizgisine düzgünleştirilmiş bir durumda ulaşırlar ve büküm alma noktasında eğir¬me üçgeni adı verilen formu oluştururlar.
Bu alanda meydana gelen olaylar çok büyük bir öneme sahiptir. Birincisi; eğirme üçgeninin en kenarında yer alan lifler kayıp olma eğilimindedir ve iplik makinesi üzerinde veya iplikhanede uçuntu olarak bi¬rikeceklerdir. İpliğin eğrildiği bölümde bulunan toz ve uçuntuların hemen hemen %80'inin eğirme üçgeninden kaynaklanabileceğinin hatırlanması önem taşımaktadır. İkincisi ; Eğirme Üçgenini meydana getiren lifler eğirme gerginliğine maruz kalmakta¬dır. Ancak bu gerginlik tüm lifler üzerinde düzgün olarak dağılmamaktadır, ipliğin öz kısmında bulunan lifler hemen hemen bir gerginliğe ma¬ruz kalmazken, eğirme üçge¬ninin kenar kısmında bulunun liflerdeki gerginlik maksi¬mum düzeydedir. Bu duru¬mun sonucunda da iplik göv¬desini oluşturan lifler aynı an¬da değil, birbiri ardına kopmaktadır. Bu da ipliğin kopma mukavemetinin neden gerçekte ipliğin enine kesitindeki liflerin mukavemetleri¬nin toplamından daha az oldu¬ğunu açıklamaktadır. Üçüncüsü; Eğirme üçgeninin kenar kısmında bulunan lifler yalnızca gövdesi içine girmektedir. Bunlar genellikle ipliğin göv¬desinden dışarıya doğru! çıkar¬lar ve istenmeyen bir tüylülüğün ortaya çıkmasına katkı yaparlar. Kompakt iplik eğirmenin yegane amacı eğirme üçgeninin tamamen elimine edilmesi ve böylelikle eğirme üçgeni tara¬fından yukarıda belirtilen bir¬takım dezavantajların tümünü ortadan kaldırmaktır. Bunu gerçekleştirebilmek için çekim sisteminden sonra bir yoğunlaştırma bölgesi gel¬mektedir. Bu alan içerisinde, lif hüzmesi öylesine yoğun¬laştırılmaktadır ki, çekim sis¬teminin çıkışında ,yani sevk kıstırma çizgisinde, büküm alma noktasında herhangi bir eğirme üçgeni ortaya çıkma¬maktadır . ideal olan kompakt eğirme sistemi aşağıdaki özellikleri taşımalıdır:
• Sistem doğal ve sentetik lif¬ler ile karışımlar, karde ve penye malzemelerin işlenme¬sine elverişli olmalıdır.
• .Sistem çok inceden kalına kadar tüm numaralarda iplik eğirmeye elverişli olmalıdır.
• Sistem eğirme üçgenini tamamen elimine etmelidir.
• Sistem kondense etme veya yoğunlaştırma sırasında bir miktar gerdirme amaçlı çekime izin vermelidir.
• Sistem iplik numarasından bağımsız olarak maksimum yoğunlaştırmaya olanak sağlamalıdır.
özet olarak SUESSEN EliTe® Eğirme Sisteminin, ideal bir yoğunlaştırma donanımın yukarıda belirtilen bütün özelliklerini taşıdığı ifade edi¬lebilir.
EliTe® Eğirme Sistemi ile donatılmış (şekil 1) ve Avrupa ' nın önde gelen iplik işletmelerinde kurulmuş bulunan SUSEN ring iplik makineleri diğer kondanse sistemleri ile karşılaştırıldığında, SUSEN 'in tasarımının mükemmelliğini pratik koşullar altın¬da gözler önüne sermektedir.
Şekil 1
2.1. SUESSEN Elite Kompakt İplik Üretim Sistemi:
Şekil 2'de SUESSEN firması tarafından geliştirilen ve SUESSEN EliTe olarak adlandırılan kompakt ring iplik üretim sistemindeki önemli değişiklikler gösterilmiştir. Sistem; bir-çift arka silindir (1/1’), bir-çift orta silindir (2/2'), bîr çîft apron düzeneği, bir-çift ön silindir (3/3'.), düşük negatif basınçlı kanala sahip bir sabit profil tüp (PT), bir delikli apron (LA) ve bir üst çıkış silindirinden (4) oluşmakladır. Çekim sistemi ün Üst silindiri (3'), "G" ile gösterilen dişli yardımı ile çıkış üst silindirini tahrik etmektedir. Tahrik edilen çıkış üst silindiri de delikli apronu tahrik etmektedir. Sistemde ön (tali) ve esas çekim, normal klasik çekim sistemlerinde olduğu gibi gerçekleşmektedir. Bu nedenle, sistemde herhangi bir sınırlama olmadan her türlü stapel lifin işlenmesi mümkündür .

şekil 2
Şekilden görüleceği üzere, liflerin yoğunlaştırılması "S" ile gösterilen kanalda, "LA"
!ile gösterilen delikli apron uzunluğu boyunca olmaktadır. Şekilde "S'' "kanalı," PT/4 arasındaki kıstırma noktasında son bulduğundan, liflerin bükümün etkili olduğu noktaya kadar yoğunlaştırılmaları sağlanmıştır. Bu şekilde, normal klasik ring iplik eğirme sisteminde oluşan eğirme üçgeni tamamen elimine edilmiştir. Aynı zamanda. “S" kanalı, liflerin akış yönüne bağlı bîr açıda dizayn edildiğinden, iplik kesitinde yer alacak lif sayısından bağımsız olarak yoğunlaştırma kuvveti daima maksimum seviyede tutulabilecektir [2].
