İnfaz hukuku
Ünite 8
Ceza infaz kurumlarında düzen ve güvenlik
GENEL OLARAK
Kurumların iç güvenliği, Adalet Bakanlığı'na bağlı infaz ve koruma görevlileri tarafından sağlanır. Dış güvenlik ise jandarma tarafından üstlenilmiştir.
Hükümlüler kural olarak diğer odadaki hükümlüler ve kurum görevlileri ile temasta bulunamazlar. Bunu sağlamak üzere kapalı ceza infaz kurumlarında oda ve koridor kapıları kapalı tutulur.

İNFAZ KURUMLARINDA BULUNDURULABİLECEK EŞYALAR
İnfaz kurumlarında bulunan tutuklu ve hükümlüler kural olarak koğuş, oda ve eklentilerinde kişisel eşya, gıda, tıbbi malzeme ve diğer ihtiyaç maddelerini bulundurabilirler. Hangi eşya ve maddelerin bulundurulabileceği ceza infaz kurumlarında bulundurulabilecek eşya ve maddeler hakkında yönetmelikte ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
Mutfak teşkilatı olan ceza infaz kurumlarında bulundurulabilecek gıda maddeleri
Koğuş, oda ve eklentilerinde, kantinden temin edilen sebze meyve ve diğer gıda maddeleri bulunabilir. Ceza infaz kurumunda annesiyle birlikte kalan çocuklara ve süt emziren annelere cins ve miktarı doktor tarafından belirlenen ihtiyaç duydukları gıda maddeleri bulundurmalarına izin verilir.
Mutfak teşkilatı olmayan ceza infaz kurumlarındaki gıda maddeleri kullanılacak malzemeler
Mutfak teşkilatı bulunan infaz kurumlarında idare tarafından verilen ve yemek yapmada kullanılacak her türlü gıda maddesi ve malzemenin yeteri kadar bulundurulmasına izin verilir. Ancak yemek yapmada kullanılan tüp gibi yanıcı ve parlayıcı madde veya malzemeler yemek pişirilmesinden sonra oda veya koğuşun dışında idarenin kontrolünde bir bölüme alınır.
Şartlar uygunsa tüp koğuş veya odanın dışında ocak koğuş veya odada bulundurulabilir.
Yemede, içmede kullanılan araç ve gereçler
+ bir adet ucu kısmı sivri olmayan 10 cm uzunluğunda bıçak
+ plastik veya yumuşak metalden imal edilmiş çatal, yemek ve çay kaşığı
+ 0.5 milim kalınlığında iki adet metal yemek tabağı
+ ikişer adet cam su bardağı ile çay bardağı ve tabağı bulundurulabilir.
Giyim eşyaları
Bir palto iki ceket dört pantolon yada etek iki kazak, iki takım pijama bir takım eşofman, spor ayakkabısı kışlık ayakkabı is part bin tişört kravat, kemer iç çamaşırı, çorap, terlik, havlu, bornoz, kaşkol ve şapka bulundurulabilir. Hükümlüler ceza infaz kurumu dışından getirilmesine izin verilen giyim eşyalarından eskiyenlerinin yenileriyle değiştirebilirler.
Süreli veya süresiz yayınlar ile kitaplar
Hükümlü mahkemelerce yasaklanmamış olması koşuluyla süreli veya süresiz yayınlardan bedelini ödeyerek yararlanma hakkına sahiptir. Çeşitli vakıf ve kurumların ücretsiz olarak çıkarttıkları gazete, kitap basılı yayınlar hükümleri serbestçe ve ücretsiz verilir. Eğitim öğretime devam eden hükümlülerin ders kitapları denetime tabi tutulamaz. Kurum güvenliğini tehlikeye düşüren veya müstehcen olan hiçbir yayın hükümlüye verilemez.
Elektrikli eşyalar
Kantinden temin edilmek koşuluyla 37 ekran televizyon, elektrikli su ısıtıcısı saç kurutma makinası ve büro tipi buzdolabı ile vantilatör bulundurulmasına izin verilebilir. Ayrıca her hükümlü kantinden satın almak şartıyla kulaklıklı küçük el radyosu bulundurabilir. Aydınlatma dışındaki elektrik giderleri hükümlü tarafından karşılanır.
Müzik aletleri
Her hükümlüye vurgulu çalgılar dışında sağlıklı olup gitar kemençe, keman, flüt mızıka anneyi kanun gibi müzik aletlerinden birisi verilebilir.
Dini ihtiyaçlar
Her hükümlü mensubu olduğu dinin ibadetlerinde kullanılan eşyayı bulundurabilir.
Sağlık
Hükümlüler hekim raporuyla belgelendirilmek koşuluyla sağlıkları için gerekli protez ve benzeri tıbbi araçlar ve eşyaları bulundurabilir.
Temizlik
Kantinden temin etmek koşuluyla hükümlüler kişisel ve çevresel temizliklerini temin etmek için gerekli olan tarak, saç fırça sabun kese diş macunu, diş fırçası, tıraş sabunu, şampuan, parfüm, krem, saç boyası çakısı, bulunmayan tırnak makası plastik saplı tıraş bıçağı beş adet plastik elbise askısı çamaşır mandalı ve gündelik hayatta kullanılan plastik eşyalar ile idarece uygun görülen uzunlukta çamaşır ipi bulundurabilir.
El işi faaliyetleri:
Yine kantinden temin edilmek koşuluyla hükümlüler el işi faaliyetlerini ceza infaz kurumlarının uygun bölümlerinde yaparlar. Maket bıçağı, tornavida gibi kesici ve delici alet ile boyama ve yapıştırmada kullanılan madde ve malzemelerin koğuş ya da odalarda bulundurulmasına izin verilmez.

