|
|
|
SİSTEMATİK
Anaç : ARTHROPODA Anaç Bölümü: CHELICERATA Sınıf Altı : Acarina (Acari) Dizi : Metastigmata
Aile : Ixodidae
Tür : Ixodes ricinus
Soy: Hyalomma
Tür: Hy. anatolicum anatolicum Hy. an. excavatum Hy.detritum Hy. marginatum marginatum Hy. marginatum rufipes Hy. marginatum turanicum Hy. aegyptium
Soy: Amblyomma (Türkiye’de yok)
Tür : Amb. variegatum
Soy: Haemaphysalis
Tür : Hae. parva Hae. sulcata Hae. punctata Hae. inermis
Soy: Dermacentor
Tür : Derm. marginatus Derm. niveus
Soy: Boophlus
Tür : Booph. annulatus calcaratus
Soy: Rhipicephalus
Tür : Rhi. sanguineus Rhi. bursa Rhi. turanicus Rhi. appendiculatus (Türkiye’de yok)
Aile: Argasidae
Soy:Ornithodorus
Tür : Or. lahorensis
Soy: Argas
Tür : Ar. reflexus Ar. persicus
Soy: Otobius
Tür : Ot. megnini
KENE
Keneler, konakçı spesifitesi göstermeksizin mutlaka bir canlıya tutunarak kan emmek zorunda olan ektoparazitlerdir. Kene halk arasında yöresel olarak değişik adlarla bilinir; sakırga, kerni, teza, yavsı bu adlardan bazılarıdır. Kenelerin viral, bakteriyel, protozoer ve helmint hastalık etkenlerine mekanik veya biyolojik vektörlük yaparak hayvan ve insanlarda 200 den fazla hastalığın ortaya çıkmasında rol oynadıkları bilinmektedir. Türkiye kene faunası yönünden çok zengin bir ülkedir. Dünyada bilinen yaklaşık 900 kene türünün pek çoğunu ülkemizde rastlamamız mümkündür. Keneleri genel olarak iki bölümde inceleyebiliriz; İxodide ailesinden olanlara sert kene, Argaside ailesinden olanlara yumuşak kene denir. Türkiye’de en çok rastlanan ve insan ve hayvanlara hastalık nakleden önemli keneler; I. ricinus, Hyalomma anatolicum anatolicum, H. anatolicum excavatum, H. dentritum, H. marginatum ve H. aegyptium, Rhipicephalus. bursa, R. turanicus ve R. sanguineus, Haemaphysalis punctata, Hae. parva, Hae. sulcata, Hae. numidiana ve Hae. inermis, Dermacentor marginatus ve D. niveus, Boophilus annulatus, yaygın olarak bulunmuş türlerdir. Argasidae ailesinden de pek çok kene türünün ülkemizde bulunduğu bildirilmektedir. Kenelerin mekanik ve biyolojik vektörlük yaparak sebep olduğu hastalıklardan bazıları; babesiosis, brucellosis, veba, salmonellosis, listeriosis, luping-ill, lyme, tropikal theileriosis, anaplasmosis Türkiye’de sıklıkla rastlanmaktadır. Son zamanlarda Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığıgüncel hale gelmiştir. Bunların dışında hayvanlardan kan emen kenelerin sebep olduğu zehirlenmeler ve felçler de çok sık olarak ortaya çıkmaktadır.
Morfoloji
Vücutları tek parçadan ibaret olup ön kısımda ağız organelleri bulunur. İxodidae ailesinde caput, thorax ve abdomen tamamen birleşmiştir. Nimflerde genital organ şekillenmemiş olup 4 çift ayak bulunur. Larvalarda ise 3 çift ayak mevcuttur. Ağız organelleri dorsalden görülebilir. Dişi kenelerde ağız organellerinin arkasında scutum denen bir yapı mevcuttur. Ağız organelleri bir çift cheliser, cheliser kılıfı, hipostom (dokuyu delmeye ve kan emmeye yarar) bulunur, bu organellere rostellum denir. Sert kenelerde palplerin ucunda pulvillum denilen bir yapı mevcuttur işte keneler bu organelleri sayesinde düz ve pürüzsüz duvara bile tırmanabilir. Dişi kenelerde barsak ve ovaryum irtibatlıdır. Keneler kan emerken taşıdıkları hastalık etkenlerini sindirim sisteminden ovaryuma aktarır, ovaryumdan yumurtaya geçer ve yumurtadan çıkan larvalar bu sayede enfekte olmuş olur.
Biyoloji
Kene tutunduğu konağın deri içine ağız organellerini (rostellum) tamamen sokarak sabitlenir. Sert keneler doyuncaya kadar aynı yerden kan emer. Bu süre birkaç günden birkaç haftaya kadar değişebilir. Keneler bu yönüyle diğer dış parazitlerden farklıdır. Yumuşak keneler ise tutunduğu konaktan kısa sürede çok miktarda kan emer ve konağını terk eder. Bazı sert kene türleri gömlek değiştirme işlemini de konak üzerinde yapar. Dişi keneler erkeklere nazaran fazla kan emer. Keneler larva, nimf ve olgun dönemlerde mutlaka bir konaktan kan emmek zorundadır. Kenelerde üreme eşeylidir. Çiftleşme kan emme sırasında konağın üzerinde olur. Çiftleşmeden sonra erkek konağı terk eder ve ölür. Dişi kene tam doyuncaya kadar kan emmeye devam eder, daha sonra uygun bir yerde konağını terk eder ve yumurtlar, yumurtladıktan sonra da kendisi ölür. Yumurtlama süresi ve miktarı dişi kenenin az veya çok kan emmesine, ısı ışık ve nem gibi diğer dış faktörlere göre değişebilir. Yumurta sayısı türlere göre 3000- 15000 arasında değişir. Yumuşak dişi kene türleri yumurtladıktan sonra ölmez. Yumurtadan çıkan larvalar 3 çift bacaklıdır. Larvalar haller organelleri sayesinde bir konağa tutunur. Türlere göre farklı sürelerde gömlek değiştirerek 4 çift bacaklı nimf haline gelirler. Aç olan nimfler konaktan kan emerek doyar, gömlek değiştirerek aç olgun hale gelir. Biyolojik gelişmelerine göre sert keneler 1, 2 ve 3 konaklı olarak bölümlendirilebilir; Bir konaklı keneler: larva, nimf ve olgun dönemlerini aynı konak üzerinde geçirirler. Boophilus annulatus bunlara örnektir. İki konaklı keneler: larva ve nimf dönemini bir konakta, olgun dönemini farklı bir konakta geçiren Hyalomma türleri ve Rhipicephalus bursa bunlara örnektir. Üç konaklı keneler: Larva bir konaktan kan emer ve toprağa düşer, toprakta gömlek değiştirerek aç nimf haline gelir. Aç nimfler ikinci bir konağa tutunur, doyup konağı terk eder, toprağa düşer gömlek değiştirir ve aç olgun kene haline gelir. Aç olgun keneler ııı. Bir konağa tutunur
qooqLe AnahtaR KeLime :
kene kene belirtileri kene damlası kene deri kene isiriği kene nasıl anlaşılır kene sağlık kene spreyi kene tedavi kene tedavisi kene tehlikesi kene vakaları kene vakası kene ve kene video kene virüsü kene ısırmaları kene ısırmasında kene ısırmasının kene ısırmasının belirtileri kene ısırıgı kene ısırıkları
|