İsveç'te, son yıllarda işlenen suç oranlarındaki düşüşle birlikte ceza infaz sistemindeki yeni uygulamalar sonuç verdi. Hapishanelerdeki tutuklu sayısındaki azalma dolayısıyla 5 cezaevinin kapatılmasına karar verildi.

Ülkede halen 4 bin 554 tutuklu yargılama sonucunda aldıkları cezalarını bulundukları cezaevlerinde doldurmak için gün sayıyor. Ayrıca elektronik kelepçeli olarak evlerinde cezalarını çekenlerin sayısı da 4 bin 528 olarak açıklandı.


İsveç'te cezaevlerinden sorumlu müdür Nils Öberg, tutuklu sayısının azalmasıyla ilgili AA muhabirine yaptığı açıklamada, mahkumların yeniden suç işlememesi için alınınan bazı önlemlerin sonuç vermeye başladığını gördüklerini söyledi.

Cezaevinden çıkan ve hayata karışan suçluların yüzde 30'unun 3 yıl içinde yeniden suç işlediğinin bilindiğini söyleyen Öberg, bu rakamın uzun zamandan bu yana değişmediğini ancak son 2 yıl içinde yeniden suç işleyenlerin oranında bir azalma yaşandığını tesbit ettiklerini belirtti. Son iki yılda yeniden suç işleyenlerin oranının yüzde 6 azaldığını bildiren Öberg, "Bu azalmanın önümüzdeki yıl da devam edeceğini sanıyoruz. Bunun uzun vadede devamlı ve kalıcı bir şey olduğunu ve en alt düzeye indiğini söyleyemeyiz. Ancak son iki yıl içinde çok önemli bir düşüş olduğunu gözlemliyoruz" diye konuştu.

 MAHKEME KARARLARI ETKİLİ OLUYOR

Cezaevlerindeki mahkum sayısının azalmasının nedenlerinden birinin de mahkamelerin ağır suçlardan yargılanlara hafif cezalar vermesi olduğunu söyleyen Nils Öberg, "Bu, suçluların daha az süre cezaevinde kalmasına ve mahkumların sayılarının azalmalarına yol açıyor. Tam olarak bilmiyoruz ama bunun böyle olduğunu sanıyoruz. Özellikle uyuşturucu ile ilgili suçlarda bu böyle. 2011 yılında Yargıtay emsal teşkil eden bir karar aldı. Bu karar uyuşturucu suçlarında cezaları üçte iki oranında azaltıyor. Henüz bunun cezaevlerine yansıması olmadı ama bu kararında etkisinin ileride olacağını düşünüyoruz" diye konuştu.

Son yıllarda emniyet güçlerinin savcılara daha az sayıda vaka ve zanlı sevk ettiğinin bilindiğini kaydeden Öberg, buna bağlı olarak savcıların da soruşturma başlattıkları vakaların sayısında azalma yaşandığını bundan dolayı da daha az sayıda kişinin cezaevlerine sevkinin yaşanmasına neden olduğuna dikkat çekti. Cezaevlerinde tutuklulara karşı iyileştirme ve topluma yeniden kazandırma amaçlı programlar uyguladıklarını da kaydeden Öberg, bu programların bir iş öğrenme ve çalışma, eğitim alma veya tedavi programları şeklinde olduğunu ve her bir tutuklunun bu programlara katılımlarını sağlamak için çaba gösterildiğini söyledi. Öberg, uygulanan programlarla ile ilgili şunları söyledi: "Biz cezaevindeki mahkumları zorla çalışmaya ve rehabiliteye zorlayamayız ancak yapılan plan çerçevesinde teşvik ediliyorlar ve onlar da bunu istiyor. Bu rehabilite, eğitim veya uyuşturucu kullananlar için yardımcı olabiliyor. Bazı mahkumlar ilkokulu bitirmemiş. Okumak veya bir meslek edinmek istiyorlar. Cezaevlerinde özellikle ağaç ve çelik gibi ürünlerin yapımı için geniş çaplı üretim faaliyetimiz, atölyelerimiz var. Tüm bunların tek amacı var. O da mahkumların serbest bırakılmalarından sonra topluma sağlıklı bir şekilde entegre olmaları. Mahkumların geldikleri ilk gün bir plan yapıyoruz. Cezaevinde zamanlarını en verimli bir şekilde geçirebilmeleri için ne yapmamız gerektiğini tartışıyoruz ve bir plan yapıyoruz, mahkumlarda buna dahil oluyor. Bizim için iki şey önemli. Biri insanların eğitimlerinin olması ve özgür kaldıktan sonra iş bulabilmesi. Kendi kendini geçindirebilmesi. Bu cezaevleri politikamızın temelini oluşturuyor. Ayrıca insanların hangi suçu işlediğinden bağımsız olarak onları motive etmeye çalışıyoruz. Burada tutuklularında buna dahil edilmesi ve bunun mahkumların içinden gelmesi, tutumlarını ve davranışlarını değiştirmek istemesi önemli. Bunu sağlamaya çalışıyor."

