İrritabl Barsak Sendromu (İBS) Nedir?

İrritabl kelimesi; hassas kolay rahatsız olan anlamına gelir. Sendrom kelimesi de; bir durumla ilişkili belirtilerin bir arada olması anlamına gelir.

İBS'de "barsak" denince genellikle kalın barsaklar kastedilir. Kalın barsaklar dışkının şekillendiği ve dışarı atılmadan önce depolandığı barsakların çıkışına doğru ilerletildiği bölümdür. Bu bölümde dışkıdaki su vücuda geri emilir böylelikle dışkı katı bir şekil almış olur. Salgıladığı sümüksü salgı ile dışkının barsak içinde kayması sağlanır. Bu kayma barsağın düzenli ve ritmik kasılmaları sayesinde olur.

İBS yerine "İrritabl kolon" ve "spastik kolon" terimleri de kullanılır. Ancak inflamatuar barsak hastalığı (=yangılı barsak hastalığı; ülseratif kolit Crohn) farklı bir hastalıktır.

İBS; karın ağrısı gaz dışkılama alışkanlıklarında değişikliklerin oluştuğu geçmeyen veya aralıklarla tekrar eden (kronik) bir durumdur. Sindirim sisteminin faaliyetleri ile ilgili (fonksiyonel) bir hastalıktır. Barsağın yapısında bir bozukluk olmamasına rağmen işleyişinin aksadığı anlamına gelir.

İBS'de kalın barsak düzensiz bazen de çok şiddetli kasılır. Bazen de barsak hareketleri çok azalmış olabilir. Bütün bu değişiklikler dışkılama düzeninin bozulmasına ve karın ağrısına neden olur.

İrritabl Barsak Sendromunun (İBS) Belirtileri Nelerdir?

İBS; tipik olarak karında rahatsızlık hissi veya ağrı ve barsak alışkanlıklarında değişiklik ile kendini gösteren bir hastalıktır.

Ağrı genellikle karnın alt bölgesinde olur. Ancak ağrının yeri ve şiddeti farklı zamanlarda aynı kişide bile büyük farklılıklar gösterir.

Barsak alışkanlıklarındaki değişiklik; geçmeyen veya tekrarlayan ishal kabızlık veya her ikisinin birden birbirinin peşi sıra gelmesi şeklinde olabilir.

Karın ağrısı genellikle başlangıçta kramp şeklindedir. Kramp bir kas grubunun istem dışı geçici ve ağrılı kasılmasıdır. Ağrı yaygın olarak başlarsa üzerine çoğu kez karın krampları da eklenir. Keskin künt gaz benzeri veya tarif edilemeyen ağrılar da seyrek değildir.

Karın ağrısı veya rahatsızlığı genellikle barsak hareketleri ile birlikte düzelir. Ara sıra herkesin barsak faaliyetlerinde düzensizlik olabilir. Ancak İBS hastalarında belirtiler çok daha şiddetlidir veya çok daha sık olur. Hastaların şikayetleri kroniktir yani geçmeyen veya aralıklarla tekrarlayıcı olabilir.

İBS belirtilerinin bazıları tek tek veya tümü birden aynı anda görülebilir. Bazı belirtiler diğerlerinden daha baskın olabilir.

Sindirim sisteminin üst kısmı (yemek borusu + mide + onikiparmak barsağı) ile ilişkili belirtiler İBS hastalarının %25-50'sinde görülür. Bu belirtiler arasında göğüste özellikle iman tahtasının arkasında hissedilen yanma erken doygunluk hissi bulantı karında dolgunluk hissi ve şişkinliktir. Hastaların çoğu aynı zamanda karnın üst bölgesinde aralıklı olarak rahatsızlık hissi hazımsızlık ve ağrı tarif ederler. Acil olarak tuvalete gitme ihtiyacı veya dışkılama sonrasında tam olarak barsakların boşalmadığı hissi yaşanabilir.

İBS'de sindirim sistemi ile doğrudan ilişkisi olmayan belirtiler görülebilir mi?

İBS hastalarının çoğu sindirim sistemi ile doğrudan ilişkisi olmayan yorgunluk kas ağrısı uyku ve cinsel faaliyetlerle ilgili yakınmalarla da doktora başvurabilirler. Bu belirtiler İBS ile birlikte görülen veya üzerine eklenen "fibromiyalji" "barsak kistleri" veya "kronik yorgunluk sendromu" gibi durumlara da bağlı olabilir. Ayrıca bel ağrısı veya baş ağrısı gibi belirtiler de görülebilir. İBS belirtileri değişiklik gösterebilir ve bazen de birbirleriyle çelişkili gibi görünebilirler. Örneğin ishal ve kabızlık ataklarının birbirini izlemesi gibi.

