İnsanın yeri
Sual: Mahluklar içinde, insanların yeri nedir?
CEVAP
İnsanların dereceleri, bütün mahlukların tam ortasındadır İslamiyete uyanlar, yükselirler, meleklerden üstün olurlar Nefslerine ve kötü arkadaşlara uyarak, İslamiyetten uzaklaşanlar, alçalırlar

İnsan, ruhu tarafından meleklere, bedenin yapısı bakımından hayvanlara benzemektedir Ruh tarafını kuvvetlendiren kimse, meleklerden de üstün olur Çünkü beden, insanı meleklikten uzaklaştırmakta, hayvanlara yaklaştırmakta iken, bu alçalmaya karşı koymuş ve yükselmiştir Melekte, hayvanlaştırıcı bir beden yoktur İyilikleri, meleklik ile birlikte yaratılmıştır

Bir kimse, bedeni kayırır, nefsi kuvvetlendirirse, hayvanlardan aşağı olur Allahü teâlâ, (Hatta onlar, hayvanlardan daha aşağıdır) buyurarak, böyle kimselerin kötülüklerini bildirmektedir (Araf 179, Furkan 44)

Çünkü, hayvanda akıl yoktur Meleklere benzeyen ruhları da yoktur Şehvetlerine uymaları suç olmaz İnsanlara akıl ışığı verilmiş olduğundan, nefslerine uymaları, doğru yoldan sapmaları çok çirkin olur İnsanların, hayvanların yaşamaları için, en çok gerekeni havadır Havasızlığa birkaç dakikadan fazla dayanamazlar Hemen ölürler Hava, aramakla, bulmakla, zahmet çekmekle ele geçecek bir şey olsaydı, bunu arayacak kadar zaman bile yaşayamazlardı Bu derece acil olan, bu çok lüzumlu maddeyi, Allahü teâlâ, her yerde bulunacak ve mahluklarının ciğerlerine kadar, kendiliğinden, kolayca girecek şekilde yaratmıştır Yaşayabilmek için su, bu kadar acil değildir İnsanlar ve hayvanlar, suyu arayıp bulacak zaman kadar yaşayabilirler

Bunun için, suyu bulmak icap etmektedir Hayvanlarda akıl bulunmadığı ve birbirlerine yardımcı olmadıkları için, yiyeceklerine yardımcı olmadıkları için, yiyeceklerini ve giyeceklerini hazırlayamazlar Bundan dolayı, yiyeceklerini pişirmeleri, hazırlamaları gerekmez Ot, leş yerler Tüy, yün, kıl ile ısınırlar Korunma aletleri, kendilerinde yaratılmıştır Birbirlerine muhtaç değildirler

İnsanlar ise, bütün bunları hazırlamaya, düşünmeye mecburdur Ekip biçmedikçe, ekmek yapmadıkça doyamazlar İplik ve dokuma ve dikicilik yapmadıkça giyinemezler Korunmaları için de, akıllarını zekalarını işletmeleri, fen bilgisi öğrenmeleri, sanayi kurmaları gerekir

Her hayvanda bulunan bir çeşit üstünlük, insanda bir araya getirilmiştir İnsanın, kendisinde yaratılan bu üstünlükleri meydana çıkarması için, aklını kullanması, fikrini yorması, çalışması gerekir Saadet ve felaket kapılarının anahtarı, insanın eline verilmiştir Yükselmesi veya alçalması, kuvvetini sarf etmesine ve çalışmasına bırakılmıştır Aklını, fikrini işleterek, saadet yolunu görüp, bu yolda yürümeye çalışırsa, içinde yaratılmış olan yükseklikler, kıymetler eline geçer, yükselerek, meleklere karışır Allahü teâlânın rızasına, sevgisine kavuşur Yok eğer, nefsin zararlı arzularına uyarak, yaratıldığı gibi, hayvanlık derecesinde kalırsa, işi tersine dönerek, alçala alçala, esfel-üssafiline düşer Felaketten felakete, Cehenneme kadar sürüklenir