Sistemde ayrıca, üst çıkış silindiri (4) çapını ön-üst silindir (3’) çapından bir miktar fazla tutarak, yoğunlaştırma bölgesinde lifler üzerine bir miktar çekim (gerilim) uygulamak mümkün dür. Bu şekilde, liflerin ön silindir çiftleri arasındaki kıstırma noktasını terk ettikten sonra düzgün bîr konumda kalmaları sağlanmıştır. Bu durum, sistemin yoğunlaştırma etkisi üzerinde olumlu tesir yapacaktır. Delikli apron üzerindeki delik çaplan çok küçük tutulduğundan, çalışma süresince sadece mikro tozlar ve çok küçük lif partikülleri bu deliklerden tüp (PT) içerisine geçebilecektir.
Bunun sonucunda, Suessen firmasına ait bu sistemin çok ince mikro liflerin
işlenmesine müsait olduğu iddia edilmektedir. Çekim sistemi ön kısmında oluşturulan yoğunlaştırma bölgesini düzgün ve toplu bir şekilde terk eden inceltilmiş lif grubu eğirme üçgeni oluşturmadan büküm 'bölgesine' dahil olmakta (büküm almakta) ve nihai bükümü aldıktan sonra kopça-bilezik yardımıyla kops üzerine sarılmaktadır.

3. Sonuç:
Ring ipliklerinin piyasası bölünecektir: klasik ring iplikleri aşırı bir fiyat baskısı altında kalmaya devam edecektir. Bu iplikler öncelikle Hindistan, Pakistan ve Çin’den gelecektir. Ayrıca, Batı ülkelerindeki iplik işletmeleri için yaşamı sürdürmeyi katlanılmaz hale getirmeye devam edecektir. Buna paralel olarak yüksek kaliteli ring iplikleri için yeni bir Pazar ortaya çıkaracaktır. Bu Elite iplikleri, kaliteli Tekstil ürünleri için hızla yürüyen pazarı ele geçirecektir. Pazarın bu bölümünde kazanacak olan en ucuz tedarikçiler değil, kalite ve esnek çalışabilme bakımından öne çıkanlar olacaktır. Kitlesel üretim alanında rotor iplikleri yavaş fakat emin bir şekilde standart ring ipliklerinin yerini alacaktır. Aynı zamanda ücretlerin düşük olduğu ülkelerin yer avantajı önemli ölçüde azalacaktır. Tam otomatik rotor iplik işletmelerinin çalıştırma maliyetleri ilk etapta para ve enerji maliyelerine ve sadece ikinci etapta ücretlerin seviyesine bağlı olmaktadır. Kısaca özetlersek:
• Büyük olan küçük olanı değil, hızlı olan yavaş olanı yer.
• Ucuz olan değil, en iyi olan en büyük şansa sahiptir.
• Gelecek kararsız olanın değil, karar verenindir.
Yeni Kompakt (Tüysüz) Ring İplik Makinesi
Air-Com-Tex 700
Air-Com-Tex 700'ün kendine öz¬gü iplik yapısı, iplikhaneyi takip eden diğer işlem basamaklarında önemli avan¬tajlar sağlamaktadır. Denenmiş olan pratikteki örneklere bakarak, daha sonraki işlemlerde bir enerji tasarrufu potansiyeli bulunduğu ifade edilebilir. Lifleri yoğun¬laştırmak suretiyle elde edilen bu yeni iplik yapısının avantajı belirli hammadde¬ler ve bilinen iplik yapıları için şimdiye kadar çalışmalarda belirgin bir şekilde kendini göstermiştir. Kazanılan deneyimler genel bir bakış altında özetlenmek¬tedir. Ayrıca geleceğe yönelik olarak yayılma potansiyeli ve kompakt ipliklerin başarı vadeden daha başka pazar alanları da ortaya konulacaktır.
Air-Com-Tex ile yeni bir iplik yapısı
Kompakt eğirme yeni bir iplik yapısı¬nın ortaya çıkmasına yol açmıştır (1). Bu ipliklerin en fazla göze çar¬pan özellikleri daha yüksek mukave¬metleri ve daha düşük tüylülükleridir. İyileşmiş olan bu iplik yapısına eğir¬me üçgeninin hemen hemen tamamen elimine edilmesi ile ulaşılmıştır. Aşağıda belirtilen prensiplerin karşılaştırılmasında, kompakt eğirmede harici yolla eğirme üçgeninin orta¬dan kaldırıldığı açıkça ifade edilmek¬tedir. Klasik ring iplik makinesinin çekim sisteminde, fitil gerek duyulan iplik inceliğine kadar çekilir. Ara çekim bölgesinde, lif hüzmesi eğrilmekte olan ipliğin çapının çok daha fazlası olacak şekilde genişlemektedir. Çekim sisteminden çıkan liflerin genişliği ile iplik çapı arasın¬daki bu genişlik farkı eğirme üçgeni¬ni meydana getirmektedir. Eğirme üçgeni proses stabilitesini tehdit eden potansiyel bir zayıf nokta durumundadır. Genel olarak eğir¬me üçgeninin mukavemeti iplik mu¬kavemetinin yalnızca 1/3'ü kadardır. Bunun nedeni merkezde yer alan lif¬lerin pratik olarak herhangi bir ger¬ginlik altında olmaması yani uzama göstermeksizin iplik yapısına girme¬leri, oysa ki dış kısımlarda yer alan liflerin balondan ileri gelen bütün gerginliği karşılamak zorunda olma¬larıdır *(2}*. Kısa lifler de eğirme üç¬geninin mukavemetine yalnızca çok az bir miktarda katkı sağlayabilmek¬tedirler. İpliğin enine kesitine bakıldı¬ğında, bu şekilde farklı gerginliklere sahip lifler iplik yapısını oluşturmak¬tadır ve bunlar iplik