Işınsal yüzgeçliler

________________

Mersin balığı, Acipenseridae familyasını oluşturan aralarında sekiz metre uzunluğa ve 1,6 ton ağırlığa kadar varan türleri içeren tatlı su balığı türlerinin ortak adı.
Mersin balıkları çok "ilkel" hayvanlardır. İskeletleri sadece kısmen kemikleşmiştir. Yan taraflarında beş sıralı dizili olan büyük pullar vardır. Kuyrukları asimetriktir, ağızları aşağıya yönelmiş ve gerekli olduğunda çenelerini dışarıya çıkarabilirler. Dört bıyıkları vardır. Bunlarla suyun dibinde yem arayabilirler. Bazı mersin balıkları beş metre uzunluğa ulaşabilirler, ve bu yüzden en büyük tatlı su balıklarıdır. Ama çoğu türleri sadece yumurtlamak için tatlı suya gelirler ve aslında tuzlu suda yaşarlar. En büyük mersin balığı türü olan mersin morinası (Huso huso) neredeyse sadece tuzlu suda yaşar ve yumurtlamak için denizden ırmaklara geçer. Geçmişte anlatılan büyüklükleri inanılır bir şekilde kanıtlanmadan kitaplara geçirilmiştir, ve bu yüzden en kaliteli kitaplarda bile 8-9 metre gibi inanılmaz büyüklükleri okumak mümkündür. Ama bu ölçüler için ne 20'nci yüzyıldan ne de ondan önceki bir zamandan kalma güvenilir kanıtlar bulunamamıştır. Kanıtlanabilmiş olan en büyük ölçüler 5 ve 6 metre uzunluk ve 1 ve 1,5 ton ağırlık civarlarındadır.
//
Yaşam tarzları

Mersin balıkları hem tatlı suda, hem tatlı-tuzlu karışık suda (ırmak deltaları), hem de denizde yaşarlar. Bazı türleri sadece tatlı suda yaşarlar. Göçebe hayatı sürdüren türleri gençliklerini tatlı suda geçirip, sonradan denize göç ederler ve erginleşince çiftleşmek için tekrar tatlı suya dönerler.
Mersin balıkları çok geç erginlik çağına ulaşırlar. Özellikle dişiler, ancak 20 yaşına varınca ilk kez yumurtlarlar. Sadece bazı küçük türleri bir iki yaşında erginliğe ulaşırlar. Bazı mersin balıklarının 100 yaşına varabildikleri ıspatlanmıştır. Bu yaşa varanları 1,4 ton ağırlığına ulaşmış olabilir, ve böylece dünyanın en büyük tatlı su balıklarıdır.

Neslinin tükenme tehlikesi

Mersin balıklarının yüksek bir su kalitesine ihtiyaçları olduğu için, kirlenen ırmaklardan dolayı 20'nci yüzyılda batı Avrupa'da nesli nerdeyse tamamen tükenmiştir. Oysa daha eski zamanlarda, Almanya'da ki postacılar bile kantinlerinde haftada iki kereden daha fazla mersin balığı yemek zorunda kalmıyorlarsa, iyi bir patrona rastladıklarıyla övünüyorlarmış.
Ayrıca çoğu mersin balığı türlerinin yaşam çemberlerinin bir kısmı olan ırmak-deniz göçebeliğinin bütün büyük ırmaklarda bulunan baraj duvarlarında sona ermesi ve balıkların çiftleşip yumurtlamak için ırmağın üst kesimlerine ulaşamamaları önemli bir rol oynamaktadır.
Hazar denizinde bile, sayıları azalmış ve 1970'li yıllarda 20.000 ton mersin balığı tutulurken 2000 yılında 3.000 ton'dan bile az tutulmuştur. Mersin balıklarını korumak için bir sürü yasa çıkarılmış olsa da sayıları azalmaya devam etmektedir. Bunun en önemli sebebi yasa dışı avlanmalarıdır.
Mersin balıkları özellikle çok pahalıya satılan havyarları için avlanılmaktadır.
Yasa dışı mersin balığı avı özellikle Sovyetlet birliğinin dağılması ile çok yoğunlaşmıştır. Bu yüzden Rusya'da türler tükenmek üzeredir. Mersin balığının havuzlarda yetiştirilmesi son yıllarda çok önem kazanmıştır. Mersin balıklarının son saklandıkları yerlerden birisi Tuna nehrinin Karadenize akarken oluşturduğu büyük Tuna deltasıdır.
1997 yılında Almanya[]'nın ve ABD'nin çabaları ile mersin balığı Washington hayvanları koruma antlaşması listesine alınmıştır. 2003 yılından beri World Sturgeon Conservation Society adlı kurum son mersin balığı populasyonunu korumak ve büyütmek için çaba göstermektedir.
Beluga-Mersin balığı'nın neslini tamamen tükenmekten korumak için ABD 30. eylül 2005'te son çare olarak Beluga-Havyarı ithalatını yasaklamışdır ("U.S. Fish & Wildlife Service" ingilizce: )
11. Nisan 2006'da Almanya ve Polonya sınırını oluşturan Oder ırmağına 2.000 mersin balığı salınacaktır. Bu populasyonu gerçekten sağlamlaştırmak için 2007 ve 2008 yıllarındada 2.000 balık salınacaktır.
16 ve 18 Temmuz'da Sakarya / Karasu'dan Sakarya Nehrine 500 adet İstanbul Üniversitesi tarafından markalanmış mersin balığı salınmıştır.

