İnsanın en temel ihtiyaçlarından biri barınmadır. Önceleri mağaralar da kalan insanlar, zamanla barınma ihtiyacını karşılamak için binalar yapmaya başlamışlardır. Bina yapımında ilk çağlardan beri yapı malzemesi olarak kullanılan maddelerden biri kireçtir. Eski Babil, Mısır, Finike, Hitit ve Persler tarafından hava kireci, binalarda bağlayıcı madde olarak kullanılmıştır. Romalılar devrinde su kireci bulunarak su içerisindeki inşaatlarda bundan yararlanılmıştır. Türkler de Anadolu’da, Horasan harcının elde edilmesinde volkanik esaslı puzolanik kirecinden yararlanmışlardır. Peki, kireç nedir ve nasıl üretilir?

Kirecin ham maddesi kireç taşıdır. Kireç taşı, bileşiminde %90 kadar CaCO3 içerir. Doğada kireç taşını %100 saflıkta bulmak zordur. Genellikle kireç taşının içinde kil bulunur. İçerisindeki kil miktarına bağlı olarak bazı kireçler havada, bazıları hem havada hem de suda katılaşabilir. Peki kireç taşı nasıl katılaşır.

Kireç Üretimi

Kireç üretimi ilk aşamada gerçekleştirilir. Bunun ilki, kireç taşının pişirilmesidir. Pişirme aşamasında kireç taşından CO2 uzaklaştırılır ve geride CaO kalır. Bu tepkime sonunda oluşan CaO, sönmemiş kireç olarak adlandırılır. Sönememiş kirecin bağlayıcı özelliği yoktur, yani bu durumuyla binalarda kullanılamaz. Binalarda bağlayıcı ve sıva malzemesi olarak kullanılabilmesi için sönmemiş kirecin söndürülmesi gerekir.

Kirecin söndürülmesi, CaO’le H2O’yun tepkimeyse sokulması işlemidir. Sönmemiş kirecin üzerine su döküldüğünde bir süre sonra kireç parçasının kabardığı ve yavaş yavaş çatlayarak dağıldığı, aynı zamanda sıcaklık artışı ve buharlaşma olduğu görülür. Bu şekilde gerçekleşen kirecin söndürülme işlemi ekzotermik bir olaydır.

Kireç söndürme işleminde CaO’in tamamının söndürülmesinde dikkat edilmelidir. Söndürme sonunda kireç içinde CaO kalırsa kirecin uygulandığı ortamda suyla tepkimeye girip yapının bozulmasına neden olur. İşte badana yaptığımızda duvarların kabarmasının nedeni budur.