mukavemetine eşit ölçüde katkı yapamamaktadırlar. Ayrıca kenarlarda bulunan liflerin uç¬ları daima tam bir şekilde ipliğe bağ¬lanamazlar. Bunlar da büküm almış olan ipliğin gövdesinden dışarıya doğru çıkan lif uçlarına, yani ileride¬ki aşamalarda çok rahatsız edici olan iplik tüylülüğüne sebep olurlar. Buna karşılık Air-Com-Tex 700 maki¬nesinde lifler klasik üç silindirli çekim sisteminden çıktıktan sonra, bir hava akımının yardımıyla çekim sistemi¬nin kıstırma çizgisinden alınır ve emiş sağlayan perfore edilmiş bir yü¬zey üzerinde yoğunlaştırılırlar. Yo¬ğunlaştırma sayesinde, yoğunlaştırı¬lan lif hüzmesinin genişliği ile iplik çapı arasındaki oran öylesine azaltı¬lır ki, eğirme üçgeni ortadan kalkar. Eğirme üçgeni olmaksızın iplik eğir¬mede hemen hemen bütün lifler eşit gerginlikte İplik yapışma katılırlar. Büküm alma kıstırma çizgisine çok yakın olan bir noktada yer aldığı için pamuktaki kısa lifler bile bu kritik eğirme alanında İplik gerginliğini ala¬bilirler. Bu da daha fazla, sayıda lif mukavemete katkı sağladığı İçin bükümsüz bölgenin daha sağlam olma¬sını temin eder. İplik içerisinde lifler¬den yararlanma oranı artar ve eğir¬me prosesindeki potansiyel bir zayıf nokta ortadan kaldırılır. Ayrıca ke¬narda bulunan liflerin tamamen iplik yapısına katılamamaları tehlikesi de önemli ölçüde kaçınılmış olur. Böyle¬likle iplik tüylülüğü bir hayli azaltıl¬maktadır. Bu arada düzgün bir bü¬küm alımı ipliğin yüzeyinde bulunan lif katmanlarının stabilitesini artırır ve bu da ipliğin sıyrılma mukaveme¬tinde önemli bir iyileşme temin eder. Yoğunlaştırma olayının iplik kalitesi¬ni ne derecede etkilediği tablo 1'de gösterilmektedir.
İplik içerisinde İyileşen liften yarar¬lanma derecesi önemli bir mukave¬met artışını da beraberinde getir¬mektedir. Ayrıca iplikte seyrek rastla¬nan zayıf yerlerin sayısı da fark edilebilecek düzeyde azalmaktadır.

Mukavemet Tüylülük Düzgünsüzlük EPI hataları
Uster UT3 Zweigle Uster CV İnce yerler Kalın Yerler Neps
(cN/tex) (-) (1/100m) (%) (1/1000mm) (1/1000mm) (1/100mm)
1mm 2mm S3 değeri -%50 +%50 +%200
Klasik
Nm 68 m=130 16.29 4.52 7992 1744 1042 12.93 2 51 104
Kompakt Nm 68 m=130 17.47 3.97 7626 1180 221 12.50 2 36 87
Klasik Nm85 m=115 22.60 3.93 7483 1667 1064 12.27 2 13 28
Kompakt Nm 85 m=115 23.19 3.68 6428 832 152 11.57 0 3 19
Tablo-1:Yoğunlaştırmanın iplik kalitesine etkileri
Bir ipliğin tüylülüğü ilerideki çalışma basamaklarında, örneğin dokumada, ipliğin davranışının tahminlenmesin¬de kullanılabilecek başka bir önemli parametredir. Şekil 2'de bir kompakt ipliğin klasik olarak eğrilmiş iplik ile tüylülük karşılaştırılması ölçülü bir şekilde verilmektedir. Mamafih iplik gövdesinden çıkan bütün tüyler ileri¬deki çalışma davranışını etkileme¬mektedir. Dahası, tekstil ürünün ka¬rakterine (örneğin bir kumaşın giyim konforu) etki yapan belirli bir miktar¬da zemin tüyünün bulunması bile is¬tenmektedir. Genel olarak bunların uzunluğu; 1 -2 mm olan kısa tüylerdir. Uzunluğu 3 mm ve daha fazla olan tüm tüyler ilerdeki işlem basamakla¬rında önemli problemlere sebep ola¬bilirler. Ayrıca bir ipliğin tüylülüğünün değerlendirilmesinde, arzu edilen ve rahatsız edici tüy uzunluklarının ayırt edilmesi çok önemlidir. Zweigle tüylülük ölçüm cihazı, ileri¬deki çalışma basamaklarında kompakt ipliklerin iyileştirilmiş iptik özellikleri üzerine tam bir yorum yapma imkanı vermektedir. Bu cihaz farklı tüy uzunluğu sınıflarım belirlemekte ve bu sınıfla¬ra giren tüylerin sayısını vermekte¬dir. Bu şekilde, bir tekstil ürününün karakterini belirleyen temel tüylülük, ilerideki aşamalarda problemlere yol açabilecek olan tüylülükten ayırt edilebilmektedir. 3 mm 'den uzun olan ve sorunlara yol açan tüylerin toplamı S3 değeri vasıtası ile belirtil¬mektedir. Air-Com-Tex 700'ün en belirgin avantajı uzun olan tüylerin büyük öl¬çüde azalmasıdır.
Aynı zamanda kısa tüyler muhafaza edilmektedir. Bu da S1 ve S2 değer¬lerinden anlaşılmaktadır. Böylece kompakt ipliklerinin ilerideki çalışma davranışları önemli ölçüde iyileşir¬ken, aynı zamanda tekstil karakteris¬tikleri de kaybedilmemektedir. İplik düzgünsüzlüğü ve hataları değerlen¬dirilen iplikten üretilecek dokuma ve¬ya örme kumaşların görünümlerinin tahminlenmesine olanak sağlamaktadır. Eğrilen ipliğin düzgünlüğü art¬tıkça, üretilen kumaşın görünümü daha zarif ve yüksek dereceli olmak¬tadır. Air-Com-Tex 700 bu bakımdan da İpliğin kalite artışını temin etmek¬tedir .

