KEBÂİR NELERDİR [BÜYÜK GÜNÂHLAR ]*
Allahın emirlerine aykırı davranış, kötü amel, isyan, karşı gelme, suç, kabahatlerin büyükleri. İslâm literatüründe bu tür fiillerin bir kısmı büyük günah, bir kısmı da küçük günah olarak adlandırılır. Bu tabirin geçtiği ayetlerde şöyle denilmektedir
* Eğer size yasaklanan büyük günahlardan kaçınırsanız, sizin küçük günahlarınızı örteriz ve sizi ağırlanacağınız bir yere sokarız. *
* Büyük günahlardan ve çirkin işlerden kaçınırlar, kızdıkları zaman onlar, affederler *
* O muhsin olanlar ki günahın büyüklerinden ve çirkin işlerden kaçınırlar, yalnız bazı küçük kusurlar işleyebilirler *
Aynı ifadenin geçtiği hadislerden bir kısmında ise Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur
Abdullah b. Mesud anlatıyor
* Rasûlullaha Allah indinde en büyük günah nedir? dedim. Seni yaratan Allaha Şirk koşmandır buyurdu.Bu gerçekten pek büyük, bundan sonra nedir? dedim. Seninle beraber yemek yemesinden, tüketici olmasından korkarak evlâdını öldürmendir. dedi. Ondan sonra nedir? dedim. Ondan sonra komşunun hanımı ile zina etmendir *
buyurdu.Yine Abdullah b. Mesuddan değişik bir senetle aynı hadis rivayet edildikten sonra şu ayetin nazil olduğu ilâve edilmiştir.
* Allahın halis kulları o kimselerdir ki, Allahtan başka ilâha dua etmezler Allahın haram kıldığı nefsi öldürmezler meğer ki hakla ola. Zina da etmezler. Her kim de bunları yaparsa ağır cezaya çarptırılır *
Abdurrahman b. Ebû Bekr, babasından, şöyle dediğini rivayet ediyor
* Rasûlullahın yanında idik Üç defa şöyle buyurdu Size büyük günahların en büyüğünü haber vereyim mi?Allaha Şirk koşmak, anaya babaya itaatsizlik etmek ve yalancı Şahitliği yapmak*
Başka bir hadiste, büyük günahlar, Mubîkât helâk edici kelimesiyle ifadelendirilerek şöyle buyurulmuştur Yedi helâk edici Şeyden kaçının. Bunlar nedir yâ Rasûlallah diye sorulunca
* Allaha şirk koşmak sihir yapmak Allahın haram kıldığı halde bir kimseyi haksız yere öldürmek yetim malı yemek faiz yemek düşmana hücum anında harpten kaçmak namuslu, kendi halinde mümin kadınlara zina iftirası atmaktır buyurdular. Diğer bir hadiste ise Büyük günahlar dokuzdur Allaha şirk koşmak haksız yere adam öldürmek temiz bir kadına kötülük isnat etmek zina yapmak düşmana hücum esnasında firar etmek sihirbazlık yetim malı yemek müslüman ana babaya asî olmak emredilenleri yapmamak ve yasakları yapmak sûretiyle aileye karşı doğruluğu terketmektir. Diğer hadislerde yukardaki maddelere faiz yemek, hırsızlık ve şarap içmek de ilâve edilmiştir *
Kebâir kelimesiyle ifade edilmediği halde, yukardaki hadislerde bildirilen fiillerin dışında bir çok suçlar daha vardır ki, onlar İslâm âlimlerince, ayet ve hadisler doğrultusunda, büyük günah kabul edilmiştir Bilerek ve kasten İslâmın şartlarını terketmek içki içmek kumar oynamak hırsızlık yapmak adaletten ayrılmak gibi. İslâm âlimlerinden bir kısmı genel hatlarıyla büyük günahları şöyle tarif etmişlerdir.İbn Abbâsa göre
* Allahın yasak ettiği her şey büyük günahtır. Ayrıca büyük ve küçük günah arasındaki fark şudur Allahın Cehennem, gazap, lânet, veya azap gibi ifadelerle sona erdirdiği her günah büyüktür. Diğerleri küçüktür *
Hasan Basrî de buna yakın bir ifade kullanmıştır.Ebû Amr İbn Salâha göre Büyük ismi verilecek şekilde büyük olan ve mutlak surette büyüklükle vasıflanan her günah büyüktür. Buna göre büyük günahların bazı alâmetleri vardır.
