Huzursuz Bacak Sendromunuz Mu Var?

Bacaklarınızda özellikle akşam üstünden sonra ortaya çıkan ve gece kötüleşen rahatsızlık, karıncalanma gibi hisler oluşuyorsa sizde de ''huzursuz bacak sendromu'' olabilir.
Hareketsiz durulduğunda veya uykuda gittikçe artan rahatsızlık, sıkıntı, uyuşma, karıncalanma ve genellikle ''tarif edilmesi zor bir huzursuzluk hissi''yle kendini gösteren ''Huzursuz Bacak Sendromu'' (HBS), yüz kişiden üçünü etkileyen nörolojik bir hastalık. Genellikle bacaklarda hissedilen ancak diğer uzuvlarda da görülebilen HBS'de hastalar, şikâyetlerini hareketle azalttığı için karşı konulamaz şekilde bacaklarını oynatma ihtiyacı hissediyor. VKV Amerikan Hastanesi Uyku Bozuklukları Klinik Şefi Dr. Sabri Derman, HBS ile ilgili sorularımızı yanıtladı.

--------------------------------------------------------------------------------

Hastalık hangi yaşlarda ortaya çıkar?
HBS herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir ancak genellikle 40 - 45 yaşlarında daha yoğun gözlenir. Bazen ilerleyen yaşla birlikte belirtiler kendiliğinden azalır ve ortadan kaybolabilir.

HBS hangi nedenlerden kaynaklanır?
HBS vakalarının yaklaşık yüzde 20'sinin demir eksikliğinden kaynaklandığı görülmektedir. Hamilelik, bacaklarda varis, uyku apnesi, üremi, diyabet, tiroid yetmezliği veya aşırı çalışması, Parkinson hastalığı, çölyak hastalığı ve romatoid artrit gibi durumlar da HBS'nin ortaya çıkmasına sebep olabilir. Bacaklar, kalp ve ciğerlere olan uzaklıkları dolayısıyla genellikle hastalıktan en kötü etkilenen uzuvlardır fakat bazı hastalarda, özellikle uykuda, kolların ve bütün vücudun kasılmalarına yol açabilir.

Hastalığın görülme sıklığı nedir?
HBS'nun görülme sıklığı ABD'de yüzde üç kadardır. Türkiye'de de sıklığın bu dolayda olduğu sanılmaktadır. Hastaların yüzde 80 -90'ında ayrıca ''uykuda periyodik hareket bozukluğu'' da tespit edilmektedir.

Hastalığı tetikleyen nedenler nelerdir?
Susuzluk (dehidrasyon) bazı hastaların uzuvlarını hareket ettirme ihtiyacını ortaya çıkarabilir. Bu hastalar genellikle bir bardak su içtikten sonra rahatlama hissederler. Bazı ilaçlar hastalığa sebep olabilir veya var olan durumu kötüleştirir (antiemetikler, antihistaminikler, antidepresanlar, antipsikotikler, antiepileptikler). Kan şekeri düzeyindeki düşmelerin (Hipoglisemi) HBS'yi şiddetlendirdiği bilinmektedir. Bu hastalarda karbonhidratlı ve nişastalı gıdaların azaltılması olumlu katkı sağlayabilir.

Tedavisi nasıl yapılır?
Tedavi planını belirlerken göz önünde bulundurulması gereken en önemli faktör, HBS'nin özgün bir hastalık mı yoksa başka tıbbi durumlara bağlı ikincil bir tablo mu olduğudur (örnek: demir eksikliği, atardamar daralması, varis, tiroid sorunlar). Primer HBS için

kullanılan ilaçlar hastalığı iyileştirmekten ziyade kontrol altına almada yardımcı olurlar ve bu ilaçların bazen ciddi yan etkileri de olabilir. Diğer tıbbi nedenlerden dolayı ortaya çıkan HBS durumlarında, belirtilere sebep olan esas hastalığın tedavisi önce yapılır ve iyileşme şansı da yüksektir.

Hastalar nelere dikkat etmelidir?
HBS hastalarının önemli bir kısmı yaşam tarzlarında ufak değişiklikler yaparak ve alternatif tedavilerden faydalanarak ciddi yararlar görebilmektedir. Uygun seviyede egzersiz yapmak çoğu hasta için rahatlatıcı olur, ancak çok fazla egzersizin durumu kötüleştirebileceği, yetersiz egzersizin ise HBS'yi tetikleyebileceği unutulmalıdır. Alkol, sigara, kafein gibi HBS'yi ağırlaştıran faktörlerden uzak durulmalıdır. HBS hastaları sigara kullanılmalıdır. Bazı kişilerde şekerli yiyecekler, yapay tatlandırıcıların yenmemesi ve az yağlı diyetler rahatlama sağlar.
Yetersiz uyku, uyku apnesi gibi hastalıklar HBS şikâyetlerini artırır. Potasyum, magnezyum, B12, folate, E vitamini ve kalsiyum gibi vitamin ve mineral takviyelerinin yararı olabilir.

Hastalığın belirtileri nelerdir?
Özellikle bacaklarda ortaya çıkan rahatsızlık hissini azaltmak için hareket ettirme için duyulan ''karşı konulması olanaksız'' bir istek, hatta zorunluluk. HBS'deki rahatsızlık hissi, tarif edilmesi zor, garip bir histir. Hastalar durumu tarif ederken değişik kelimeler kullanırlar: rahatsızlık, karıncalanma, elektriklenme, gerilme, ağrı, kaşıntı, iğnelenme, bacakların içinde karınca yürümesi vs. Yürümek veya yatakta yürür gibi hareket etme rahatsızlık hissini geçici olarak azaltır. Gevşemeyle, rahatlamayla, dinlenmeyle birlikte huzursuzluk hissinde kötüleşme. Hareketsizlik, belirtileri şiddetlendirir. Oturma, yatma, otomobilde, otobüste seyahat, TV izleme gibi sakin durumlarda kişi uzuvlarını oynatmak ihtiyacı duyar. HBS, bazı kişilerde sadece gece ortaya çıkar. Çoğu hastada rahatsızlık gece vakti en yüksek, sabah erken saatlerde en düşük seviyededir. Hastalık belirtileri kendiliğinden, daha doğrusu henüz belirlenemeyen nedenlerle artma ve azalma dönemleri gösterir.

Badem, yeşil çay ve egzersiz rahatlatır
Arada sırada HBS şikâyeti yaşayan ve ilaç kullanmak istemeyen kişilerde egzersiz yapma, uzuvları esnetme ve germe, ovuşturma, masaj yapma, sıcak/soğuk su uygulaması, meditasyon, yoga, gevşeme egzersizleri, dar çorap/pantolon giyme, yatarken dizlerin altını yastıkla destekleme, bacakları elastik bandajla sarma, günlük taze badem yeme, yeşil çay, akupunktur gibi yöntemler faydalı olabilmektedir.