Şekil-3:İplik Mukavemeti ve azaltılmış bükümde S3 tüylülük değeri (kalın ve koyu eğri klasik ring ipliği, açık renk eğri Aır-Com-Tex 700 ipliği)
Aynı hammadde ile ve benzeri eğir¬me koşulları altında, iplik kalitesin¬deki önemli artışın yanı sıra, iplik üreticileri için daha başka şanslar or¬taya çıkmaktadır. Şekil 3'den görüle¬bileceği gibi, yoğunlaştırmanın saye¬sinde kazanılan mukavemet artışına dayalı olarak bükümde azaltma ya¬pılabilir. Örneğin klasik ipliklerin bü¬küm değerinin % 80'i ile eğrilmiş bir kompakt ipliğin mukavemeti, klasik ipliğin mukavemetine karşılık gel¬mektedir. Bu özel iplik yapısının avantajı bükümün azaltılabilmesi ile artmakta, fakat özellikle uzun tüyler sınıfında azaltılmış bulunan tüylülük üstünlüğü devam etmektedir. Bunlardan başka, yoğunlaştırmanın etkisi ile sağlanan daha yüksek proses stabilitesi, aynı eğirme koşulları al¬tında kısa lif oranı daha yüksek olan liflerin kullanılmasını mümkün kıl¬maktadır. Bu husus da, şu ana kadar araştırmalar ile yeterince teyit edil¬memesine rağmen, hammaddeden tasarruf yapabilme olanakları ortaya çıkarılabilecektir.
İlerideki İşlem Basamaklarında Teknolojik Avantajlar
Daha yüksek lif yararlanması dere¬cesi ve iplik tüylülüğündeki önemli azalma, ilerideki işlem basamakları için geniş çaplı olanaklar sunmakta¬dır. İlerideki işlem basamaklarından birincisi bobinlemedir. Kompakt eğir¬me sırasındaki düzgün büküm dağı¬lımı sayesinde, iplik yüzeyindeki dış lif tabakaları daha iyi bir stabilite ka¬zanmaktadır. Böylelikle kompakt iplikler daha yüksek bir sıyrılma ve aşınma direnci kazanmaktadırlar. Bobinleme sırasında meydana gelen tüylülük artışı, klasik ipliklere göre önemli ölçüde daha düşüktür.

Şekil-4: Bobinleme işlemi sırasında kops dibi ve kops ucu için Uster tüylülüğünün değişimi
Mamafih kompakt ipliklerde dahi hafif bir tüylülük artışı kendini gös¬termektedir. Bobinleme işleminden sonra, kompakt ipliklerin sahip oldukları daha yüksek sıyrılma ve aşınma dirençle¬ri, dokuma hazırlıkta maliyet tasarru¬fu bakımından büyük bir şans temin etmektedir. Gerçekten de haşıl apli¬kasyonunda % 50'ye varan azalma kompakt ipliklerin kullanılması halin¬de mümkün olabilmektedir. Haşıl kullanımının daha düşük bir seviye¬ye indirilmesi halinde bile, dokuma hazırlık ve dokuma işlemlerinde daha iyi çalışma özellikleri elde edile¬bilmektedir.
Air-Com-Tex 700 ipliklerinin klasik ipliklerle karşılaştırılması için tanın¬mış bir yüksek kaliteli gömleklik ku¬maş üreticisi firmada yapılan çalış¬mada, haşılda % 20'lik bir azaltma yapıldığında aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir: Kompakt iplikler kullanıldığında, çözgü çekmedeki iplik kopuş¬larının sayısında ortalama % 29 azalma sağlanabilmiştir. Air-Com-Tex 700 iplikleri kullanılırken, doku¬ma sırasındaki çözgü ipliklerinin ko¬puşları ortalama olarak 3,5'dan 2'ye indirilebilmiştir (% 43 azalma). Atkı ipliği kopuşları da ortalama olarak 1,5'dan 1'e indirilmiştir (% 33 azal¬ma). Bu veriler kancalı dokuma ma¬kinesinde elde edilmiştir ve 100.000 atkı için geçerlidir. Tezgah üzerinde¬ki lif uçuntuları da bir hayli azalmıştır.

Şekil-5: Haşıl miktarında %20 azalma ile dokuma ve dokuma hazırlıktaki iplik kopuşlarının azalması.
Kompakt ipliklerde daha İyi iplik yapı¬sının yanında, azaltılmış olan iplik tüylülüğü dokuma hazırlıkta önemli bir rol oynamaktadır. 3 mm'den daha uzun olan rahatsız edici tüyler ge¬nellikle iplik ve kumaşlarda yüksek maliyetli bir metod olan yakma yoluyla giderilirler. Tüylülük derecesi düşük olan kompakt iplikleri kullana¬rak bazı ürünler için yakma işlemi uygulanmayabilir veya mükemmel bir parlaklığa sahip iplikler, klasik ip¬liklerin kullanımı halinde uygulanma¬sı mümkün olmayan yüksek bir hızla gazeleme veya yakma işleminden geçirilebilirler.
Air-Com-Tex 700 ipliklerinin özel ip¬lik yapısı örme için de çok avantajlı¬dır. İyileştirilmiş olan sıyrılma muka¬vemeti ve azaltılmış tüylülük nede¬niyle, örme makinesinde uçuntu meydana gelmesi önemli derecede azalmaktadır. Bu şekilde, ham ku¬maş hatalarına veya örme makinesi¬nin duruşuna yol açan uçuntu birikmelerinin miktarı büyük ölçüde indirilmektedir. Bu aynı zamanda yakın! çevrede bulunan diğer makineleri üzerine yabancı lif uçuntularının gelmesinin azalması anlamını da taşımaktadır. Eğer makineler üzerinde farklı renkler çıkarılıyor ise, o takdirde özel bir avantaj ortaya çıkmaktadır.
Kompakt İpliklerin Pazar potansiyelleri
Kompakt eğirme yolu ile elde edilen yeni iplik yapısının avantajları, belirli hammadde tipleri ve özel iplik ya¬pıları bakımından mevcut bilgilere göre açıkça ortadadır. Tablo 2'de görüldüğü gibi kompakt ipliklerin ge¬lecekteki ana uygulama alanlarının Nm 50 vs daha ince orta ve uzun stapelli penye pamuk ipliklerinin eğ¬rilmesi şeklinde olacağı tahmin edil¬mektedir.


