Isı ve Sıcaklık

Bir buz kalibini günes isinlarinin geldigi yere koydugumuzda eridigi, yazin elektrik tellerinin sarktigi, yeterince isi alan suyun kaynadigi, kisin ise bazi yerlerde sularin dondugu görülür. Yani kisaca isi bazi kimyasal ve fiziksel olaylarin gerçeklesmesine neden olur. Isi ve sicaklik kavramlari birbirine bagli olarak degisen kavramlardir.
Sicaklik
Bir maddenin belli bir ölçüye göre, soguklugunu veya ilikligini gösteren nicelik, sicaklik olarak bilinir.
Bir maddedeki her molekülün kinetik enerjisi farkli farklidir. Bütün moleküllerin kinetik enerjilerinin toplami, toplam molekül sayisina bölünürse, ortalama kinetik enerjisi bulunur. Bu ortalama kinetik enerji sicakligin bir ölçüsüdür. Bu degerin yüksek oldugu madde daha sicak, düsük oldugu maddenin sicakligi ise daha düsük demektir.
Bir maddenin ortalama kinetik enerjisi ile orantili olan büyüklüge sicaklik denir. Bir maddenin sicakligi degisiyorsa, çevresine isi veriyor ya da çevresinden isi aliyordur.
Isi
Sicakliklari farkli olan maddeler bir araya konuldugunda aralarinda enerji alis verisi olur. Alinan ya da verilen enerji isi enerjisi denir.
Isi ve sicaklik ölçülebilir büyüklüklerdir.
Isi enerji çesididir,sicaklik enerji degildir.
Isi kalorimetre ile,sicaklik ise termometre ile ölçülür.
Isi birimi calori veya Joule'dür Sicaklik birimi ise sadece Derece'dir.
Isi madde miktarina baglidir.Sicaklik ise madde miktarina bagli degildir. Sicakligin Ölçülmesi (Termometreler)
Sicaklik ölçmek için kullanilan araçlara termometre denir. Maddelerin boyutlarinda meydana gelen degisim, sicakliktaki degisim olarak kabul edilebilir. Termometreler bu esasa göre düzenlenmislerdir.
Termometrelerde 76 cm-Hg basincinda sabit iki sicaklik degeri seçilir. Birisi suyun donma sicakligi digeri ise suyun kaynama sicakligidir.
Sicaklik T ile sembolize edilir.
Celcius (Santigrad °C) termometrelerinde, suyun donma sicakligi 0 °C , kaynama sicakligi 100 °C alinarak, 100 esit bölme yapilmistir.
Kelvin suyun donma sicakligini 273 °K, kaynama sicakligini ise 373 °K alarak 100 esit bölme yapmistir.
Herhangi bir X termometresinde ise, suyun donma sicakligi – 10 °X, kaynama sicakligi ise 70 °X alinarak, 80 esit bölme yapilmistir.