Bulundurulabilecek hayvanlar ile diğer eşyalar
Hayvanlar
Hükümlüler koğuş, oda ve eklentilerinde bir adet kafes ile bir çift kanarya, bülbül veya muhabbet kuşu gibi küçük kafes kuşu bulundurabilir.
Eğitim ve kültürel çalışmalarda kullanılabilecek malzemeler
Bu malzemeler infaz kurum idaresi tarafından uygun görülecek yerlerde ve denetim altında kullandırılabilir
Diğer eşyalar
Kantinden temin edilmek şartıyla idarenin verdikleri dışında bir adet nevresim takımı iklim şartlarına göre yeterli sayıda battaniye bulundurulabilir.
Kantinden temin etmek koşuluyla kumar niteliği olmayan satranç takımı gibi oyunlara ait malzemeler bulundurulabilir.
İdarenin yaptırttığı panoya asılmak üzere Türk Bayrağı, Atatürk Resmi Gazete küpürü haber yazı, fotoğraf ve takvim bulundurulabilir.
Hükümlerin aile fertlerinin fotoğraflarına ait albüm bulundurmasına izin verilir.
Hükümlünün nişan ve evlilik yüzüğü küpe, kolye toka tespih kol saati gibi kantininden temin etme koşulu bir tane masa saati bir tane top bulundurmasına izin verilir.
Bayan hükümlüler kantinden temin etmek şartıyla makyaj malzemesi bulundurabilir.

Açık ceza infaz kurumları ve çocuk eğitimevlerinde bulunacak eşyalar
Kapalı ceza infaz kurumlarında bulundurulabilecek eşyalara ek olarak miktarı idare ve gözlem kurulu tarafından belirlenen giyim, gıda ve diğer eşyalarını koğuş, oda ve eklentilerinde hükümlüler bulundurabilirler.

İNFAZ KURUMLARINDA ARAMA
Oda ve eklentileri ile üst ve eşyada arama
Kurumlarda odalar ve eklentilerinde, hükümlülerin üst ve eşyasında habersiz olarak her zaman atama yapılabilir. Kurumun tamamında her ay bir kez mutlak arama yapılır.
Çıplak olarak veya beden çukurlarında arama
Çıplak arama hükümlünün utanma duygusunu ihlal etmeyecek şekilde ve kimsenin görmemesini sağlayacak tedbirler alınarak gerçekleştirilir.
Arama sırasındaki önce bedenin üst kısmındaki giysiler çıkartılır bedenin alt kısmındaki giysiler üst kısmındaki giysiler giyildikten sonra çıkartılır. Bu giysilerde mutlaka aranır.
Çıplak arama sırasında bedene dokunulmaması için gerekli özen gösterilir. Aranan kişinin beden çukurlarında bir şeyin bulunduğuna dair makul ve ciddi emarelerin bulunması halinde öncelikle hükümlüden madde veya eşyanın kendisi tarafından çıkartılması istenir aksi halde bunları zor kullanılarak gerçekleştirileceği bildirilir. Beden çukurlarındaki arama cezaevi tabibi tarafından yerine getirilir.
Çıplak olarak arama mümkün olan en kısa süre içinde bitirilir. Beden ve üst aramaları aynı cinsiyetten güvenlik ve gözetim görevlileri tarafından yapılır.