Hammadde İplik inceliği Nm Tüylülük Mukavemet CV IMI hataları
Pamuk Kısa Stapelli karde 20 ++ + - -
30 ++ + - -
Orta Stapelli Karde 34 ++ + + 0
Karde 50 ++ ++ + +
Penye 20 + ++ + 0
34 ++ ++ + 0
40 ++ ++ + 0
50 ++ ++ + +
68 ++ ++ + +
Uzun Stapelli penye 85 ++ ++ + +
144 ++ ++ + +
Karışım Vizkon/Keten 50 ++ ++ + 0
Pamuk/Polyester 40 ++ + - 0
Pamuk/Polyester 50 ++ + 0 0
Pamuk/Modal 50 ++ ++ + +
Pamuk/Poliamid 50 ++ ++ + +
Yapay PES 17 ++ 0 0 0
PES 34 ++ 0 0 0
PES 1.3 dtex, 38mm 68 ++ + + +
PES 135 + 0 + +
Akrilik 69 ++ + + +
Mikro modal 1.0 dtex 100 ++ + + +
Lyocell Tence 40 ++ + + 0
50 ++ + + +
Lyocell 1.3 dtex 85 ++ + + +
Lyocell 0.9 dtex 135 ++ 0 0 +
Rayon 34 ++ + 0 0
50 ++ 0 + 0
++ Önemli iyileşme, + iyileşme, 0 iyileşme yok, - kötüleşme
Tablo-2: Geçmiş deneyimlere bir bakış
Bu tür ipliklerin kullanım alanları ise yüksek kaliteli dokuma ve örme mamulleridir. Bu nüve po¬tansiyel yoğunlaştırma ile elde edilen kalite avantajını bilhassa ortaya koymaktadır. Ayrıca ilerideki işlemlerde elde edilebilecek tasarruf po¬tansiyeli de bir hayli yüksek durumdadır.
Potansiyel bir başarı vadeden olan kalın penye ve karde pamuk iplikle¬rini kapsamaktadır. Yoğunlaştırma etkisi ile elde edilen kalite sıçraması yukarıda, ifade edilen malzemelerde olduğu kadar belirgin olmasa bile, burada da iplik kalitesinde avantaj¬lar beklenmektedir. PES ve viskoz karışımlı pamuğun eğrilmesi, bu hammaddelerin de belirgin bir başa¬rı potansiyeline sahip olduklarını göstermektedir. Bunun dışında, yo¬ğunlaştırma prensibinin kullanımı¬nın avantajlı olabileceği, fakat mev¬cut bilgilere göre henüz yeterli ölçü¬de kesinlik kazanmamış sektörler vardır. Bunlar da özellikle çok kalın pamuklar ve % 100 yapay liflerdir.
Özet
Ring ipliklerinin kalitesinde önemli bir aşama kaydetme amacına Air-Com-Tex 700 kompakt ring iplik eğirme makinesi ile ulaşılmıştır. Yeni ipliğin karakteri daha yüksek lif yararlanma derecesi ve iyileştirilmiş iplik yapısı ile ifade edilmektedir. Avantaj sağlayan bu iplik karakteristikleri ilerideki işlem basamakla¬rında maliyet tasarrufları açısından etkileyici olanaklar sunmaktadır. Bir başka ilginç nokta Air-Com-Tex 700'ü kullanarak yeni tekstil ürünle¬ri geliştirme olanağının bulunması¬dır. Gelecekte kompakt iplik eğirme, bugün için çok yüksek bir gelişim seviyesine ulaşmış bulunan klasik ring iplikçiliğine yeni bir önemli impuls verecektir.
Air-Com-Tex 700 = Zinser Textil-maschinen GmbH, Ebersbach firma¬sının tescilli markasıdır.
Kaynak işleminin ilişkileri
Kesikli lif ipliklerinin kaynak yapılması:
Kesikli liflerin eğrilmesindeki yeni gelişme¬ler, eğirme sırasında farklı iplik yapıları meydana getirmektedir. Makine imalatları¬nın ekonomi bültenleri ile bağlantılı olarak, bu konulara ilişkin teknik literatür bu tipler-deki ipliklerle ilgili nihai sonuçları açık bir şekilde ortaya koymaktadır. Bu yazıda ko¬nuların daha iyi anlaşılması ve bu tip iplik¬lerin bobinlemede ve hepsinden önce kay¬nak yapmadaki avantajları hususundaki kavramlar ifade edilecektir. Şekil 1'de görüldüğü gibi çekim sisteminin sonunda başka bir gerdirme ve vakum ala¬nı bulunmaktadır. Bunun çekim işleminden geçmiş ama henüz büküm almamış olan lifler mekanik ve pnömatik olarak yoğun¬laştırılmaktadır. Bunun sonucu şekil 3'de şematik olarak görülmektedir. Burada gösterildiği gibi iplik daha az tüylü ve dayanık¬lıdır. Bu iplik daha iyi bir yapıya ve daha parlak bir görünüme sahiptir. Buna göre, ipliğin yeni karakteri kaynak yapma ile ilgi¬li iki probleme yol açmaktadır:
• Kaynak yeri belirgin bir şekilde bir yoğun¬laştırılmış ipliktir.
• Hava ile kaynak yapma, gerçek bir açma ve kaynak için karıştırmayı sağlamada dı¬şarıda bulunan lifler katkı yapmadığından dolayı oldukça zordur.
Bunun sonucu şu¬dur: Bir eğrilmiş iplikteki kaynak yeri bir ha¬tadır, fakat estetik, mukavemeti olan ve tekrarlanan bir hatadır. Bunun engellen¬meye çalışılması gerekli.