Termometrelerdeki sicaklik degerlerini birbirine dönüstürmek için,

esitlikleri kullanilabilir.
Buradan çikan sonuca göre, Celcius termometresindeki sicaklik degeri 1 bölme yükselirse, Fahrenhait’te; 1,8 bölme, Kelvin’de 1 bölme; X termometresinde ise; 0,8 bölme yükselir.
Örnegin hava sicakligi 10 °C iken, Fahrenhait termometresi
F = 18 + 32 = 50 °F degerini gösterir.
Termometrenin Duyarliligi
Küçük sicaklik degisimlerinden etkilenen termometrelerin duyarliligi daha fazladir. Bunun için termometrenin haznesinde daha fazla sivi ve sicaklikla daha çok genlesen sivi olmalidir. Civanin tercih edilmesi bundan dolayidir. Ayrica kilcal boru dar olmali ki genlesen sivinin hareketi rahat gözlenebilsin.
Yerçekim kuvvetinin sifir oldugu bir yerde termometre çalisir. Çünkü genlesme yerçekimine bagli degildir.
Isi Enerjisi
Maddenin sicakligini artirmak için verilmesi gereken enerji çesidine isi enerjisi denir. Q ile gösterilir. Isi bir enerji çesidi oldugundan enerji birimleri isi birimleri olarak alinabilir. Uluslararasi birim (SI) sistemine göre enerji birimi Joule (Jul)dür.
1 cal = 4,18 Joule dür.
Sicaklik Degisimi
Elimizle bir maddeye dokundugumuzda sicaklik hissediyorsak madde elimize isi veriyordur. Dokundugumuzda sogukluk hissediyorsak elimiz maddeye isi veriyordur.
Buna göre, sicakliklari farkli olan iki madde karistirildiginda ya da birbirine degecek sekilde yan yana konuldugunda aralarinda isi alis verisi olur. Sicak olan madde isi verip sicakligi azalirken, sicakligi düsük olan madde isi alarak sicakligi artar ve sonuçta isil denge saglanir.
Isi akisi her zaman sicak maddelerden soguk maddelere dogru olur. Sicakliklari esit olan maddelerde isi alis verisi olmaz.
Öz isi
Yalniz sicaklik degisimine bakilarak bir maddenin aldigi ya da verdigi isi miktari bulunamaz. Çünkü sicaklik degisimi maddenin cinsine ve miktarina baglidir. Bir maddenin cinsinin isinmaya etkisi öz isi olarak ifade edilir. Bir maddenin birim kütlesinin sicakligini 1 °C degistirmek için gerekli isi miktarina öz isi denir. c ile gösterilir.
Her saf maddenin ayni sartlardaki öz isisi farklidir. Dolayisiyla öz isi maddeler için ayirt edici bir özelliktir. Ayirt edici özellikler madde miktarina bagli degildir.
Bir cismin m graminin sicakligini DT kadar degistirmek için verilmesi ya da alinmasi gereken isi miktari
Q=m.c.Dt
bagintisi ile bulunur.
Bu bagintiya göre, esit kütleli maddelere esit miktar isi verildiginde, öz isisi küçük olan maddenin sicaklik degisimi, öz isisi büyük olaninkine göre daha fazla olur.
Isi Sigasi
Bir maddenin kütlesi ile öz isisinin çarpimina (m.c) isi sigasi denir. Isi sigasi madde miktarina baglidir. Dolayisiyla ayirt edici bir özellik degildir.
Isi Alis Verisi
Isica yalitilmis bir ortamda bir araya konulan sicakliklari farkli maddeler arasinda isi alis verisi olur. Daha öncede açiklandigi gibi yalniz cisimler arasinda isi alis verisi var ise, alinan isi verilen isiya esittir. Isi akisi sicak cisimden soguk cisme dogru olur.
Qalinan = Qverilen
m1 . c1 . DT1 = m2 . c2 . DT2
Iki madde arasinda hal degisimi yok ise, yukaridaki esitlik geçerlidir. Isil denge saglandiginda iki maddenin son sicakligi kesinlikle esit olur.
Sicakliklari T1 °C ve T2 °C olan ayni cins sividan esit kütleli karisim yapilirsa, karisimin son sicakligi
 
