James Hutton 1726 yılında Edinburg’da doğdu.Babası kent yönetiminde de görev alan bir tüccardı.Orta dereceli üniversite hazırlık okulu olan bölgesel bir okuldan sonra Edinburg Üniversitesi’ne girdi.Asıl mesleği avukatlık olmasına rağmenstaj döneminde bile ilgi alanı kimya idi.İş hayatında da arkadaşı James Davie ile birlikte kömür isinden amonyum klorüryani nişadır üretmenin yolunu bulmaya çalışıyordu.Bu nedenle henüz bir yılını doldurmadan avukatlık stajını bıraktı ve tıp öğrenimine başladı.Üç yıl Edinburg Üniversitesi’ndeiki yıl Paris Üniversitesi’nde ders aldıktan sonra 1749 yılında tıp doktoru oldu.Tıp mesleği de ilgisini çekmiyordu.Diğer taraftangeliştirdiği ucuz nişadır üretimi sayesinde bir hayli gelir elde etmişti.Bu parayla İngiltere’de bir çiftlik satın aldı.Bir yandan da kayaçları inceliyorakarsuların toprak ve kayaç yapısı üzerindeki etkilerini araştırıyordu.1768 yılında ekonomik durumu daha da iyileşince çiftçiliği bıraktı ve tüm zamanını bilimsel çalışmalara ayırmak için Edinburg’a yerleşti.
O dönemlerde Edinburgentelektüel alanda oldukça hareketli bir kentti.J.HuttonOyster Clup adlı bir derneğin üyesi oldu.Ünlü bilim adamları ile dostluklar kurmuştu.Ekonomist Adam Smithkimyacı Joseph Blackfilozof David Hume ve fizikçi-matematikçi John Playfair bunlardan birkaçı idi.
Mineralojiden metafiziğe kadar hemen her konuya ilgi duyuyordu.Kimyasal maddelerle deneyler yaptı.Kömür madenciliği ve kanal inşaatı için yöntemler araştırdı.Tuz madenlerini gezdi.Soyaçekim konusunda fikir yürüttü.Fosil topladı.Havanın bileşimi ve hareket yasalarına ilişkin kuramlar önerdi.
Ama asıl ilgisi jeoloji idi.
Kayaçları incelemek ve doğal süreçlerin bunlar üzerindeki etkilerini gözlemlemek amacıyla sık sık gezilere çıktı.
18.yüzyılın başlarında bilimin her dalında herşey merak ediliyor ve araştırılıyordu.Özellikle ilgi çeken bir konu da insanların kafalarını oldukça meşgul ediyordu:İlk çağlardan kaldıkları kanıtlanan midye kabukları ve diğer deniz fosilleri nasıl oluyordu da dağların tepelerinde bulunuyordu?O kadar yüksek yerlere nasıl çıkmışlardı?
Bu konuya çözüm getirdiklerini söyleyenler iki ayrı gruba ayrılmıştı.Neptüncüler olarak adlandırılan gruba mensup olanlaryüksek yerlerde bulunan deniz kabukları ve yeryüzündeki her şeyi yükselip alçalan deniz seviyeleri ile açıklıyorlardı.Dağlarıntepelerin ve diğer yüzey şekillerinin Yerküre’nin kendisi kadar yaşlı olduğuna ve ancak küresel sellerin oluştuğu dönemlerdesular altında kalınca değişime uğradığına inanıyorlardı.

Bu grubun karşısında olan Plütonculara göreyanardağ ve depremler yeryüzünü durmadan değiştirmişti.Ama denizlerin bu değişime hiçbir katkısı yoktu.
Plütoncular’ın rakiplerine sorduğu en önemli sorusellerin oluşmadığı dönemlerde onca suyun nereye gittiği ile ilgiliydi.Eğer bir zamanlar Alp Dağları’nı kaplayacak kadar su olduysabu su şimdi neredeydi?Ama gene de midye kabuklarının dağ tepelerine nasıl çıktığını ikna edici şekilde açıklayamıyorlardı.