İplik Üretim Sistemi
Şekil.6 da ; ZINSER firması tarafından geliştirilmiş ve AIR-COM-TEX 700 olarak bilinen kompakt iplik üretimi için dizayn edilmiş ring iplik eğirme sisteminde çekim ünitesi şematik olarak görülmektedir. Sistem bir çift arka silindir (1/1’),bir çift orta silindir (2/2) ,çift-apron düzeneği, bir-çift ön silindir (3/3'), bir-çift çıkış silindiri (4/4') ve çıkış silindirleri tarafından tahrik edilen bir delikli aprondan oluşmakladır. Delikli apronun iç kısmında ise, "S" ile gösterilen bir kanala sahip sabit bir tüp bulunmaktadır. Bu eleman düşük negatif basınca tabiidir. Ön çekim ve esas çekim normal konvansiyonel ring iplik eğirme sistemlerinde olduğu gibi yapılmaktadır. Dolayısıyla bu sistemde de herhangi bir sınırlama olmaksızın her çeşit lifin çalışılması mümkündür .

şekil 6
Şekilden görüleceği üzere, liflerin yoğunlaştırılması sadece "S" kanalı çevresindeki delikli apron boyunca olmaktadır. Çünkü: "S" kanalı uzunluğu, lifler çıkış silindirleri (4/4') kıstırma noktasına ulaşmadan son bulmaktadır. Dolayısıyla yoğunlaştırma etkisinden sonra, liflerde tekrar bir yayılma (dağılma) eğilimi oluşacaktır. Bu bakımdan sistemde eğirme üçgeni tamamen elimine edilmeyip, sadece küçültülmektedir.
Apron üzerindeki delikler; tespih taneleri gibi bir hat üzerinde dizilecek şekilde dizayn edilmiş olup, yoğunlaştırma iplik kesitinde yer alacak lif sayısına bağlı olarak, apron üzerindeki delik çapları ile direk ilgilidir. Sistemde yoğunlaştırma etkisini artırmak için, apron üzerindeki delik çapları tek bir lifin sahip olacağı incelikten kat kat büyük yapılmıştır. Bundan dolayı, çalışma süresince liflerin bu deliklerden akması mümkün olup, sonuçta bu etkiden tüm sistem
olumsuz yönde etkilenebilecektir. Zinser sisteminde de yoğunlaştırma bölgesinde liflere
çok küçük bir çekim (gerilim) uygulamak mümkündür .
2.2 RIETER K40 Kompakt İplik Üretim Sistemi:
Şekil 7'de; RIETER firması tarafından geliştirilmiş ve RIETER K40 olarak bilinen kompakt iplik üretimi için modifiye edilmiş ring iplik eğirme sisteminde çekim ünitesi şematik olarak gösterilmiştir. Sistem; bir çift arka silindir (1/1’), bir-çift orta silindir (2/2'), bir çift- apron düzeneği ve iki üst silindire 3' ve 3" sahip bir büyük silindir (3) (tambur)den oluşmaktadır. Ön çekim normal konvansiyonel sistemde olduğu gibi, arka silindir çifti ile orta silindir çifti arasında gerçekleştirilmektedir. Asıl çekim bölgesinde lifler, çift-apron düzeneği tarafından yönlendirilmesine rağmen, apronların uç kıstırma noktası (AN) ile (3/3') ön kıstırma noktası arasındaki mesafe klasik sistemde olduğundan daha büyüktür . Bu durumda, söz konusu mesafeden daha kısa olan liflerin kenarlara taşma olasılığı, klasik sistemde olandan daha fazla olacaktır. Bu durum iplik düzgünlüğü üzerinde olumsuz etki yapabilecektir.
Yoğunlaştırma bölgesi; denen delikli bir silindir (3) (tambur), kanallı sabit bir silindir (4) (tambur) ve 3' ve 3" gibi iki üst silindirden oluşmaktadır. Sabit tambur içerisinde düşük negatif bir basınç mevcuttur. Düşük negatif basınç tarafından oluşturulan hava akımı, 3/3' noktasını terk eden liflere 3/3'' noktasına varıncaya kadar "S" kanalı üzerinden etki etmektedir. Lifler bükümün etkili olduğu noktaya kadar yoğunlâştırılmakta ve böylece eğirme üçgeni oluşumu engellenmektedir. Çünkü; "S" kanalı liflerin akış yönüne bağlı bir açıda dizayn edilmiş olup, ipli k kesitinde yer alacak lif sayısından bağımsız olarak yoğunlaştırma kuvveti her zaman maksimum seviyede tutulmaktadır.
Bu sistemde 3' ve 3" silindirlerinin her ikisinin de delikli tambur (3) tarafından tahrik ediliyor olması nedeniyle yoğunlaştırma işlemi süresince lifler üzerine küçük de olsa bir çekimin uygulanması mümkün değildir. Bu bakımdan, 3/3' kıstırma noktasını terk eden lifler orijinal yapılarına dönme eğiliminde olacaktır. Bu yapı genelde düzgün olmayıp, dalgalı (kıvrımlı) bir yapıdır. Bu durum , liflerin yoğunlaştırılması üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olabilecektir.
Sistemde dizayn ve stabilite nedenlerinden dolayı, (3) tambur üzerindeki delik çapları liflerin sahip olduğu incelikten kat kat büyük olduğundan, tek liflerin bu deliklerden geçişi ve neticede sabit tambur ile dönen tambur arasındaki küçük boşluğa sıkışan alan gibi bir olumsuzluk söz konusudur. Bu olay, kolaylıkla silindirlerin fonksiyonlarının engellenmesine neden olabilecektir. Sistemde esnek liflerin çalışılması durumunda bu olumsuzluk daha da etkili olacaktır. Bu ve benzeri nedenlerden dolayı, bu sistemin sentetik ve mikro-liflerin işlenmesinde verimli bir şekilde kullanılamayacağı gibi bir durum ortaya çıkmaktadır.