* Şeri cezayı icab ettirmek Cehennem azabıyla tehdit olunmak yapana fasık denilmek lânet olunmak.*
* Cumhûrı ulemaya göre günahlar büyük ve küçük olmak üzere ikiye ayrılır. Beş vakit namaz, Ramazan orucu, hac, umre, abdest gibi hayırlı amellerin kendilerine keffaret olabileceği günahlar küçük günah bu tür ibadetlerin keffâret olamadığı günahlar ise büyük günahlardır. Mesela İki umre, aralarında yapılan günahlara keffarettir. *
* Kabul edilmiş bir hac, o yıl ki hatalara keffarettir.*
* Şehidden akan ilk damla kan, onun bütün günahları için kefarettir *
* Allah, cumayı kılanın iki cuma arasındaki günahlarını örter *
Hadislerde, başka ibadetlerin kendilerine keffaret olduğu bildirilen cinsten günahlar küçük günahtır. Ancak herhangi bir ibadetin, kendisi hakkında keffaret kabul edilmediği günahlar ise büyük günahlardır. Meselâ hiç bir ibadet adam öldürmeye, zina yapmaya, içki içmeye ve benzeri günahlara keffaret olarak kabul edilmez bunlara ancak Şerîatın, haklarında takdir ettiği cezalar tatbik edilir.Hz. Ömerle İbn Abbas
* İstiğfarla büyük günah, ısrarla da küçük günah kalmaz *
demişlerdir. Yani Şerîatin verdiği cezalar tatbik edildikten sonra istiğfarla büyük günahlar affedilir. Fakat küçük günahlar ısrarla işlenmeye devam edilirse, onlar da büyük günah olur. Bu ifadelere göre büyük günahlara sayısal açıdan sınır koymak mümkün olmaz.Büyük günahların başında gelen ve en büyük günah olarak kabul edilen şirkin küfür olduğu muhakkaktır. Diğer günahların, onu işleyen mümin bir kulu imandan çıkarıp çıkarmayacağı hususunda İslâm Kelâm âlimleri ihtilaf etmişlerdir.Özetle, Şerîatın hakkında tehdit edici bir nass korkutucu bir delil tahsis ettiği veya büyük günah olarak bildirdiği bir günahı işleyen hakkında Ehli Sünnet mezhebinin görüşü şudur Büyük günah mümini imandan çıkarmaz ve onu küfre sokmaz. Ancak böyle bir mümin asi sayılır. Ameller imandan bir cüz parça değildir. Ancak işlenen günahı helâl saymak, onu hafife ve alaya almak, kesinlikle küfürdür.Mutezile mezhebinin görüşü Büyük günah işleyen ne mümin, ne de kâfirdir. O fasıktır ve iki menzil arasındaki bir menzildedir. Bu mezhep, imanı kalbin tasdiki, dilin ikrarı ve amellerin yapılması şeklinde tarif ettikleri için büyük günah işleyenleri mümin kabûl etmemişlerdir. Ancak kâfir de kabul etmemişlerdir. Çünkü, Peygamber asrında ve takip eden dönemlerin hiçbirinde büyük günah işleyenlere, dinden çıkanlara verilen ölüm cezası verilmemiştir. Eğer kâfir olsalardı, imandan sonra küfre gitmenin cezası olarak öldürülmeleri gerekirdi. Bu yapılmamıştır, onun için bunlar iman ile küfür arasındadırlar. Bunlara fâsık denir.Haricîlere göre büyük ve küçük günah işleyen kimse kâfir olur. İslâmın, yapılmasını emrettiği ameller imanın bir parçasıdır. Yani amel imandan bir cüzdür.Hasan elBasrîye göre büyük günah işleyen kimse münafıktır. Kalben inanmadığı halde dıştan inanmış gibi görünenlere münafık denildiği halde Hasan Basri nifâkı imanı gizleyip büyük günahı işlemek suretiyle küfrü açığa çıkarmak, şeklinde kabul etmiştir.Haricîlerden bir fırka olan el Ezârikanın görüşü Büyük günah işleyen kimse müşriktir. Çünkü böyle kimse hem Allah için, hem de Allahtan başkası için amel etmektedir. Yaptığı büyük günah ile Allahtan başkasını nefsini veyahut şeytanı ona ortak koşmuştur. uYkarda belirlenen bütün görüşler, sahiplerince bir takım delillere dayandırılmıştır. Biz sadece Ehli Sünnetin deliline bakacağız.