karisimin son sicakligi, karisan sivilarin sicakliklari arasinda bir degerdir. T2 > T1 ise, T2 > Tson > T1 olur.
ERIME ve DONMA
Maddelerin içinde bulundugu sicakliga göre, kati, sivi ve gaz halinde bulunduklari biliniyor. Maddeler isi alarak ya da isi vererek bir halden diger bir hale geçis yapabilirler. Maddelerin bir halden baska bir hale geçmesine hal degistirme denir.
Maddelerin kati halden sivi hale geçmesine erime, sivi halden kati hale geçmesine de donma denir.
Eger bir maddeye isi verildigi halde sicakligi degismiyorsa madde hal degistiriyor demektir. Madde hal degistirirken sicakligi degismez, verilen isi enerjisi maddenin moleküller arasindaki baglari kopararak hal degistirmesinde harcanir.
Hal degisim sirasinda maddelerin hacminde de degisme olur.
Erime Sicakligi
Sabit atmosfer basinci altinda bütün kati maddelerin kati halden sivi hale geçtigi sabit bir sicaklik degeri vardir. Bu sicaklik degerine erime sicakligi ya da erime sicaklik noktasi denir.
Sabit atmosfer basinci altinda her maddenin erime sicakligi farkli oldugu için maddeler için ayirt edici bir özelliktir. Örnegin deniz düzeyinde buzun erime sicakligi 0 °C dir.
Erime Isisi
Erime sicakligindaki bir katinin 1 graminin yine ayni sicaklikta sivi hale gelmesi için verilmesi gerekli isiya erime isisi denir. Erime isisi da ayirt edici bir özelliktir. Kütlesi m olan, erime sicakligindaki bir katiyi eritmek için verilmesi gereken isi miktari,
Q=m. Le bagintisi ile bulunur.
Örnegin, buzun erime isisi Le = 80 cal/g dir.
Sivi bir maddenin isi vererek kati haline geçmesine donma denir. Sabit atmosfer basinci altinda bütün sivi maddelerin kati hale geçtigi sabit bir sicaklik degeri vardir. Bu degere donma sicakligi ya da donma sicaklik noktasi denir.
Erime ile donma birbirinin tersidir. Bundan dolayi bir maddenin erime sicakligi, donma sicakligina esittir. Erime isisi da donma isisina esittir. Örnegin deniz düzeyinde 0 °C deki su donarken disari 80 cal/g lik isi verir.
Madde hal degistirirken sicakligi degismez.
Bir maddenin erime sicakliklari ile donma sicakligi esittir.
Erime sicakligi ve erime isisi,maddenin ayirt edici özelliklerindendir. Erime ve Donmaya Etki Eden Faktörler
Erime ve donma sicakligi normal sartlarda sabittir. Eger basinç ve maddenin safligi degistirilirse, maddelerin erime ve donma sicakligida degisir.
1. Basincin Erime ve Donmaya Etkisi
Basinç, birim yüzeye etkiyen dik kuvvet oldugundan, maddenin moleküllerini bir arada tutarak dagilmasini önleme yönünde etki eder.
Erirken hacmi artan maddeler için, basincin artmasi erimeyi zorlastirdigi için erime noktasi yükselir. Basincin azalmasi ise, erime noktasini düsürür.
Buz erirken hacmi küçülür. Dolayisiyla basincin artmasi, hacmin küçülmesine yardimci oldugu için erime sicakligi azalir. Buz için yani erirken hacmi küçülen maddeler için basincin azalmasi erime sicakligini yükseltir.
Deniz düzeyinde, normal basinçta 0 °C de eriyen buz, basinç artirilmasiyla sifirin altindaki bir sicaklikta da eriyebilir.
Yüksek daglarin zirvesindeki karlarin yaz mevsiminde de erimemesinin nedenlerinden birisi de açik hava basincinin yükseklere çikildikça azalmasi ve karin erime noktasinin yükselmesidir.
2. Safsizligin Erime ve Donmaya Etkisi
Saf bir maddenin içine baska bir madde karistirilirsa, maddenin safligi bozulur. Saf olmayan bu karisimin, saf maddeye göre erime ve donma sicakligi degisir.
Arabalarin sogutucu suyunun içine antifriz denen maddenin karistirilmasi suyun donma noktasini
– 20 °C, – 25 °C gibi sicakliklara indirmektedir.
Kisin hava sicakliginin 0 °C nin altinda oldugu durumlarda, yollardaki buzu eritmek için, tuz dökülür. Tuz, buzun erime noktasini düsürür ve (–) degerli sicakliklarda da buz eriyebilir.
KAYNAMA, BUHARLASMA ve SÜBLIMLESME
Buharlasma
Sivi bir maddenin isi olarak gaz haline geçmesi olayina buharlasma denir. Buharlasma olayi sivi yüzeyinde olur. Isi alan sivi moleküllerinden bazilari sivi yüzeyinde,moleküller arasi çekim kuvvetini ve sivinin yüzey gerilimini yenerek gaz fazina geçer.
Buharlasmaya basinç ve diger fiziksel sartlarin etkisi çoktur.
· Buharlasma her sicaklikta olabilir.
· Maddeler disaridan isi alarak buharlasirlar. Dolayisiyla buharlasmanin oldugu yerde serinleme olur.
· Sicakligin artmasi buharlasmayi hizlandirir.
· Açik hava basincinin azalmasi buharlasmayi artirir.
· Sivinin açik yüzey alani arttikça buharlasma daha fazla olur.
· Rüzgarli havada buharlasma fazla oldugundan çamasirlar daha çabuk kurur. Kaynama
Bir kapta bulunan sivi isitilirsa sicakligi yükselir ve buharlasma artar. Sivinin sicakliginin yükselmesiyle meydana gelen buhar basinci, sivinin yüzeyine etki eden basinca esit oldugu an, sivi kaynamaya baslar. Kaynama sirasinda sivinin sicakligi degismez.
Kaynama Sicakligi
Sabit atmosfer basinci altinda bütün sivi maddelerin, sivi halden gaz hale geçtigi sabit bir sicaklik degeri vardir. Bu sicaklik degerine kaynama noktasi denir. Kaynama sicakligi maddeler için ayirt edici bir özelliktir.
Buharlasma Isisi
Kaynama noktasina gelmis 1 gram sivi maddenin tamaminin ayni sicaklikta gaz haline gelmesi için verilmesi gereken isiya buharlasma isisi denir. Buharlasma isisi Lb ile gösterilir. Kaynama sicakligindaki m gramlik maddeyi gaz haline getirmek için verilmesi gereken isi miktari
Q=m.Lb
bagintisi ile bulunur. Suyun buharlasma isisi
Lb = 540 cal/g dir. Buharlasma isisi maddeler için ayirt edici bir özelliktir.
Gaz halindeki bir maddenin isi vererek sivi hale geçmesine yogunlasma denir. Erime ve donmada oldugu gibi, yogunlasma da, kaynamanin tersidir. Dolayisiyla bir maddenin kaynama sicakligi ile yogunlasma sicakligi esittir. Buharlasma isisi ile yogunlasma isisi da esittir.
Kaynama ve yogunlasma aninda maddenin sicakligi degismez.
Bir maddenin kaynama sicakligi ile yogunlasma isisi esittir
Bir maddenin buharlasma isisi ile yogunlasma isisi esittir.
Kaynama sicakligi ile buharlasma isis ayirt edici özelliklerdendir. Süblimlesme
Bazi kati maddeler isitilinca sivi hâle geçmeden dogrudan gaz hâle geçerler. Bu olaya süblimlesme denir. Naftalin, ernet ve bazi koku yayan maddelerin zamanla azaldigi görülür. Fakat hiç sivilastigi görülmez. Bu tür maddelerde süblimlesme olur.
Kaynama ve Yogunlasmaya Etki Eden Faktörler
Yine erime ve donmada oldugu gibi, kaynama ve yogunlasmaya etki eden faktörler vardir. Basinç ve maddenin safliginin degistirilmesi, kaynama sicakligini etkiler.
· Kaynama olayinin gerçeklesmesi için, buhar basincinin atmosfer basincina esit olmasi gerekir. Atmosfer basinci artarsa, agzi açik kaptaki sivinin kaynamasi zorlasir. Atmosfer basincinin azalmasi ise kaynamayi kolaylastirir. Dolayisiyla sivi daha düsük sicaklikta kaynar.
Deniz düzeyinde 100 °C de kaynayan saf su, Ankara’da 96 °C de, Erzurum’da ise 94 °C de kaynar.
Düdüklü tencerede basincin artmasiyla sivinin kaynama sicakligi artirilir, dolayisiyla yemekler daha çabuk piser.
· Saf sivi içine karistirilan farkli maddeler sivinin safligini bozar. Safligi bozulan sivinin kaynama noktasi degisir. Örnegin suyun içine tuz karistirilirsa, kaynama noktasi yükselir.
Suyun Hal Degisim Grafigi
Bir parça buz isitildiginda önce sicakligi artar. Erime sicakligina geldiginde hal degistirmeye baslar ve buzun tamami eriyinceye kadar sicakligi degismez. Isi enerjisi verilmeye devam edildiginde, suyun sicakligi artar ve 100 °C de kaynamaya baslar. Sivinin tamami bitinceye kadar sicaklik degismez. Bu açiklamaya göre buzun sicaklik-aldigi isi enerjisi grafigi sekildeki gibi olur.