"ELEKTRONİK KELEPÇEDEN ÇOK MEMNUNUZ"

Suçluların cezalarını cezaevlerinden çekmelerinin dışında evde elektronik kelepçe yardımı ile doldurmalarını sağlayan sistemi de uyguladıklarını belirten Öberg, "Ayak keleçpesi sisteminden çok memnunuz. Cezaevlerinde suçlarını tutuklu olarak çeken ve cezalarının bitmesine az süre kalanlar evde ayak kelepçesiyle kalmak için bize müracaatta bulunabilirler ya da yargılama sonuncunda çok kısa süreli cezalara (6 aydan az hapis cezası) çarptırılanlar da bunu talep edebilir. Biz bu yöntemi başlatan ülkelerin başında geliyoruz ve bu konuda deneyimimiz var. Bu yöntem tutukluluların daha kolay bir şekilde topluma yeniden entegtre olmasına yardımcı oluyor" diye konuştu. İsveç'teki toplam 47 cezaevinde kalan tutukluların yüzde 28'inin İsveç dışındaki ülkeler doğumlu mahkumlar olduğunu söyleyen Öberg, "Cezaevlerimizde dünyanın pek çok ülkesinden tutuklular var. Bunlar çok değişik suçlardan dolayı yatıyorlar. Biz İsveç vatandaşı olan tüm yabancı uyruklu tutukluları da ayrım yapmadan ve kayıt tutmadan İsveç vatandaşı olarak kabul ediyoruz" dedi. Öberg, cezaevlerinde uygulanan programların amacının, tutukluların, suç işlemeden hayatlarına devam etmelerini sağlamalarına yönelik olduğunu söyledi.

5 CEZAEVİ KAPANIYOR

İsveç'te, aralarında 1700'lü yıllarından bu yana tutukluların cezalarını doldurmaları için kullanılan cezaevinin de bulunduğu 5 cezaevinin kapatılmasına karar verildi. Kapatılacak cezaevleri, Uppsla'da bulunan 57 tutuklu kapasiteli Aby Cezaevi, Norrköping'deki 52 kişi kapasiteli tarihi binaya sahip cezaevi, Kristiansstan'daki 44 tutuklu kapasiteli cezaevi, Hinseberg Cezaevi ve Stockholm'un güneyinde kalan 64 tutuklu kapasiteli Södertalje Cezaevi. Kapatılmasına karar verilen cezaevlerinde kapasitesinin çok altında tutuklu bulunduğu, bunların ve çalışanlarının başka cezaevlerine nakledileceği açıklandı. Böylece halen İsveç'te bulunan 47 cezaevinden 5'i kapatılmış olacak.

CEZAEVİ ZİYARETİ

İsveç Cezaevi Müdürlüğü yetkilileri, ülkede azalan tutuklu sayısıyla ilgili olarak aralarında AA muhabirinin de bulunduğu gazetecilere Stockholm'e bir saat uzaklıktaki Norrtalje Cezaevini gezdirdi. Cezaevi Müdürü Anders Ekström ile yardımcısı Per Melim, cezaevi ile ilgili bilgi verdi, daha sonra bölümleri gezdirdi.

Anders Ekström, cezaevinde kalan mahkumların büyük bölümüne iş becerilerini artırmak amacıyla ağaç işlerinin yanında, seramik işleri de öğretildiğini ve bunların bir öğretmen eşliğinde yapıldığını söyledi. Bunun yanında okumak isteyenlere bu yönde yardımda bulunulduğunu, davranış bozukluklarını düzeltmek içinde cezaevinde rehabilitasyon hizmeti verildiğini, uyuşturucu ile ilgili tedavi bakımlarının da olduğunu kaydetti.

Cezaevinde iş yapıp hem de tecrübesini artırmak isteyen tutuklulara saat başına 8-11 İsveç kronu (1-1,5 avro) arasında ücret ödendiğini ancak bunun mahkumun eline verilmediğini, hesabına yatırıldığını söyleyen Ekström, her mahkuma ayrı bir kart verildiğini ve istemesi halinde bu kartila cezaevi içinde bulunan marketten alışveriş yapma imkanı tanındığını söyledi.

Tutukluların, cezaevi içinde bulunan atölyelerdeki işlerinden çok başarılı işler yaptıklarını ve dışarı çıktıklarında iş tecrübelerinin olduğunu kaydeden Ekström, bu ürünleri bazı firmaların satın aldığını belirtti. Ekström, mahkumların odalarında bazı uluslararası kanalları izleyebildikleri televizyonları olduğunu, çalışma saatleri dışında, yürüme, spor gibi faaliyetleri için alanlar bulunduğunu kaydetti. 200 tutuklu kapasitesi olan cezaevinde 160 kişi kalıyor.