Sınıflandırma
Cins: Acipenser
Sibirya mersin balığı (Acipenser baerii baerii)
Baikal mersinbalığı (Acipenser baerii baicalensis)
Kısa burunlu mersin balığı (Acipenser brevirostrum)
Yangtze mersin balığı (Acipenser dabryanus)
Göl mersin balığı (Acipenser fulvescens)
Rus mersin balığı (Acipenser gueldenstaedtii)
Yeşil mersin balığı (Acipenser medirostris)
Sakhalin mersin balığı (Acipenser mikadoi)
Japon mersin balığı (Acipenser multiscutatus)
Adriyatik mersin balığı (Acipenser naccarii)
Şip balığı (Acipenser nudiventris)
Körfez mersinbalığı (Acipenser oxyrinchus desotoi)
Atlantik mersin balığı (Acipenser oxyrinchus oxyrinchus)
İran mersin balığı (Acipenser persicus)
Çuka balığı (Acipenser ruthenus)
Amur mersin balığı (Acipenser schrenckii)
Çin mersin balığı (Acipenser sinensis)
Yıldızlı mersin balığı (Acipenser stellatus)
Kolan balığı (Acipenser sturio)
Beyaz mersin balığı (Acipenser transmontanus)
Cins: Huso
Mersin morinası (Huso huso)
Kaluga mersin balığı (Huso dauricus)
Alt familya: Scaphirhynchinae
Cins: Scaphirhynchus
Solgun mersin balığı (Scaphirhynchus albus)
Kürek burunlu mersin balığı (Scaphirhynchus platorynchus)
Alabama mersin balığı (Scaphirhynchus suttkusi)
Cins: Pseudosaphirhynchus
Cüce mersin balığı (Pseudoscaphirhynchus hermanni)
Syr Darya mersin balığı (Pseudoscaphirhynchus fedtschenkoi)
Amu Darya mersin balığı (Pseudoscaphirhynchus kaufmanni)
Kel balık

Kel balık (Amia calva), Yayyüzgeç olarak da bilinir, Amiiformes takımının günümüze kadar nesilini korumayı başaran tek türüdür, ve Amiidae familyasının Amia cinsine aittir.
Kel balıklar Kuzey Amerika'da bulunurlar, uzun bir sırt yüzgeçleri ve bir sürü küçük pulları vardır.
En büyükleri 1 metre uzunluğa ve 7 kilo ağırlığa varabilir. Geceleri aktif olan yırtıcı balıklardır. Küçük balıklar, kurbağalar ve yengeçler ile beslenirler.
Üreme zamanları mayıs ile haziran aylarındadır, ve bu zamanda erkekleri su bitkileri parçaları ile yuva yaparlar. Bu yuva inşaatı ve yumurtlama daima geceleyin gerçekleşir. Erkek balık önce yumurtaları ve sonrada 8 ila 10 gün içinde yumurtadan çıkan yavruları korur.