* 1] Delil İman, kalp ile tasdiktir. Müminin imandan çıkması için kalbindeki tasdikin değişmesi gerekir. Hangi beşerî zaaflardan kaynaklanırsa kaynaklansın, işlenen büyük günahlar, tasdiki değiştirecek mahiyette olmadığı sürece işleyenini imandan çıkarmaz. Kalpteki tasdiki değiştirme ise ancak yapılan günahı helâl sayarak veya o hükmü alaya alarak meydana gelir. Şeri hükümlerle alay etmedikçe, hafife almadıkça ve helâlleri haram, haramları da helâl kabul etmedikçe kalpteki tasdik değişmemiş olur. O değişmedikçe de kâfir olunmaz.
* Allah, kendisine şirk koşulmasını affetmez.Bunun dışındaki günahları dilediğine affeder *
ayeti, ancak şirkin affedilmeyeceğini, diğer günahların ise eğer Allah dilerse affedebileceğini ifade etmektedir. Eğer büyük günahlar da küfür kabul edilseydi, ayetin ikinci bölümünde ma dûne zâlik bunun dışındakiler.. ifadesinin kullanılmasına gerek kalmazdı.
* 2] Delil Asi denilen büyük günah sahiplerinin gerçekte mümin olduklarını belirten bir çok ayet vardır
* Ey iman edenler, şarap, kumar, dikili taşlar, şans okları, şeytan işi pisliklerdir *
* Eğer müminlerden iki zümre birbirleriyle savaşırlarsa *
* Ey iman edenler, yürekten, hâlis samimi bir tevbe ile tövbe ederek Allaha dönün *
* Ey iman edenler, öldürülenler hakkında size kısas farz kılındı *
Ayetlerde görüldüğü gibi büyük günah işleyenlere Ey inananlar diye hitap edilmiştir.
* 3] Delil Mümin bir kimse öldüğü zaman cenaze namazı kılınır ve müslüman kabristanına defnedilir. Asrı saadetten bugüne kadar büyük günah işlemiş ve tövbe etmemiş olsa bile gizli halleri Allaha ait olmak üzere, ölen her müslüman için, günahkâr veya günahsız ayrımı yapılmaksızın cenaze namazı kılınmış ve müslüman kabristanına defnedilmiştir. Peygamberin tatbikatı böyle olmuştur ve İslâm âlimleri bu konuda icmâ etmişlerdir.
* Kendisine emanet edilemeyen kimsenin imanı yoktur. Zina eden kimse, mümin iken zina etmez, mümin iken hırsızlık yapmaz, mümin iken içki içmez *
Şeklinde varid olan hadisler, büyük günah işleyenlerin kâfir olduklarına delil değil ancak imanlarının kâmil olmadığına delildir. Kâmil bir iman, büyük günahların işlenmesine engeldir.Hepsi bu kadar olmamakla birlikte aşağıda sıralayacağımız suçlar, İslâmda büyük günahlar olarak kabul edilmiş ve bunlardan bir kısmına İslâm hukukuna göre bazı cezalar takdir edilmiştir
* Allaha şirk koşmak, içki içmek, kumar oynamak *
* Haram aylarda harbetmek *
* Bakmakla yükümlü olduğu yetimin malını kendi malına katarak Onun rızası olmaksızın yemek *
* Fakirlik korkusuyla kendi çocuğunu öldürmek *
* İnsanlar arasında fitne çıkarmak *
* Faiz yemek *
* Allahtan başkasına ibadet etmek *
* Anababaya isyan etmek *
* Akrabaya miras hakkını vermemek *
* Malı gereksiz yere israf etmek *
* Zina yapmak *
* Haksız yere adam öldürmek *
* Ölçü ve tartıyı tam yapmamak *
* Kibirlenmek *
* İffetli kadına zina isnat etmek *
* Tesettüre riayet etmemek *
* Yalan yere yemin *
* Peygambere yalan hadis uydurmak *
[Peygambere yalan yere hadis uydurmak, büyük günah olmanın ötesinde, küfür sayılabilir. Çünkü şerîatın temel kaynaklarından ikincisi sünnettir. Sünnete yalan isnat etmek bazı konularda İslâmı temelinden yıkabilir]
* İnsanları diliyle çekiştirmek kaş göz hareketleriyle alay etmek