Buzun erime isisi Le = 80 cal/g, buharlasma isisi
Lb = 540 cal/g dir. Dolayisiyla 0 °C deki 1 gram buzu eritmek için 80 calorilik isi gerekirken, 100 °C deki 1 gram suyu gaz haline geçirmek için 540 calori gerekir. Bundan dolayi DQ1 < DQ2 dir.
Madde isi hizi sabit olan ocakla isitiliyorsa, isi ekseni yerine zaman ekseni alinabilir.
GENLESME
Isi alan cisimlerin moleküllerinin hareketi artar. Bu da moleküller arasi uzakligin artmasina neden olur. Bunun sonucunda da cismin hacmi artar yani genlesir.
Isitilan cisimlerin hacminde meydana gelen artisa genlesme, azalmaya ise büzülme denir.
Genlesme ve büzülmelerin sonucunda elektrik tellerinin yazin sarkik, kisin ise gergin durdugu görülür. Tren raylarinin birlesme yerlerinde genlesmeden dolayi bosluk birakilir.
Katilarda Genlesme
Kati madde, çubuk seklinde ise boyca uzama, levha seklinde ise yüzeyce genlesme, küre ve silindir gibi cisimlerde ise hacimce genlesme olarak incelenir.
Boyca Uzama
Kati bir çubuk, isitilip sicakligi artirildiginda boyunun uzadigi gözlenir. Boyu uzayan bir çubugun genisligi de artar. Fakat boyundaki artisin yaninda genisligindeki artis ihmal edilecek kadar küçüktür. Bundan dolayi metalin tek boyutta genlestigi kabul edilir ve buna boyca uzama denir.