Cezaevi içten ve dıştan iki dikenli tel örgü dışında bir de yüksek beton duvarla korunuyor. Cezaevindeki her tutuklu, içinde tek kişilik yatak ile bir lavabo, elbise dolabı ve masanın bulunduğu küçük bir odaya sahip. Bu odalar bir kapı ile ortak olarak kullanılan bir koridora açılıyor ve bu koridor içinde yine bir mutfak, ayrı oturma alanları ile yemek masalarının bulunduğu bir alan var. Tutuklular bu mutfağı kullanıp istedikleri yemeği pişirme hakkına da sahip. Cezaevi içinde mahkumların barınmasını sağlayan tek katlı evlerin bir arada yer aldığı bir kaç site bulunuyor. Her site büyük bir yeşil alana açılıyor ve bu alanda büyük bir futbol sahası ve yürüyüş yolları bulunuyor. Belli sayıda tutuklunun kaldığı her site yine dikenli tel ve duvarlarla birbirinden ayrılıyor. Bir sitede kalan tutukla diğer tarafa geçemiyor. Mahkumların hepsi ancak birbirlerini çalışmak için gittikleri atölyelerde, kurs ya da rehabilitasyon yerlerinde görebiliyor. Her sitenin girişindeki büyük demir kapı da belli saatlerde yine görevliler tarafından kilitlenip açılıyor. Bu sitelerde kalan mahkumlar sabah erken saatte kaldıkları yerlerden ayrılıp hemen önlerinde bulunan atölyelerde, çalışmak, okumak, kursa veya rahabilitasyon yerlerine gitmek için kaldıkları yerlerinden ayrılıyor. Çalışma atölyelerine yakın yerlerde ayrıca büyük ve ortak kullanımlı mutfaklar bulunuyor ve burada hergün yemek çıkıyor. Mahkumlar bu yemekleri birlikte yiyebiliyor.

"TAHLİYE OLUR OLMAZ TÜRKİYE'YE GİDECEĞİM"

Cezaevi müdürü Anders Ekström, Norrtalje Cezaevinde kalan mahkumların yüzde 60'ının göçmen olduğunu, en fazla Ruslar ve Baltık ülkeleri vatandaşlarınun bulunduğunu, daha sonra, Afrika, Ortadoğu, Asya ülkeleri doğumluların geldiğini söyledi. Ekström, cezaevinde 6 Türk vatandaşı mahkumun da kaldığını bildirdi.

AA muhabirinin isteği üzerine, cezaevinde kalan 52 yaşındaki Mardin Savur'dan Kerim Acar, cezaeviyle ilgili düşüncelerini anlattı. Cezaevinin avukat odasında gerçekleşen görüşmede Acar, ekonomik suçlarla ilgili olarak bu yılın mayıs ayında 4 yıl ceza aldığını söyledi. Türkiye'den 1975'te İsveç'e geldiğini, 6 çocuğu, 8 torunu bulunduğunu anlatan Acar, bugüne kadar yasalara karşı gelmediğini ancak anlamadığı bir olaydan dolayı yargılandığını ve güvenliği en yüksek cezaevine konulduğunu söyledi. Pizza dükkanı işlettiğini ifade eden Acar, 26 yaşındaki oğluyla birlikte yargılanıp ceza aldıklarını, kendisinin aldığı cezaya itiraz etmek için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne gitmek istediğini söyledi. Kaldığı cezaevi ortamından ve koşullarından memnun olmadığını dile getiren Acar, yakınlarıyla istediği gibi görüşemediğinden yakındı. Acar, uzun zamandan bu yana aşçılık yaptığını, buna rağmen cezaevinde ağaç işlerinde çalıştırılmak istendiğini, bunu yapmak istemediğini kaydetti. Cezaevinde ayrımcılık olduğunu öne süren Acar, "Yabancı mahkumlar, rehabilite programlarından faydalandırmak istemiyorlar. Cezaevinde çıkan yemekler çok kötü, ben o yemekleri yiyemiyorum. Cezaevi içinde market var ancak ürünlerde kalite çok düşük olduğu halde fiyatlar çok yüksek. Bana haftalık 400 kron (45 avro) harcama limiti olan bir kart veriliyor. Ancak bir patlıcanın kilosu 100 kron, fiyatlar çok yüksek. Ben buradaki koşullardan memnun değilim. Benim ülkem Türkiye'deki cezaevi koşullarını da biliyorum. Oradaki koşullar buradan çok daha iyi. 2015 yılında tahliye oluyorum. Tahliye olduğum an Türkiye'ye taşınacağım" diye konuştu.