GÜVENLİK TATBİKATI VE SAYIM

kurumun en üst amiri yılda en az iki kez olmak üzere uygun gördüğü zamanlarda diğer kamu görevlilerinin katılımıyla isyan, firar yangın ve benzeri olaylara karşı tatbikat yaptırır.
Sayımlar tüzüğün 22 inci maddesinde belirtilen güvenlik ve gözetim servisi görevlileri tarafından dörtlü vardiya hizmetinin uygulandığı kurumlarda sabah akşam ve gece olmak üzere günde üç kez diğer vardiya hizmetlerinin uygulandığı kurumlarda ise her vardiya değişiminde yapılır.
Sayımlar yapma planları göz önünde bulundurularak odalarda yapılır. Sayımlar sırasında insan onuruna saygı esastır.

DİSİPLİN, CEZA VE TEDBİRLERİ, ÖDÜLLENDİRME

Genel olarak
İnfaz hukukunda hükümlülere karşı zor kullanılması kural olarak yasaktır. Bununla birlikte meşru savunma veya firara kalkışma ya da kanun veya düzenlemelere dayalı bir emre karşı aktif yada pasif fizikli direnme hallerinde zor kullanılabilir.

Disiplin cezaları ve tedbirleri

Çocuklar haricindeki hükümlüler hakkında uygulanabilecek disiplin cezaları
1- kınama
2- bazı etkinliklere katılmaktan alıkoyma
3- ücret karşılığı çalışılan işten yoksun bırakma
4- haberleşme veya iletişim araçlarından yoksun bırakma veya kısıtlama
5- ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma
6- hücreye koyma
Ancak toplu, bedensel, zalimane, insanlık dışı veya küçültücü cezaların disiplin cezası olarak uygulanamayacağı ifade edilmelidir.

Kınama
Kınama, hükümlüye eyleminin kötü niteliğinin ve uygunsuzluğunun açıklanması ve tekrarı durumunda doğuracağı sonuçlara dikkatinin çekilmesidir.
Kınama cezasını gerektiren eylemlerden bazıları:
+ mektuplarda tehdit, hakaret, sövme gibi çirkin ifadeler kullanmak
+ hükümlü ve tutuklulara karşı edep ve nezakete aykırı şekilde konuşmak veya davranışlarda bulunmak
+ hükümlü kimliğini yanında bulundurmamak
+ yatma planına uymamak
+ kurumda gereksiz gürültü yapmak ...

Bazı etkinliklere katılmaktan alıkoyma
Bazı etkinliklere katılmaktan alıkoyma cezası,, hükümlünün bir aydan üç aya kadar süreyle kurumun kültürel ve spor etkinliklerine katılmaktan yoksun bırakılmasıdır.
Örnekler:
+ idarenin izni olmaksızın yasak yerlere gitmek
+ eğitimi savsaklamak
+ eğitim yerini terketmek
+ açlık grevi yapmak....

Ücret karşılığı çalışılan işten yoksun bırakma
Hükümlünün kurum yönetiminde ücret karşılığı çalıştığı işten bir aydan üç aya kadar yoksun bırakılmasıdır.
Örnekler:
+ iş elbisesini giymemek
+ işyerini izinsiz terketmek
+ başkalarının çalışmasını engellemek.... (işle ilgili)

Haberleşme veya iletişim araçlarından yoksun bırakma veya kısıtlama
Hükümlünün bir aydan üç aya kadar mektup, faks ve telgraf almak veya yollamaktan televizyon izlemekten radyo dinlemekten telefon etmekten ve diğer iletişim araçlarından yararlanmaktan tamamen veya kısmen yoksun bırakılmasıdır.
Örnekler:
+ protesto amacıyla idarece verilen yemeği topluca almama eylemine katılmak
+ yönetimce uygun görülen işte çalışmamak
+ idareye karşı sessiz direniş yada protesto yapmak
+ gereksiz yere slogan atmak marş söylemek....
Yakınlarının ölümü veya ağır hastalıkları ve doğal afet sırasında birde avukatları ile ilişkilerinde bu maddelerin hükümleri uygulanmaz.

Ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma
Hükümlünün bir aydan üç aya kadar ziyaretçi görüşüne çıkarılmamasıdır.
Örnekler:
+ sayım yapılmasına karşı çıkmak
+ aramaya karşı çıkmak
+ kurumda korku, kaygı veya panik yaratır biçimde söz söylemek veya davranışta bulunmak
+ kumar ve benzeri oyunlar oynamak, oynatmak

Hücreye koyma
Hükümlünün eylemlerinin nitelik ve ağırlığına göre bir günden 20 güne kadar açık havaya çıkma hakkı saklı olmak üzere geceli gündüzlü bir hücrede tek başına tutulması ve her türlü temastan yoksun bırakılmasıdır.
1-10 gün arası hücre cezasına örnekler:
+ kurum tesislerine araç ve gereçlerine zarar vermek
+ tünel kazmaya teşebbüs etmek
+ firara teşebbüs etmek
+ isyana kalkışmak hükümlüleri kışkırtmak
+ kurum görevlilerine hakaret ve tehdit de bulunmak....

10-20 gün arası hücre cezasına örnekler:
+ isyan çıkartma
+ kasten yangın çıkartma
+ adam öldürmeye teşebbüs ya da adam öldürmek
+ cinsel suçlar
+ silah bulundurmak
+ görevli yada hükümlüyü rehin almak
+ tünel kazmak firar etmek........

Çocuk hükümlüler hakkında uygulanabilecek disiplin yaptırımları
Bunlar disiplin tedbirleri ve disiplin cezaları olarak iki kısımda düzenlenmektedir.
Disiplin tedbirleri
Ceza niteliği taşımayan koruma ve önlem amaçlı tedbirlerdir. Örneğin;
+ teşvik esaslı ayrıcalıkları ertelemek,
+ kaldığı odayı ve yatakhaneyi değiştirmek,
+ bulunduğu kurumun başka bir kısmına nakletmek.....
Disiplin cezaları
Uyarma
Çocuğa eyleminin niteliğinin kötü ve uygunsuz olduğunun açıklanması ve tekrarı durumunda doğuracağı sonuçlara dikkatinin çekilmesidir.
Örnekler:
+ yatakhane atölye etüt salonu, kütüphane ve buna özel yerlerde sigara içmek
+ gürültü yapmak rahatsız edici davranışlarda bulunmak
+ yatma ve kalkma zamanına uymamak
+ sayımı geciktirmek geç kalmak......

Kınama
Çocuğun daha önce uyarı cezası verilmesine sebep olan davranışı ikinci kez tekrarlaması halinde, davranışının sonuçlarına ikinci kez dikkat çekilmesidir.

Onarma, tazmin etme ve eski hale getirme
+ başkasına ait eşyayı izinsiz almak
+ çevre temizliğine dikkat etmemek kirletmek
+ kişisel temizleme yapmamakta ısrar etmek
+ işini kasten kötü yapmak
+ üzerinde gereğinden fazla para bulundurmak
+ yasaklanmış her türlü yayını kuruma veya kuruma bağlıyım ve sokmak veya yanında bulundurma.

Harcamalara sınır koyma
Daha önce onarma, tazmin etmeyi ve eski hale getirme cezası verilmiş olan davranışı ikinci kez tekrarlarsa çalışma karşılığı aldığı ücret ve ailesinden gelen paranın haftalık harcama limitinin üçte birine 30 gün süreyle kesmektir.

Bazı etkinliklere katılmaktan alıkoyma
Çocuğunu 30 güne kadar sosyal, kültürel ve sportif faaliyete katılmaktan yoksun bırakılmasıdır. Bu disiplin cezasını gerektiren eylemlerle örnekler:
+ kumar oynamak
+ kavga etmek
+ dikkatsiz davranış sonucu başkalarının güvenliğini ve sağlığını tehlikeye düşürmek
+ kullanması için kendisine verilen bir şeyi satmak veya başkasına vermek
+ kurum veya dış güvenlik görevlerine rüşvet vermek.....