şekil 7
3. İplik Özellikleri:
Kompakt eğirmenin modifiye edilmiş ring eğirme sistemi olduğu ve daha ziyade pamuk ve kamgarn iplikçiliğinde iplik özelliklerini iyileştiren bir sistem olarak , geliştirildiği birçok araştırmacı tarafından belirtilmektedir. Yukarıda anlatıldığı üzere;
Kompakt iplik üretim tekniği, esas çekim bölgesi ile büküm bölgesi arasındaki bölgede liflerin yoğunlaştırılarak eğirme geometrisi içinde oluşan eğirme üçgeninin küçültülmesi veya tamamen elimine edilmesi ile çekim sırasında ortaya çıkan lif uçlarının olabildiğince iplik yapısına (bünyesine) dahil edilmesi esasına dayanmaktadır. Bu işlem neticesinde, eğrilmiş iplikte tüylülüğe neden olan liflerin ve veya lif uçlarının azaltılması ve iplik mukavemetine katkıda bulunan lif miktarının artırılması sağlanmaktadır. Sonuçta, iplik hataları azalmakta ve iplik yapısı mükemmel hale gelmektedir.
Kompakt iplik üretimi için modifiye edilmiş bir sistemi konvansiyonel ring sistemine göre mukayese ettiğimizde; eğirme süresince iplik kopuşlarının oldukça azaldığı, daha fazla iplik mukavemeti sağlanması ile iplik büküm miktarının azaltılabileceği ve daha fazla üretim değerlerine ulaşılabileceği söylenebilir. Yapısal olarak kompakt ipliklerin; daha az tüylü, daha düzgün bir yüzey, kısmen daha yumuşak bir tutum ve ipeksi bir yapıya sahip oldukları belirtilmektedir. Konvansiyonel ring ipliklerine göre, daha az tüylü, daha az hacimli ve kısmen daha sıkı (kompakt) bir yapıya sahip olduklarından dolayı, bu tür ipliklerin dokuma ve örmede kullanılacakları alanlar belirlenirken daha dikkatli olunması gerektiği gerçeği ortaya çıkmaktadır.
Yukarıda belirtilen özellikleri daha yakından gözlemlemek amacıyla seçilmiş bir ham madde ve numarada kompakt ipliklerle klasik ring iplikleri test edilerek iplik özellikleri mukayese edilmiştir. Kompakt ipliklerin henüz çok yaygın olarak kullanılmama!arı nedeniyle test ipliklerinin seçimi ve temin edilmesinde sınırlı kalınılmıştır. Çalışmada öncelikle, aynı özellikte ham madde (%100 karde pamuk, ortalama lif uzunluğu 24.86 mm ve lif inceliği 4.5 mikroner) kullanılarak aynı proses aşamalarında işlem görmüş Ne40/1 konvansiyonel ring ipliği ile bu ipliğe karşılık gelen Ne40/l kompakt ring ipliği, mekanik ve fiziksel özellikler;
bakımından test edilmiştir. Ayrıca, yine aynı özellikte ham madde (%100 penye pamuk, ortalama lif uzunluğu 27.78 mm ve lif inceliği 4.5 mikroner) kullanılarak aynı proses aşamalarında işlem görmüş Ne50/1 konvansiyonel ring ve bu ipliğe karşılık gelen Ne50/1 kompakt ring ipliklerinin mekanik ve fiziksel özellikleri de incelenmiştir. Test için temin edilmiş olan iplik numunelerin mukavemet değerlerinin analizinde USTERTENSORAPID-3 iplik düzgünlüğü ve iplik -hatalarının (ince, kalın noktaların toplamı, 1000 m ' numune uzunluğunda neps miktarı vb.) analizinde , ise Uster TESTER-3 kullanılmıştır. Ayrıca, iplik tüylülük değerlerinin belirlenmesinde Uster UT-3 ve Zeweigle tüylülük cihazı olarak iki ayrı test cihazı kullanılmıştır. Yapılan bu testler sonucunda elde edilen ortalama değerler aşağıda tablo halinde verilmiştir (Tablo1).Seçilen numunelere aît test sonuçları mukayese edildiğinde; seçilen her iki numarada da kompakt ipliklerin daha yüksek mukavemetli, daha düzgün (düşük Uster %CV) yapılı ve iplik hatalarının (ince yer (-%50), kalın yer (+%50) ve neps (+%200) miktarı) daha düşük olduğu görülmektedir. Ayrıca, her iki test cihazı ile elde edilen tüylülük test sonuçlarının kompakt ipliklerde daha düşük ve bu ipliklerin aynı numarada konvansiyonel ring ipliklerine göre çok daha az tüylü oldukları rahatlıkla görülmektedir.
Tablo 1'de gösterilen Zweigle S3 değerleri, numuneler için tüylülük testlerinde elde edilen 3 mm dahil daha uzun lif uzunluklarının topl..... karşılık gelmektedir. İpliklerde istenmeyen tüylü lif uzunluklarının 3 mm dahil daha uzun lif uzunlukları olduğu dikkate alındığında, kompakt ipliklerdeki 3 mm ve daha uzun tüylü liflerin toplamı klasik ring

Tablo 3 .Kompakt ve Konvansiyonel Ring İpliklerin Özellikleri
İPLİK ÖZELLİKLERİ İPLİKLER
Konvansiyonel 1(2 pasaj cer) Kompakt1 (2 pasaj cer) Konvansiyonel 2(3 pasaj cer) Kompakt 2(3 pasaj cer) KompaktA (3 pasaj cer) KompaktB(3 pasaj cer)
Αm 130 130 115 115 118 118
İplik numarası Ne,(Nm,tex) 40/1 (68,15) 40/1 (68,15) 50/1 (85,12) 50/1 (85,12) 50/1 (85,12) 50/1 (85,12)
Mukavemet(cN/tex) 16,39 17,57 22,65 23,35 23,84 24,42
Uzama (%) 5,3 6,2 6,6 7,3 7,27 7,53
Uster CV(%) 12,83 11,5 12,29 11,27 11,92 12,23
İnce nokta(1/1000 m)(-%50) 3 2 3 1 2 3
Kalın nokta(1/1000 m)(+%50) 55 39 27 13 11 19
Neps (1/1000 m)
(+%200) 108 91 32 23 17 28
Tüylülük usterUT3(-) 4,50 3,95 3,90 3,65 3,55 3,10
Tüylülük Zweigle
(1 mm-class) 8030 7664 7521 6466 6937 6646
Tüylülük Zweigle
(2 mm-class) 1782 1218 1705 870 1094 1262
Tüylülük Zweigle
(S3-value) 1102 249 1080 195 222 328

ipliklerine göre çok daha düşüktür. Örneğin; klasik ring iplik numunelerinde (Konvansiyonel I ve II) bu değer (S 3 value) sırasıyla 1102 ve 1080 iken, kompakt iplik numunelerinde (Kompakt I ve II) sırasıyla 249 ve 195 çıkmıştır.