İBS belirtileri şiddetli midir?

İBS'li hastaların çoğunda belirtiler hafif düzeydedir. Çoğu kişi İBS belirtilerinin farkına varmaz. Yine de İBS doktorların sık karşılaştığı sağlık problemlerinden biridir.

Belirtileri artıran faktörler nelerdir?

Bazı yiyecekler barsakların faaliyetlerinin bozulmasına neden olabilir. Alkol kahve bazı baharatlar bazı meyve ve sebzeler süt bu yiyeceklere örnektir. Hastalar şikayetlerini şiddetlendiren yiyecekleri saptayabiliyorsa en basit tedavi bu yiyeceklerden kaçınmak olabilir.

Enfeksiyonlarda başka bir hastalık geçirirken veya kadınlarda adet öncesi dönemde bazen İBS belirtileri şiddetlenebilir.

Stres belirtileri artırabilir. Bu özellikle kadınlarda sık görülmektedir

İrritabl Barsak Sendromunun (İBS) Belirtileri Nelerdir?

İBS; tipik olarak karında rahatsızlık hissi veya ağrı ve barsak alışkanlıklarında değişiklik ile kendini gösteren bir hastalıktır.

Ağrı genellikle karnın alt bölgesinde olur. Ancak ağrının yeri ve şiddeti farklı zamanlarda aynı kişide bile büyük farklılıklar gösterir.

Barsak alışkanlıklarındaki değişiklik; geçmeyen veya tekrarlayan ishal kabızlık veya her ikisinin birden birbirinin peşi sıra gelmesi şeklinde olabilir.

Karın ağrısı genellikle başlangıçta kramp şeklindedir. Kramp bir kas grubunun istem dışı geçici ve ağrılı kasılmasıdır. Ağrı yaygın olarak başlarsa üzerine çoğu kez karın krampları da eklenir. Keskin künt gaz benzeri veya tarif edilemeyen ağrılar da seyrek değildir.

Karın ağrısı veya rahatsızlığı genellikle barsak hareketleri ile birlikte düzelir. Ara sıra herkesin barsak faaliyetlerinde düzensizlik olabilir. Ancak İBS hastalarında belirtiler çok daha şiddetlidir veya çok daha sık olur. Hastaların şikayetleri kroniktir yani geçmeyen veya aralıklarla tekrarlayıcı olabilir.

İBS belirtilerinin bazıları tek tek veya tümü birden aynı anda görülebilir. Bazı belirtiler diğerlerinden daha baskın olabilir.

Sindirim sisteminin üst kısmı (yemek borusu + mide + onikiparmak barsağı) ile ilişkili belirtiler İBS hastalarının %25-50'sinde görülür. Bu belirtiler arasında göğüste özellikle iman tahtasının arkasında hissedilen yanma erken doygunluk hissi bulantı karında dolgunluk hissi ve şişkinliktir. Hastaların çoğu aynı zamanda karnın üst bölgesinde aralıklı olarak rahatsızlık hissi hazımsızlık ve ağrı tarif ederler. Acil olarak tuvalete gitme ihtiyacı veya dışkılama sonrasında tam olarak barsakların boşalmadığı hissi yaşanabilir.

İBS'de sindirim sistemi ile doğrudan ilişkisi olmayan belirtiler görülebilir mi?

İBS hastalarının çoğu sindirim sistemi ile doğrudan ilişkisi olmayan yorgunluk kas ağrısı uyku ve cinsel faaliyetlerle ilgili yakınmalarla da doktora başvurabilirler. Bu belirtiler İBS ile birlikte görülen veya üzerine eklenen "fibromiyalji" "barsak kistleri" veya "kronik yorgunluk sendromu" gibi durumlara da bağlı olabilir. Ayrıca bel ağrısı veya baş ağrısı gibi belirtiler de görülebilir. İBS belirtileri değişiklik gösterebilir ve bazen de birbirleriyle çelişkili gibi görünebilirler. Örneğin ishal ve kabızlık ataklarının birbirini izlemesi gibi.

İBS belirtileri şiddetli midir?

İBS'li hastaların çoğunda belirtiler hafif düzeydedir. Çoğu kişi İBS belirtilerinin farkına varmaz. Yine de İBS doktorların sık karşılaştığı sağlık problemlerinden biridir.

Belirtileri artıran faktörler nelerdir?

Bazı yiyecekler barsakların faaliyetlerinin bozulmasına neden olabilir. Alkol kahve bazı baharatlar bazı meyve ve sebzeler süt bu yiyeceklere örnektir. Hastalar şikayetlerini şiddetlendiren yiyecekleri saptayabiliyorsa en basit tedavi bu yiyeceklerden kaçınmak olabilir.