Teşvik esaslı ayrıcalıkları geri alma
Çocuğun daha önce bazı faaliyete katılmaktan alıkoyma cezası verilmiş olan davranışı ikinci kez tekrarlanması halinde teşvik esaslı ayrıcalıkların 30 gün süreyle geri alınmasıdır.

İzinin ertelenmesi
Disiplin cezasını gerektiren eylemin niteliğine ve ağırlık derecesine göre çözülmesinin 60 güne kadar ertelenmesidir.
+ diğer çocuklar üzerinde nüfuz kurmak ve husumet hislerini tahrike kalkışmak imtiyaz ve menfaat hırsları yaratmak
+ haraç almak
+ bağımlılık yapıcı madde bulundurmak
+ kuruma ait eşyayı zapt etmek yeni gelenlere satmaya çalışmak
+ kurum görevlerine hakaret etmek, karşı gelmek...

Kapalı ceza infaz kurumuna iade
Çocuğun eyleminin nitelik ve ağırlığına göre çocuk kapalı ceza infaz kurumlarına bulunmadığı hallerde kapalı ceza infaz kurumlarının, çocuklara ayrılan bölümlerini altı ay süre ile iadesidir.
+ yaralama
+ alıkoyma
+ firar etme
+ adam öldürmek ya da teşebbüs etmek
+ isyan ya da teşebbüs
+ cinsel suçlar
+ işkence

Odaya kapatma cezası
Kapalı ceza infaz kurumunda bulunan çocuğun aynı fıkrada belirtilen eylemlerde bulunması halinde beş güne kadar açık havaya çıkmak hakkı saklı kalmak üzere gece ve gündüz tek başına bir odada tutulmasıdır. Bu cezanın infaz sırasında çocuğun ailesi avukatı ve yasal temsilcisiyle görüşmesine izin verilir.

Kanunilik ilkesi ve disiplin cezaları
Ceza ve güvenlik tedbirlerin infazı hakkında kanunun 37. 46ncı maddeler arasında düzenlenmiş bulunan eylemlerin tanımına uymayan ve kanunda tanımlar yapılmamış bulunan eylemlerin nitelik ve ağırlıkları bakımından bunlara benzediklerinde aynı maddelerdeki disiplin cezaları ile karşılanırlar.
Bu durumda kanunilik ilkesinin geçerli olmadığı söylenebilir.

Disiplin soruşturması disiplin soruşturması yapma yetkisi ve usulü
Kınama ve bazı etkinliklerden alıkoyma cezaları kurumun en üst amiri tarafından verilir ve uygulanır. Hükümlülerin diğer disiplin cezalarını gerektiren eylemlerinin öğrenilmesinden itibaren derhal ve en geç iki gün içinde kurum en üst amirince atanan bir görevli tarafından soruşturmaya başlanır.
Soruşturma en geç yedi gün içerisinde tamamlanır ve düzenlenen rapor ve ekleri Disiplin Kurulu'na sunulur soruşturma süresi eylemin ve soruşturmanın niteliğine göre infaz hakiminin yazılı onayı ile yedi güne kadar uzatılabilir.
Savunma alınmadan disiplin cezası verilemez. Haklarında disiplin soruşturması yapılanlara yüklenen eylemin niteliği ve sonuçları ile üç gün içinde savunmalarını vermeleri aksi halde bu haklarından vazgeçmiş sayılacakları yazılı olarak bildirilir. Savunma yazılı olarak yapılabileceği gibi sözlü olarak da yapılabilir. Sözlü savunma tutanakla saptanır. Türkçe bilmeyenlerle sağır ve dilsizlerin savunmaları tercüman aracılığıyla yapılır.
Disiplin cezaları disiplin kurulunca evrak üzerinden görüşülerek en geç üç gün içinde karara bağlanır. Disiplin Kurulu kararları gerekçeli olarak yazılır ve kararda, şikayet mercii ve süresi açıkça gösterilir.
Disiplin soruşturması sırasında alınabilecek tedbirler
İnfaz kurumu yönetimi disiplin soruşturması yapılan hükümlünün odasını iş ve çalışma yerini değiştirebilir. Yükümlü kurumun başka kesimler nakledebilir veya diğer hükümlülerden ayırabilir. alınan tedbirlerin uygulanması disiplin cezasının verilmesine engel olmaz.
Disiplin cezasını gerektiren eylemlerin tekrarı
Bir eylemden dolayı verilen disiplin cezası kesinleştikten sonra bu cezanın kaldırılması için gerekli süre içinde yeniden disiplin cezasını gerektiren bir eylemde bulunan hükümlü hakkında her defasında bir üst ceza uygulanır.
Disiplin cezalarının infazı
a) hücre koyma cezasının infazına infaz hakiminin onayı ile başlanır. Birden fazla disiplin cezası verilmiş olması halinde bu cezalar kesinleşme tarihi sırasına göre ayrı ayrı infaz edilir. Bir cezanın infazı tamamlanmadan diğerinin infazına başlanmaz.
b) disiplin cezalarının tamamı infaz edilip kaldırılmadıkça koşullu salıverme işlemi yapılmaz. Ancak bu süre hakederek salıverme tarihini geçemez.
c) hücreye koyma cezasına ilişkin disiplin cezalarının infazından önce ve infaz sırasında hükümlü hekim tarafından muayene edilir. Sağlık kurulu raporuyla saptanması halinde sağlığının elvermemesinden dolayı hükümlü hücreye koyma cezasını almayabilir.
Bunun yerine ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma cezası iki katı süreyle uygulanır.

