Jean-jaques Rousseau Ve Toplum Sözleşmesi

Rousseau, dört kitap şeklinde yazılmış olan eserine İnsan özgür doğar, oysa her yerde zincire vurulmuştur, şeklinde başlamıştır. Yani birinci kitaba insanın özgürlük nosyonuna vurgu yapılarak başlanmış insan özgürlüğünün varoluşu, değişimi ve ne durumda en iyi şekilde korunabileceğinden bahsetmiştir. Rousseau ya göre kişi doğa yasalarına göre yaşarken daha mutludur ve toplum modeline geçince mutluluklarından soyutlanmıştır. Toplumun insan hayatından eksik olmayacağını düşünen Fransız filozof bir sözleşmenin gerekliliğinden bahsetmiştir. Temel sözleşme doğal eşitliği ortadan kaldırmak şöyle dursun, tam tersine doğanın insanlar arasına koyduğu maddesel eşitsizlik yerine manevi ve haklı bir eşitlilik getirir sözleriyle olması gereken bu sözleşmenin zorunluluğu konusunda pekiştirme yapmıştır.

Rousseau eserinin ikinci kitap bölümünde ise toplum sözleşmesi varlığından söz edilecek olan toplumun yasalarının üstünde fazlasıyla durmuştur. Yasa ve yasaların insanüstü olması gerektiğini ortaya koymuştur. Bir mimar nasıl bir inşaata başlamadan oranın zeminini incelemeye koyuluyorsa bir yasacı da yasalarını ortaya koyacağı toplumu o denli tanımalıdır diyerek yasaların önemine vurgu yapmıştır. Çünkü özgürlük ve eşitlik kavramını olmazsa olmaz gören Fransız filozof için yasalardaki özgürlük ve eşitlik hususlarının toplum fertleri açısından bir handikap olmaması gerektiğini dile getirmiştir. Toplumun ortak çıkarlara göre yönetilmesi gerektiğini savunan Rousseau devletin de bu eşitliği sağlayacak yürütme kabiliyetine sahip olması gerektiğini öne sürer. Durumu gereği ticaretle savaştan birini seçmek zorunda kalan her ulus güçsüz bir ulustur aslında; çünkü komşularının keyfine ve olaylara bağlıdır cümlesini sarf eden Rousseau ulusların kendi kaderlerini ancak ve ancak kendilerinin sağlaması gerektiğini de vurgulamıştır.

Eserin üçüncü kitap bölümünde demokrasi, aristokrasi ve monarşi gibi kavramlar üzerine düşüncelerini beyan eden Rousseau hükümetin görevleri ve işlevlerinden söz etmiştir. İkinci kitapta üzerinde önemle durduğu yasanın, toplumdaki egemen güç açısından yönetme gücünün tek unsuru olduğundan bahseder. Devletin var olma zorunluluğunu altını çizerek dile getiren Fransız düşünür Bir kimse devlet işleri için neme gerek dediği anda devleti yok olmuş bilmelidir diyerek devletin varoluşu ve idamesinin gerekliliklerinden de bahsetmiştir. Toplumu oluşturan kişilerin bireysel yeteneklerini bir devlet için birleştirip, devlet yararına işler ortaya konulmasından yana olmuştur. Bu görüşünü ise yurttaşların ayrı ayrı yapabildikleri şeyi bir araya gelerek hepsinin yapamaması çok saçma olurdu sözleriyle daha anlaşılır kılmıştır.

Dördüncü kitap bölümüne geldiğimizde ise Rousseau Roma Devleti nin kurumlarını örnek gösterme yoluyla karşılaştırmalı bir tartışma yoluna başvurur. Comitia, Diktatörlük, Censorluk gibi kavramlarına Roma Devleti üzerinden tartışarak yorum getiren Rousseau nun toplum dini alt başlığı ile din üzerinde uzunca fikirler yürütmesi dikkat çekicidir. Devletin meşruluğunu her fırsatta artırmaya çalışan Rousseau din hususunu da üstünkörü geçmemiştir. Çok tanrıcılığı, ulusların birbirinin tanrısına saygı duymaması, dolayısıyla yeni tanrılar ortaya çıkarmasına dayandırmıştır. Ona göre Yunanlıların Zeus u, Fenikeliler in Baal i ya da Latinlerin Jupiteri aynı tanrıdır. Din konusunda Hristiyanlık övgüsünde bulunan Rousseau toplumun dirlik içinde yaşamasını ve toplumun dengesinin bozulmadan sürüp gitmesini iyi bir hristiyanlık anlayışının oluşmasına bağlamıştır.

Rousseau nun eşitlik ve özgürlük kavramına verdiği önem su götürmez bir gerçektirliktir. Ama bazı çevrelerin de sert eleştirilerinden kurtulamamıştır. Godwin, Proudhon ve Bakunin gibi önde gelen anarşistler toplum sözleşmesini sert bir şekilde eleştirmişlerdir. Onlara göre toplum sözleşmesinde bahsedilenler tam bir deli saçmasıdır ve çelişkilerle doludur. Anarşistler bu çalışmayı devletin ve toplum sözleşmesi geleneğinin meşrulaştırılmasının en etkili seküler hattı olarak görürler . En ağır eleştirdikleri nokta ise bu eserle Rousseau nun görüşlerini sürekli eşitlik ve özgürlük bağlamında ortaya koymasıdır.

Anarşist kesimin toplum sözleşmesini şiddetli bir şekilde eleştirmesinin yanında olumlu buldukları yanları da vardır. Locke ve Spinoza dan sonra Rousseau nun özgürlüğe bu denli önem vermesi yine de çağına göre önemli bir durumdur. Rousseau nun ayrıca ahlaklı öz yönetim kavramı da anarşizm içindeki kişinin kendi kendisini kontrol altına alması görüşüne kaynak teşkil etmesi ilginç bir durumdur.

Rousseau bu sözleşmeyle toplum üyelerinden her birinin bütün haklarıyla birlikte kendini baştan başa topluma bağlayacağı görüşünü savunur. Bu aynı zamanda herkes için geçerli olduğundan hiç kimseye bağlanmamakla aynı anlama gelmektedir. Kısacası toplum sözleşmesiyle toplumdaki her fert bütün varlığını genel istemin emrine verir ve üye bütünün bölünmez bir parçası kabul edilir. Kafasında oluşturduğu birey-toplum sentezini genel irade de toplar. Rousseau nun bir kavram olarak ortaya attığı bu genel irade kavramı Lenin gibi komünist devlet lideri tarafından benimsendiği gibi Hitler ve Mussolini gibi faşist liderlerin de etkilendiği bir kavram olmuştur.

Ayrıca toplum sözleşmesinin meşruluğunu ve gerekliliğini evrimin mülkiyeti mülkiyetin de kavgaları doğuracağına ve olası bir sözleşmenin bu kavgaları en aza indirgemede ya da ortadan kaldırmada etkili olacağına dayandırır.

Benzer Konular
	Konu Başlığı	Başlatan	Yanıtlar	Görüntü	Son Mesaj
	Hiddink'in Sözleşmesi Fesedildi Güncel Haberler	Dantes	1	1183	Kasım 16, 2011, 08:08:58 ÖS Gönderen : Honey_Face
	Emile Bir Çocuk Büyüyor Jean Jacques Rousseau Kitaplar Hakkında Bilgi ve Özetler	Asortik Hatun	1	1041	Şubat 10, 2014, 04:43:08 ÖS Gönderen : iklim123