Ilk boyu l0 olan bir çubugun sicakligi DT kadar artirilirsa, boyundaki Dl uzama miktari,
Dt=l0.a.DT
bagintisi ile hesaplanir. Buradaki a katsayisi, maddenin cinsine bagli olup boyca uzama katsayisi olarak ifade edilir.
Birim uzunluktaki bir çubugun sicakligi 1 °C artirildiginda boyundaki uzama miktari boyca uzama katsayisina esittir.
Uzama katsayisi kati maddeler için ayirt edici bir özelliktir.
Çubuk seklindeki maddelerin boyca uzamasi kesit alanina bagli degildir.Ayni maddeden yapilmis, ilk boylari eesit olan çubuklarin sicakliklari esit oalrak artirilirsa ,kalin olan çubukla ince olan çubugun boylari esit miktarda artar.
Genlesmenin terzi büzülmedir.Bir çubuk sicakligi artirildiginda ne kadar uzuyorsa ,ilk duruma göre sicakligi esit miktar azaltilirsa , esit miktar kisalir.
a uzama katsayisi büyük olan çubuk, isitildiginda fazla uzar sogutuldugunda ise fazla kisalir.
Ilk boylari esit olan X ve Y metal çubuklarindan X in uzama katsayisi Y ninkinden büyük olsun (aX > aY).d
Bu çubuklarin sicakligi esit miktar artirilirsa, X in boyu daha fazla uzar. Eger sicakliklari esit miktar azaltilirsa X in boyu daha fazla kisalir.
Fakat bu çubuklar birbirinden ayrilmayacak sekilde perçinlenmis iseler, isitildiklarinda ya da sogutulduklarinda bükülme meydana gelir.

X in uzama katsayisi Y ninkinden büyük oldugundan, isitilma sonucu X çubugu daha fazla uzayacagi için Y nin üzerine dogru bükülür. Sogutulma sonucunda ise X daha fazla kisalacagi için Y çubugu X in üzerine dogru bükülür.