Disiplin cezalarının kaldırılması:
İnfaz edildiği tarihten itibaren disiplin cezasının kaldırılmasında ve iyi halin kazanılmasında aşağıda belirtilen süreler esas alınır.
- kınama cezası 15 gün
- bazı etkinliklere katılmaktan alıkoyma cezası bir ay
- ücret karşılığı çalışılan işten yoksun bırakılma cezası üç ay
- haberleşme veya iletişim araçlarından yoksun bırakma veya kısıtlama cezası üç ay
- ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma cezası üç ay
- hücreye koyma cezası 44üncü maddenin ikinci fıkrasındaki hallerde altı ay üçüncü fıkrasındaki hallerde bir yıl
- hücre cezasına karşılık ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma cezası (f) bendinde belirtilen süre
Sonunda disiplin cezası almamak ve iyi halli olmak koşuluyla kaldırılır.
Çocuk hükümlüler hakkında verilen disiplin cezaları
a) uyarma ve kınama cezaları kararla birlikte
b) onarma, tazmin etme ve eski haline getirme cezası yedi gün sonunda
c) harcamalarına sınır koyma cezası 30 gün sonunda
d) bazı etkinliklere katılmaktan alıkoyma cezası 30 gün sonunda
e) teşvik esaslı ayrıcalıkları geri alma cezası 30 gün sonunda
f) iznin ertelenme cezası 60 gün sonunda
g) kapalı ceza infaz kurumuna iade cezası 60 gün sonunda
h) odaya kapatma cezası doksan gün sonunda
Kendiliğinden kalkmış sayılır.
Disiplin, ceza ve tedbirlerine itiraz ve şikayet
Disiplin cezalarına ve tedbirlerine karşı infaz hakimliğine şikayet ve itirazda bulunulabilir.
Kurum içinde zorlayıcı araçların kullanılması
Kurum içinde hiç bir halde zincir ve demire vurmak tedbir olarak uygulanamaz. Kelepçe ve bedensel hareketleri kısıtlayıcı araçlar ise ancak;
a) yetkili makam önüne getirildiğinde çıkarılmak kaydıyla sevk ve nakil sırasında kaçmayı önlemek için
b) hekimin talimatı ile tıbbi nedenlerle
c) hükümlünün kendisine ya da başkasına zarar vermemesi için kullanılır. Ancak son maddede kurumun en üst amirinin emri gerekir
Ödüllendirme
Gerek yetişkin ve gerekse çocuk hükümlülere kurum içindeki veya dışındaki genel durumları iyileştirme etkinliklerine ilgileri ve uyumları kurum düzenine karşı tutumları kendilerine verilen işlerdeki gayretleri gibi beklenen davranış ve tutumları gösteren hükümlülere teşvik esaslı ayrıcalıklar tanınır.