Atina-Sparta Savaşları

İÖ 5. yüzyılın ilk yarısında Atinalılar ve Spartalılar Persler'e karşı birlikte zaferler kaza*nırken, yüzyılın ikinci yarısında birbirleriyle savaşmaya başladılar.
İÖ 431'de Atina ile Sparta arasında büyük bir savaş çıktı. Ünlü önderleri Perikles Atinalılar'ı, hafif çarpışmalar dışında Spartalılar ile karada savaşa girmemeleri konusunda uyardı; çünkü Sparta'nın büyük bir kara or*dusu olmasına karşılık, Atina'nın temel gücü donanmasından geliyordu. Böylece Atinalılar kentin içine çekildiler ve zaman zaman yiye*cek getirmek ve Spartalılar'ı tedirgin etmek için gemileriyle denize açıldılar. Spartalılar'ın, kenti almaya uğraşırken kaynaklarını ve güçlerini tüketeceklerini umuyorlardı. Ne var ki, İÖ 430'da kentte büyük bir veba salgı*nı çıktı. Veba aşırı kalabalık kentte hızla ya*yılarak birçok insanın ölümüne, hastalığa ya*kalanmayanların da paniğe kapılmasına yol açtı. Atinalılar Perikles'e sırt çevirdiler ve İÖ 430'un sonuna doğru onu önderlikten çekil*meye zorladılar. Sonraki yıl ise yeniden ön*derliğe getirmekle kalmayıp daha büyük yet*kiler tanıdılar. Ne var ki, iki oğlunu ve kız kardeşini vebadan yitiren Perikles sonbahar*da aynı hastalıktan öldü.

Peloponnesos Savaşı İÖ 404'te Sparta'nın zaferiyle sona erdi. Bu sürede Sparta da bü*yük bir donanma kurmuştu. Lysandros'un ön*derliğinde Atina donanmasını yok eden Spar*talılar, donanmaları olmaksızın yiyecek sağla*yamayan Atinalılar'ı teslim olmaya zorladılar. Sparta'nın bu zaferiyle birlikte Atina'nın par*lak günleri de sona erdi. Ne var ki, Sparta da üstünlüğünü yalnızca 30 yıl koruyabildi. İÖ 371'de Epaminondas komutasındaki Thebai kent devleti, Korint'in kuzeyinde, Leuktra çarpışmasında Spartalılar'ı yendi.

İÖ 4. Yüzyıl

İÖ 4. yüzyılda Atinalılar yenilginin yaralarını bir ölçüde sardılar. Atina artık büyük bir siya*sal güç olmasa da sanat merkezi olma özelliği*ni koruyordu. Atinalı heykeltıraş Praksiteles en iyi yapıtlarını yaratıyordu . Yunanistan'ın başka yörelerinden Paros-lu Skopas ile Sikyonlu Lysippos da Praksiteles kadar ünlü heykeltıraşlardı. Bu sanatçıların üçü, Anadolu'da Kral Mausolos'un mezarı olarak yapılan görkemli mozolenin yapımında çalıştılar.
İÖ 399'da verdiği derslerle gençlerin ahlakı*nı bozmakla suçlanan Sokrat, Atina meclisin*ce ölüme mahkûm edildi. Sokrat in izinden, öğrencisi olan ve çoğunlukla Yunan filozofla*rının en büyüğü olarak değerlendirilen Platon geldi . Platon Atina yakınların*da, Akademi adıyla bilinen bir okul kurdu.

İÖ 371'de Sparta, Thebai'nin Boiotia kentince yenilgiye uğratıldıktan sonra, Yunan kent devletleri kendi aralarında savaşmaya başladı. Zayıflayan kentler, Anadolu'nun de*netimini elinde bulunduran ve Yunanistan Yarımadası'ndaki kentlerin içişlerine sık sık karışmaya başlayan Persler'in gücüne karşı koyamıyorlardı.

Kuzeyde güçlenen Makedonya da Yunan kentlerinin bağımsızlığı için bir tehlike olma*ya başladı. Yunanlılar ile uzaktan akraba olan Makedonyalılar kültür ve uygarlık bakımın*dan onlardan geriydiler. Makedonya'da İÖ 359'da başa geçen II. Philippos krallığını ge*nişletmeye başladı . Make*donya ordusunu yeniden örgütledi. Bazen rüşvet, bazen de güç kullanarak Ege Denizi' nin kuzey kıyısındaki kentleri ele geçirdi.

Atina'da hatip Demosthenes yurttaşlarını, öteki Yunan kentleriyle birleşerek II. Philippos'a karşı savaşan Olynthos kentine yardım etmeye çağırdı. Ne var ki, Atinalılar bu öne*rinin getireceği yararları anlayıncaya kadar iş işten geçmişti. İÖ 338'de II. Philippos Atina ve Boiotia ordularını yenilgiye uğrattı. Bütün Yunan kentlerini egemenliği altına aldı ve Persler üzerine büyük bir sefer düzenlemeyi tasarladı. İÖ 336'da ölünce bu tasarıyı gerçek*leştirmek oğlu İskender'e kaldı.