Yüzeyce Genlesme
Ince levha seklindeki kati maddelerin kalinligindaki genlesme, yüzeyindeki genlesmenin yaninda çok küçük kaldigi için dikkate alinmaz. Dolayisiyla böyle bir levhadaki genlesmeye yüzeyce genlesme denir.
Yüzey alani S0 olan ince metal bir levha isitildiginda yüzey alani artar. Yüzey alanindaki DS artis miktari

DS=So.2a.DT
bagintisi ile hesaplanir. Iki boyutta genlesme oldugu için a uzama katsayisi 2a olarak alinmistir. Benzer sekilde sogutulan levhanin yüzey alanindaki azalma da ayni baginti ile hesaplanir.
Sekildeki levhanin içindenr yariçapli bir parça çikarilip atiliyor.
a. Levha isitildiginda genlesme olur. Genlesme sonucu levhanin yüzey alani artar. Içteki boslugun alani da artar. Yani r yariçapi büyür. Isitilan bu levha içe dogru genlesmez hep disa dogru genlesir. Fotokopik büyütme gibi olur. Dolayisiyla a, b ve r uzunluklarindan üçüde artar.
b. Levha sogutuldugunda, levhanin yüzey alani azalir. Dolayisiyla a, b ve r uzunluklari küçülür. Yine fotokopik küçülmeye benzetebiliriz.
 
Hacimce Genlesme
Bütün maddeler hacimce genlesir. Fakat bazi dogrultulardaki genlesmeler ihmal edilecek kadar küçük oldugunda, boyca uzama ve yüzeyce genlesme durumlari olur.
Ilk hacmi V0 olan küresel bir cismin sicakligi DT kadar degistirildiginde hacmindeki degisme miktari olan DV,
bagintisi ile bulunur.
Buradaki a degerine hacimce genlesme katsayisi denir. Hacimce genlesme üç boyutta oldugu için
a = 3a diyebiliriz.
 
Sivilarda Genlesme
Sivilar içinde bulunduklari kabin seklini alir. Isitilan bir sivi, hacimce genlesir. Içi su dolu bir kap isitildiginda sivinin tasmasi, genlestigini gösterir. Burada sivi genlesirken kapta genlesir. Fakat sivilarin genlesme katsayisi katilarinkinden büyük oldugu için sivi, kaptan daha fazla genlesir ve tasma olur. Eger kap ile sivi esit miktar genlesse idi sivi tasmazdi.
Bu bagintiya göre, ayni cins sivilarin sicakligi esit miktar artirilirsa, hacmi büyük olan sivi daha fazla genlesir. Su diger sivilardan farkli sekilde genlesir.
+4 °C de hacmi en küçük degerini alir. +4 °C den itibaren hacmi artar ve 0 °C deki hacmi ile +8 °C deki hacmi esit olur. Buna göre suyun hacim – sicaklik ve özkütle – sicaklik grafigi asagidaki gibi olur.

+4 °C de hacmin minimum oldugu yerde özkütle maksimum degerini alir. Özkütlesi büyük olan sivi altta oldugu için, su birikintilerinin, göllerin ve denizlerin, dip kisimlarindaki sicaklik +4 °C civarindadir.
Sekilde kesit alani veri len K, L, M kaplardaki ayni cins sivilarin sicakliklari esit miktar artirildiginda, L ve M kaplarindaki sivilar esit miktar genlesir.
r
DV = V0 . a . DT bagintisina göre, a ve DT esit iken ilk hacmi büyük olan sivi daha çok genlesir. K deki sivi ise bunlara göre daha az genlesir.
Fakat genlesen sivilarin kaplardaki yükselme miktarlarina bakilirsa, durum degisir. M kabinin üst kismi daha dar oldugu için sivi burada daha fazla yükselir. L deki sivi hacmi K dekinin iki kati oldugu için, DVL = 2DVK olur.
Fakat L nin kesit alani da K nin kesit alaninin iki kati oldugundan K ve L deki sivi yükselmeleri esit olur.
ISI ILETIMI VE YALITIMI
Isi enerjisi bir yerden baska bir yere üç yolla yayilir.
1. Iletim yoluyla
2. Konveksiyon (madde akimi) yoluyla
3. Isima yoluyla
1. Iletim
Isinin iletim yoluyla yayilmasi katilarda olur. Katilarin molekül yapisi siki oldugu için isi alan bir molekül aldigi isinin bir kismini çevresindeki moleküllere aktararak onlarinda sicakliginin artmasina neden olur. O moleküllerde isisini komsu moleküllere aktarir ve böylece bir ucu isitilan kati maddenin iletim yoluyla diger ucu da isinir.
Kati maddelerde isi yüzde yüz olarak iletilmez. Iletme durumu bazi maddelerde hizli, bazilarinda ise yavastir. Bundan dolayi isi iletkenligi kati maddeler için ayirt edici bir özelliktir.
En iyi iletkenler saf metaller ve bunlar içinde de altindir.
X, Y çubuklarinin uçlarindan esit uzakliga konulan mumlardan önce hangisi düserse, o çubugun isi iletkenligi daha fazla demektir.