Yine Tablo 1'de, iki farklı firma tarafından modifiye edilmiş ring iplik eğirme sisteminde üretilmiş Kompakt-A ve Kompakt-B penye ipliklerine ait test sonuçlan verilmektedir. Bu sonuçlar mukayese edildiğinde; mukavemet, düzgünlük, iplik hataları, tüylülük vb. özellikler açısından bu ipliklerin benzer özelliklere sahip oldukları görülmektedir. Ancak, sistemlerin sahip oldukları dizayn farklılıklarından dolayı İplik test sonuçlarında çok küçük farklılıklar olduğu görülebilir.

4. Genel Değerlendirme ve Sonuç:
İplikçilik alanında yapılan araştırma geliştirme çalışmaları sonucunda, tekstil endüstrisinde klasik ring ve open-end ipliğinin yanı sıra, ring makinelerinin modifiye edilmesiyle kısmen yüksek hızlarda üretilebilecek yeni bir iplik tipi ortaya çıkmıştır. Bu yeni sistemde, aynı miktarda büküm ile İplik daha yüksek kopma dayanımı ve daha fazla uzamaya sahiptir. Bu nedenle kompakt ipliklerin çalışma performansının daha iyi olacağı belirtilmektedir. Yüksek çalışma kapasitesinin gerekli olmadığı uygulama alanları için, eğirme işleminde büküm miktarının azaltılması ile üretim kapasitesi artırılabilir. Kompakt iplik Üretiminde dıştaki liflerin ipliğe daha iyi entegre edilmesiyle daha az tüylülük elde edilmektedir
Bunun sonucunda, klasik ring ipliklerde işlem akışı esnasında alınması gerekli bazı önlemler (haşıllama, haşıl sökme, parafînlenme, yakma .vb.), kompakt ipliklerde önemli derecede azaltılabilir.
Kompakt iplikler daha yumuşak ve daha ipeksi ; tutumlarından dolayı daha fazla kullanım rahatlığı sağlayacaktır. Bu ipliklerle kumaşın aşınma, uzama ve dayanıklılık özelliklerinde elde edilen olumlu; etki, özellikle ütü istemeyen giysiler için önemli biri gelişme olabilir. Yapılan bu değerlendirmelere ilave olarak, kompakt iplik üretim sistemlerinin sağladığı avantajlar ve iplik özellikleri açısından çıkarılan sonuçlar, aşağıda kısaca özetlenmiştir.
Tekstilde kompakt iplik üretimi için geliştirilmiş sistemler (Suessen EliTe, Rieter K40 ve Zinser AIR COM-TEX 700) arasında bazı önemli dizayn değişiklikleri mevcuttur.
Farklı firmalara ait bu sistemlerin tekniği; son çekim silindirleri ile büküm arasındaki bölgede liflerin yoğunlaştırılması, eğirme üçgeninin küçültülmesi ve lif uçlarının olabildiğince iplik yapısına dahil edilmesi esasına dayanmaktadır. Üretim prensibi nedeniyle, klasik ring eğirmeye kıyasla kompakt ipliklerin eğrilmesi sırasında iplik kopuşları azalmakta ve daha yüksek mukavemetli iplikler elde edilmektedir.
Kompakt ipliklerin sahip oldukları yüksek mukavemetten dolayı iplik büküm miktarının azaltılması ile daha yüksek üretim değerlerine ulaşılabilecektir. Yapısal olarak kompakt iplikler, daha az tüylü daha düzgün bir yüzey ve kısmen daha yumuşak bir tutum gibi yeni özelliklere sahiptir.
iplik tüylülüğü. ham madde ve sisteme bağlı olarak klasik ring ipliklerine göre %40-70 arası değişen oranda daha azdır. Bu nedenle, kompakt iplikler önemli ölçüde daha düzgün bir yüzeye sahiptir. Kompakt karde iplikler , görüntü-olarak penye ipliklere yaklaştırılmıştır.
Kompakt ipliklerin sahip oldukları yüksek mukavemet ve iyi bir sıyrılma dirençlerinden dolayı çözgü mukavemetleri yüksektir ve buna bağlı olarak haşıl madde miktarı azaltılabilir. Pratik olarak liflerin çoğunluğu ipliğe bağlandığı için Çalışma süresince uçuntu oluşumu büyük ölçüde azalacaktır.
Gerek iplik üretiminde ve gerekse ipliğin daha sonraki kullanım alanlarında sağlayacağı
ekonomiklikten dolayı artan iplik üretim maliyeti fazlasıyla karşılanmış olacaktır. Kompakt ipliklerden dokuma kumaşlarda, yüksek kumaş mukavemeti, düzgün kumaş yüzeyi nedeniyle parlaklık ve albeni artacaktır.
Kompakt ipliklerin sahip oldukları özellikleri nedeniyle, bu ipliklerden elde edilecek kumaş yapılarından kullanım alanında beklenen özelliklere göre iplik seçim ve tercihi yapılmalıdır.

bilgilendirme için teşekkürler.ler

Teşekkürler