Güneşin az görüldüğü karanlık kış aylarında herkes kendini bezgin, bitkin, isteksiz ve daha hüzünlü hissediyor. Bu klinik halin genellikle ocak-şubat aylarında en şiddetli seviyesine ulaştığını fakat bu tanının konulabilmesi için depresyon belirtilerinin kışın en az iki yıl üst üste başka sebebe bağlı olmadan ortaya çıkması gerektiğini söylüyor, Aile Hekimliği Uzmanı Dr. Eren Eroğlu.

Kış depresyonuna sebep, günlerin kısalıp güneş ışığının azalması gibi görünüyor. Güneş ışığının azalması ile beyinde serotonin denilen hormonun yapımı azalıyor buna karşın melatonin artıyor. Melatonin uykuyu düzenleyip çoğaltmakla, serotonin ise mizacı yükseltmekle görevli.

Kış depresyonunun belirtileri

• Uyku ve yeme alışkanlıkları değişir.
• Sürekli üzüntü, endişe ve boşluk hissi vardır.
• Şekerli ve nişastalı gıdalara düşkünlük artar, bunlar iyi hissetmeyi sağlayan serotonini çoğaltır.
• Depresyon, bahar ve yaz mevsiminin gelmesi ile azalır.
• Belirtiler en az iki kış üst üste, başka mevsimde depresyon olmadan ortaya çıkar.

Karanlığın çaresi “ışık”

Belirtilerin şiddetine göre kış depresyonunda farklı tedavi yöntemleri seçilebiliyor. Bunlar içinde en basiti ama en etkilisi insanın zamanını olabildiğince açık havada geçirmesi. Bunun en akıllıca yöntemi sabah sporları. Her sabah yarım saat bile olsa tempolu yürüyüş hem gün ışığı almayı hem de vücudun endorfin ve serotonin salgılamasını sağlamakta. Bu iki madde fiziksel aktivite sonrası salgılanmaları artan ve insana mutluluk veren kimyasallar. Bugün hava kapalı ve güneş yok diye açık havada spor yapmayı es geçmek doğru değil çünkü bulutlu bile olsa dışarıda olmak tedavide olumlu gelişmeler sağlıyor.
Günün çok kısaldığı ülkelerde ya da dışarı çıkmanın mümkün olmadığı hallerde etkili alternatif tedaviler geliştirilmiş durumda. “Madem sebep gün ışığı eksikliği tedavi de ışık olmalı” tespiti ile hastayı iyileştirmek için yapay gün ışığı kullanılıyor. Yaklaşık 0.5m ötesine konulan parlak beyaz ışık kaynağı 10 dakika ile uygulanmaya başlıyor. Normal oda ışığından 20 kat daha parlak olan ışığın uygulama süresi alınan cevaba göre günde 45 dakikaya kadar uzatılabiliyor ve bahar gelip de doğal ışık çoğalıncaya kadar seanslar sürdürülüyor.
Bunun yanında son yıllarda, sabahları gün doğuşunu taklit eden ışık sistemleri, geç ve karanlık kış sabahlarını aydınlık bir uyanışa çevirmekte etkili şekilde kullanılmakta. Bu yöntemle insanlar sanki bir bahar sabahına uyanır gibi dinç ve dinamik olabiliyor. Tabii her tedavide açık hava ya da yapay ışık yeterli olmayabiliyor ve araya ilaç tedavisinin eklenmesi de gerekebiliyor.