James Hutton da bu sorulara cevap arıyordu.Kendi çiftliğinde bulunduğu ve henüz Edinburg’a yerleşmediği günlerde arazisini titizlikle incelemişti. Toprağınerozyona uğrayan kayaçlardan oluştuğunu anlamıştı.Bu toprak parçaları sularla durmaksızın yıkanıyor ve dere veya nehirler tarafından uzak yerlere taşınıyordutaşındıkları yerlerde tekrar çökeliyordu.Bu şekilde işleyen bir sürecin sonunda Yerküre’nin iyice aşınıp engebesi olmayan bir düzlük halinde olması gerekirdi.Oysa etraf tepelerle doluydu.O halde başka bir süreç daha olmalıydı. Yerküre’nin düzlük ve tepelerle dolu olmasını sağlayan bir çevirimi devam ettirenyeni tepe ve dağlar yaratan bir etkibir çeşit yenileme ve yükseltme süreci olmalıydı.
James Huttonyaptığı gözlemler sonucu şu sonuca ulaştı: Dağ tepelerindeki deniz fosilleri seller sonucu çökelmemişti.Dağlarla birlikte yukarıya yükselmişti.Ama dağlar nasıl yükseliyordu?
James Huttonyeni kayaçları ve kıtaları yaratıpsıradağları yerden yükselten nedenin Yerküre’nin içindeki ısı olduğu sonucuna varmıştı.1785 yılında birörneklilik ilkesini geliştirdi.Birörneklilik ilkesine göreyer yüzeyi biçimlerijeolojik çağlarda gerçekleşen uzun fizikselkimyasal ve biyolojik süreçlerin sonucunda oluşur.Yağmurakarsugelgit ve yanardağ gibi doğal süreçlerin Yer’in gelişimi üzerindeki etkisine ilişkin olarak yıllarca sürdürdüğü çalışmalarınıngözlemlerinin ve tartışmalarının sonuçlarını topladığı bu makalesini 7 Mart 1785 yılında Royal Society’de okudu.Ayrıca jeolojik olguların gözlenebilir jeolojik süreçlere dayanılarak açıklanabileceğini ileri sürüyordu.
Ancak J.Hutton yazılarını çok karmaşık bir dille kaleme alıyordu.Cümleleri çok uzunduimla kurallarına hiç dikkat etmiyordu.Öyle ki bu yazıları okuyup anlamak hemen hemen olanaksızdı.Bu özellikteki yazısını okumaya başladığında toplantıya katılanların hiç ilgisini çekmedi.Hatta onun hangi konudan bahsettiğini bile anlamadılar.
Royal Society’e sunduğu iki makalesi jeolojide bir dönüm noktası oldu.Artık bu bilim birörneklilik ilkesi üzerinde yükselen duruma geldi.J.Hutton’ın kuramına göredoğal süreçleruzun jeolojik çağlar boyunca Yer’in iç kesimlerinde ve yüzeyinde etkili olur.Böylece Yer’i oluşturan değişik kayaçlar birbirinden farklı süreçler sonunda ortaya çıkar.
1793 yılında İrlanda’lı kimyacı ve mineralog Richard Kirwan yaptığı bir konuşma ile J.Hutton’ın kuramını eleştirdi ve kayaçlarınokyanuslardaki minerallerin çökelmesiyle oluştuğu savına dayalı çökelme kuramını destekledi.
J.Hutton o sıralar çok hasta olmasına rağmen kuramını dayandırdığı kanıtları belgeleyen çalışmasını tamamlamaya başladı.İki ciltlik bu çalışmasını Theory of the Earth (Yer Kuramı) başlığı altında 1795 yılında yayınladı.Yapıtın üçüncü cildi ise ölümü nedeniyle yarım kaldı.
Yayınlanan iki ciltlik eserin anlatım tarzı gene anlaşılmaz ve karmaşık tarzdaydı.Üstelik bütün çalışmanın hemen hemen yarısınıFransızca kaynaklardan alınmış ve kitaba orijinal halleriyle Fransızca olarak geçirilmiş alıntılar oluşturuyordu.Üçüncü cildi ancak 1899 yılında yayınlandı.Dördüncü cilt ise hiç basılmadı.
Yakın dostu olan John Playfair J.Hutton’ın ne demek istediğini bilen bir kişiydi.1802 yılındayani J.Hutton’ın ölümünden 5 sene sonra onun ilkelerinin basitleştirilmiş bir açıklamasını kaleme aldı.Kendi yorumlarını da ekleyerek ‘Hutton’ın Yer Kuramının Açıklanması’ başlığı ile yayınladı.