Enfeksiyonlarda başka bir hastalık geçirirken veya kadınlarda adet öncesi dönemde bazen İBS belirtileri şiddetlenebilir.

Stres belirtileri artırabilir. Bu özellikle kadınlarda sık görülmektedir

İrritabl Barsak Sendromu (İBS) belirtileri nasıl ortaya çıkar?

İBS belirtileri barsağın faaliyetleriyle ilgili bir bozukluktur. Barsağın kas ve sinirlerinin anormal çalışmasına bağlı olarak ortaya çıkar; barsak yapısıyla ilgili bir hastalık olduğuna dair kanıt bulunamamıştır. Beyin barsak ve merkezi sinir sistemi arasındaki "bir şeyin" barsakların "irrite (huzursuz)" edilmesine yol açtığı düşünülmektedir. Sıradan olaylara verilen yanıtlar bile hastalık belirtilerini ortaya çıkarabilir. Stres ve üzüntü hastalığın belirtilerini kötüleştirebilir hastalığın belirtilerinin kötü olması da stres üzüntü kaynağı olabilir.


İrritabl Barsak Sendromu (İBS) Neden Olur?

İBS barsakların hassas olduğu anlamına gelir. İBS barsak yakınmaları olan çoğu hastada birçok tetkik yapıldıktan sonra teşhis edilen bir hastalıktır. Bu teşhis konduğu sırada hasta genellikle ruhsal bir sağlık problemi olduğu fikrine kapılmış olabilir.
Son yapılan araştırmalar barsakların birbiriyle bağlantılı ve yalnızca barsaklara ait bir sinir ağı tarafından kontrol edildiğini göstermektedir. Tıpkı beynimizde olduğu gibi sinir sisteminin bir kısmındaki kimyasal aracı maddelerden bazılarının bu sinir ağının bağlantılarını etkilediği bulunmuştur. Bu sinir ağı ağırlıkla "otonom (kendiliğinden çalışan) sinir sistemi"dir. Otonom sinir sistemi bedenin rutin işleyişini sürdüren sinir sistemi bölümüdür. İBS'de barsakların rutin işleyişinde aksaklıklar olur. Nedeni ise tam olarak bilinmemektedir. Aksaklıkların nedeni ile ilgili teoriler öne sürülmüş olsa da günümüzde bu teorilerden hiçbiri durumu tam anlamı ile açıklayamamaktadır.



Korunmak için neler yapılabilir?

* İBS'den korunmak mümkün değildir; ancak kendinize dikkat etmeniz belirtileri en aza indirir ve sık tekrarlamasını önleyebilir.
* Sigaranın bırakılması kafeinli içeceklerden kaçınılması şikayetleri artıran besinlerin yenmemesi ve düzenli egzersiz yapılması alınacak önlemlerin başında gelir.


Kimler İrritabl Barsak Sendromu (İBS) için yüksek risk taşır?

İBS'nin nedeni bilinmemekle beraber belli bazı durumlar bazı kişileri hastalığa karşı daha hassas yapar. Hastalıkla ilgili bu durumlar arasında cinsiyet yaş duygusal sorunlar ve stres besinlere karşı hassasiyet hastalıkları ve bazı ilaçlar sayılabilir.

* Yaş: İBS her yaşta görülür ancak 13-49 yaşları arasında daha sıktır. ABD'de 13-49 yaşları arasındaki kişilerin %15-20'sinde 50 yaşın üzerindeki kişilerin ise ancak %10-12'sinde İBS bulunmaktadır.

* Duygusal sorunlar: İBS'li hastaların çoğunda stres ve ruhsal sorunlara rastlanır. Hastalar stresle başa çıkma desteği ve davranış tedavisinden yarar görürler.

* Besinlere karşı hassasiyet: Bazı kişilerin sindirim yolları süt ve süt ürünlerine buğdaya fruktoz (meyve şekeri) veya sorbitol (bir şeker ürünü)'e karşı hassastır. Yağlı besinler karbonatlı içecekler ve alkol de sindirim sisteminde geçmeyen ve tekrarlayıcı bozukluklara yol açabilir. Bahsedilen besinler İBS'ye neden olmaz ancak şikayetleri artırabilir.

* Öğünlerde fazla miktarda yemek uzun süre araba kullanmak uzun süre bilgisayarda çalışmak yine İBS'ye neden olmaz fakat hassas barsaklarda sorunları artırabilir.

* Bazı ilaçlar: İBS belirtileri ile bazı antibiyotikler bazı antidepresanlar ve sorbitol adlı madde içeren ilaçlar arasında ilişki olduğu düşünülmektedir.

* Seyahat ishali veya besin zehirlenmesi geçirmenin İBS belirtilerinin başlamasına yol açıp açmadığı konusu tartışmalıdır.