Anguilliformes

Anguilliformes, kemikli balıklar sınıfına ait olan ve 360 yılana benzeyen ama yılanlarla akrabalığı olmayan balık türlerini kapsayan bir takım. Bu takıma ait türler neredeyse sadece denizde bulunurlar. Hepsi sadece geceleyin aktif olan yırtıcı balıklardır.
//
Yaşadığı coğrafya

Çoğu türleri bütün dünyada yaygın tropik ve subtropik denizlerin hem Mercanlı sığ hem derin bölgelerinde yaşarlar. Sadece Anguillidae ailesine ait türler tatlısuda yaşayıp üremek için denize göç eder. Bunlardan sadece iki türü, Anguilla anguilla ve Anguilla rostata diğerlerinden daha kuzeyde, orta iklimli coğrafyalarda bulunur.

Anatomi

Bütün Anguilliformes balıklarının yılana benzeyen, uzun bir vücutları vardır. Sırt anal ve kuyruk yüzgeçleri balığın yılan şekline uyum sağlayarak birleşmiştir, ve balığın neredeyse bütün vucudunu saran tek bir yüzgeç oluşturmaktadır. Günümüzdeki türlerinde karın yüzgeçleri bulunmamaktadır, ama eski yılan balığı türlerinin fosillerinde bulunur. Omuriliklerinin eklem sayısı 260'a varanları vardır.
Anguilliformes balıklarının pulları yoktur, ve çoğunda yan çizgi bulunmaz. Sadece birkaç türde derinin altında küçük pullar bulunur. Diğer balıklarda bulunan bazı kafatası kemikleri anguilliformeslerde eksiktir.

Sınıflandırma

Anguilliformes takımının filogenetik akrabalıkları henüz tamamen aydınlatılamamıştır. Çoğu sınıflandırmalarda üç alt takıma ayırılırlar: Anguilloidei, Congroidei ve Muraenoidei. Ve bunlarda kaynaktan kaynağa değişmek üzere 15 ila 25 familyaya ayrılırlar.
Anguilloidei
Yılan balıkları (Anguillidae),
Solucan balıkları (Moringuidae)
Deniz solucan balıkları (Congroidei)
Deniz yılan balıkları (Congridae)
Conger balıkları (Congrinae)
Hortum balıkları (Heterocongrinae)
Uzunboyunlu yılan balıkları (Derichthyidae)
Turna congerleri (Muraenesocidae)
Nemichthyidae
Ördek gagalı yılan balıkları (Nettastomatidae)
Ophichthidae
Serrivomeridae
Synaphobranchidae
Dysommidae
Düz burunlu yılan balıkları (Simenchelyidae)
Mürengiller (Muraenoidei)
Mürenler (Muraenidae)
Myrocongridae
Atheriniformes

Atheriniformes takımının Atherinoidea alttakımına 47 cinsleri ile 8 familyaya ayırılan 280 balık türü aitdir.
Dünyanın çok kırsal bölgelerinde yaygın olan bir balık takımıdır; ABD'nin doğusunda, Kaliforniyada, Orta Amerika'da, Küba'da, Madagaskar'da, Güneydoğu Asya'da; Filipinlerde, Neuguinea'da ve Kuzey ve doğu Avusturalya'da bu takıma ait balıklara rastlanabilinir.
Bazı bilimciler bu takımın Melanotaenidae, Bedotiidae, Pseudomugilidae ve Telmatherinidae familyalarını Atheriniformes takımının içinde Melanotaenioidei adında yeni bir alt takıma koymak istemektedirler (Sparks & Smith, 2004).

Notocheiridae

Notocheiridae familyasına ait deniz balıkları Güney Afrika'nın, Hindistan'ın, Japonya'nın, Avusturalya'nın, Havaii'ın ve Şili'nin denizlerinde yaşarlar.

Dentatherinae

Dentatherina merceri monotipik bir familya olan Dentatherinidae'nin tek türü olarak Filipinlerin, Neuguinea'nın ve Kuzeydoğu Avusturalya'nın denizlerinde yaşar.

