İbn Firnas (İbn Firnas Kimdir? - İbn Firnas Hakkında)

Orta Çağda Avrupa'nın tersine İslâm dünyasında ilme çok itibar ediliyor, bilginler saygıyla karşılanıyor ve teşvik görüyorlardı. Ülkede modern hastaneler, sağlık yuvaları ve üniversiteler kurulmuştu. Bu irfan yuvalarına gelen her dilden, dinden, renkten ve bölgeden öğrenciler ücretsiz eğitim ve öğretim görüyorlardı. Batı'da dünya "düz" demeyenler aforoz edilirken, asırların ötesinden Kur'ân dünyanın küre şeklinde olduğunu haber veriyordu. İslâm bilginleri de bunu deney ve gözlemlerle ispat etmiş; çapını ve çevresini ölçmüş; yıldızlar arasındaki mesafeyi hesaplamışlardı. Nice keşifler yaparak çağımız medeniyetinin temellerini atmışlardı. İslâm bilginlerinin eserleri Batı üniversitelerinde asırlarca kaynak eser olmuş, ders kitabı olarak okutulmuştu.

Tarihin çok eski devirlerinden beri insanoğlunun gözü hep uçanlarda olmuş, kuşlar gibi semaların derinliklerinde uçmayı hayal etmiştir. Çinlisinden Yunanlısına kadar niceleri bu sevdaya kapılmış, uçma denemeleri yapmıştır. Fakat ne yazık ki bu gayretler birçoğunun hayatına malolmuştu. Ancak Hezarfen Ahmed Çelebi, bu konudaki çalışmaları sonunda uçmayı başarmıştı.

Tarihî kaynaklar İslâm bilgini Endülüslü İbn-i Firnas'ın da (? - 888) uzun çalışmalar sonunda yeni bir keşifte bulunup bir cihaz yaptığını, üzerine kumaş geçirip kanat yerine büyük kuş kanatları taktığını ve bu âleti çalıştırarak havalanıp uçtuğunu kaydeder. Üstelik havada uzun süre kuşlar gibi süzüldüğünü, daha sonra da yavaşça yere indiğini naklederler. 1 Meşhur Prof. Dr. P. K. Hitti, bu konuya yer verdiği "Siyasî ve Kültürel İslâm Tarihi" adlı eserinin 3. cildinin 951. sahifesinde şu itirafta bulunur: "İbn-i Firnas, insanın uçması konusunda ilk ilmî ve pratik teşebbüsü yapan kimse olarak bilinmektedir."

Öte yandan Alman ilim tarihi araştırıcısı Sigrid Hunke'yse, "İbn- i Firnas'ın yaptığı bu uçakla İkaros'un rüyasını gerçekleştirdiğini" dile getirmektedir. Çağımızın değerli bilim adamı merhum Prof. Dr. Osman Turan da İbn-i Firnas'ın "İslâm medeniyetinde modern havacılığın öncüsü" olduğunu dile getirdikten sonra şöyle bir tesbiti de ilâve etmektedir: "Daha doğrusu şu dünya tarihinde ilk defa uçmayı gerçekleştiren, uçak yapan bir Müslümandır."

Görülüyor ki tarihte ilk uçak yapıp uçma şerefi de yine bir Müslüman bilginine aittir. İbn-i Firnas'ın bu başarısı Batı'da uçak yapıp uçmayı başaran Wringht Kardeşler'den 1023 yıl öncesine rastlamaktadır. 21. yüzyılın eşiğinde İslâm-Türk dünyası, havacılık teknolojisinde hâlâ Avrupa ve Amerika'ya bağlı olup kendi zenginliğini uçak mukabilinde bu ülkelere aktarıyorsa, herhalde İbn-i Firnas ve Hezarfen Ahmed Çelebi gibi hayatını bu uğurda tüketen ilim adamlarının kemikleri sızlıyordur. İbn-i Firnas'ın keşfi, bilim ve medeniyete hizmeti bundan ibaret değildi. Güneş ve gezegenleri hareket halinde gösteren bir Plenatarium da yapmıştı. Bilginimiz bu cihazla yıldızlarla birlikte bulutu ve şimşekleri de inceliyordu. Ünlü bilginimiz ayrıca kendisine has metodlarla bir kısım taşlardan mükemmel cam imal etme usûlünü keşfetmiş, cam sanayiinin de öncüsü olmuştu. Bilginimiz İbn-i Firnas'ın aynı zamanda İslâm musıkîsinin İspanya'da topluma mal edilmesini sağlayan değerli, duygulu ve çok hassas bir musikîşinas olduğunu da görüyoruz.