Sivi ve gaz molekülleri arasindaki uzaklik katilarinkine göre fazla oldugu için iletim yoluyla isi iletemez.
2. Konveksiyon (Madde Akimi)
Sivi ve gazlar akiskan olduklarindan kolay hareket edebilirler. Isinan maddeler genleserek hacmi artar ve özkütlesi azalir. Özkütlesi azalan akiskan yukari çikarken, özkütlesi büyük olan akiskan asagi iner ve bir sirkülasyon (sivi dolasimi) meydana getirir.
Örnegin kalorifer yandiginda, çevresindeki hava moleküllerini isitir ve isinan hava genleserek odanin diger taraflarina gider ve oralari da isitir.
Bir sivi alttan isitildiginda isinan sivi genlesir ve özkütlesi azalir. Özkütlesi azalan sivi yukari, yukaridaki daha soguk ve özkütlesi büyük olan sivi asagi iner ve sivi içinde bir sirkülasyon olur. Dolayisiyla kabin alt tarafi isinmakla sivinin üst kismi da madde akimi yoluyla isinmis olur.
3. Isima
Sicak cisimler isima yaparlar. Etrafa elektromanyetik dalga gönderirler. Bu dalgalar enerji paketcikleridir (foton). Bu enerji dalgalarini soguran yüzeyler isinirlar. Enerji dalgalari yayan cisim ise enerji kaybettigi için sogur.
Günesin dünyayi isitmasi isima yoluyla olur. Günesten yayilan isik dalgalarini soguran yüzeyler isinirlar. Koyu renkli yüzeyler isigi daha çok sogurdugu için daha çok isinirlar. Açik renkli yüzeyler ise daha çok yansittiklari için az isinirlar.
Termoslarin iç yüzeyinin parlak olmasi isinin isima yoluyla kaçmasini engellemek içindir. Termosun dis yüzeyi parlak ise, disardan içeriye isinin girmesini azaltmak içindir.
Sicak bir metal parçasi zemine birakildiginda zamanla sogur. Bu cismin sogumasi yani isi kaybi, iletim, konveksiyon ve isima yoluyla olur. Zemine temas ettigi için iletimle isinin bir kismini zemine aktarir. Havadaki moleküller cisme çarparak ondan isi alirlar. Ayrica sicak cisimler gözlerimizle göremedigimiz kizil ötesi isinlar yayarlar. Yani isima yoluyla da isinin bir kismini verir ve zamanla sogurlar.

Binalardaki çift cam, tuglalar arasina konulan köpük, bodrum katlardaki strofor, çatilardaki izocam, su saatleri üzerine dökülen odun talasi, oda zeminlerinin parke ile dösenmesi isi yalitimina birer örnektir.

9. sınıf konusuydu 10 da olabılr xS Fizik sözel bı anlatımLa anLaşıLmıyo Bence..
TeşekkürLer.

Sanırsam 9.sınıf Sağol. yorumun İçin

Geçtik Bu KonuLarı Çok OLdu TeşekkürLer (:

Rica Ederim

Paylaşım İçin Teşekkürler.

rica ederim

teşekkürler

Ö.dEğil

Teşekkürler.