Zargana

Zargana ya da sargan balığı (Belone belone), Belonidae familyasına ait uzun ve ince vücutlu bir deniz balığı türü. 60-70 cm, hatta bazen 1 m uzunluğa varır ve ortalama 18 yıl yaşar. Çaça, hamsi, kıraça ve çamuka gibi küçük balıklarla beslenir. Ilıman denizlerimizin yerli balıklarındandır. Kılıç balığının başlıca düşmanıdır. Vücut yapısıyla gayet çevik ve hızlı yüzen bir balıktır. Kendini korumak için su yüzeyine Sıçrayarak da ilerliyebilir. Lezzetli eti ticari açıdan değerlidir. İlkbahardan Sonbahara kadar üreme süresince 30-50000 yumurta döker.

Akdeniz uçan balığı

Akdeniz uçan balığı (Exocoetus volitans), Exocoetidae familyasına ait bir balık türü. Antik çağın büyük düşünürü Aristoteles'in yazılarında bile sözü edilmektedir.
Akdeniz uçan balığı 200 metreye kadar uçabilir. Güney Ege ve Akdeniz'de dibe inmeden deniz yüzeyinde yaşar. Bazen büyük balıklardan kurtulmak, bazen de 80 km/sa.'i bulan yüzme hızı gereği, su yüzeyinden 25-50 cm yükselip büyük kanatlarıyla 2-13 sn. ve 50-250 m.'lik planör uçuşları yapar. Bu uçma şekli kuşların uçuşu gibi değildir; balık sudan dışarıya sıçrar, göğüs ve karın yüzgeçlerini gerip yelken olarak kullanır, ve böylece 200 metreye kadar havada ilerleyebilir. Tekrar suyla temasa geldiğinde, kuyruk yüzgeci ile yaptığı çok hızlı bir haraket ile tekrar havalanabilir. Bunu birkaç kez peşpeşe tekrarlıyabilir. Genelde balıkların bu uçma kabiliyetlerini kendilerini yemek isteyen büyük balıklardan kaçmak için kullandıkları düşünülür. Alexander von Humboldt ise uçan balıkların bunu sırf keyiflerinden yaptıklarını savunmuştur. Planktonlar, omurgasızlar ve yavru balıklarla beslenir. Boyu 20-30 cm. olabilir.

Zurna balığı

Zurna balığı (Scomberesox saurus), Scomberesocidae familyasına ait bir deniz balığı türü.
Atlantik Okyanusu'nda, Akdeniz'de ve Avustralya'nın denizlerinde yaygındır. Boyu ortalama 35 cm, en büyükleri 50 cm olur. Sırt ve anal yüzgeçleri vücudunun çok arka kısmında kalır.
Zurna balığı su yüzeyine yakın yaşar, ve sık sık sudan dışarıya sıçrar. Plankton ve balık yavruları ile beslenir. Kendisi de orkinos ve kılıç balığı gibi büyük balıklarca avlanır, ve bunlara yem olur.

Beloniformes

Beloniformes, takımı 5 familyaya ve 38 cinse ayrılan 200 balık türünü kapsayan takım. Bu türlerin dörtde biri tatlısuda, diğerleri ise denizde yaşamaktadır. Bu takıma ait balıklar daima suyun üst kısımlarında yaşarlar. En tanınmışı Zargana balığı ve en ilginç türleri uçan balıklardır (Exocoetidae).
Beloniformes takımı Cyprinodontiformes takımı ile kardeş takımlardır. Eozän çağından kalma fosiller bu iki takımın 45 milyon yıl önce tek bir takım olmuş olduklarını göstermektedirler.

Uçan balıklar

Uçan balıklar (Exocoetidae), beloniformes takımına ait bir familya. Bu 50 cinsten oluşan familyaya ait balıklar yüzgeçlerini kanat olarak kullanıp kısa mesafeleri uçabilirler. Çoğunun görünüşleri sardalyalara benzer ama bunlarla akrabalıkları yoktur.

uçan balıklar özellikle tropik ve subtropik denizlerde bulunurlar. Bu familyanın Türkiye'de ki temsilcisi Exocoetus volitans türü, güney Ege denizi ve Akdenizde bulunur.
Uçan balıklar 1,5 metre yükseklik ile 2,5 metreye kadar uçabilirler. Bazen uçuş yükseklikleri 5 metreye bile varabilir, ve böylece bazen yanlışlıkla küçük teknelerin içine düşebilirler.