Hrisopolis Muharebesi, Hrisopolis (bugünkü Üsküdar)'in Kalkedon (bugünkü Kadıköy) yakınlarında, iki Roma imparatoru I. Konstantin ve Licinius arasında 18 Eylül 324'te çıkmıştır. Savaş bu iki imparatorun son karşılaşmasıydı. Licinius, donanması Hellespont Savaşı'nda yenilmesinden sonra,güçlerini Byzantium şehrinden çekip boğazın karşısına, Batı Karadeniz'deki Chalcedon'a götürdü.Constantine takibe düşerek sonraki savaşı kazandı. Artık yegane imparator olan Constantine Tetrachy dönemini sona erdirmiş oldu.

Geçmiş

Hellespont Savaşı'nda Licinius'un donanması büyük bir yenigiye uğradı. Licinius'un amirali olan Abantus, farkedilir derecede daha küçük donanmaya sahip Constantine'nin oğlu caesar Crispus tarafından büyük bir yenilgiye uğratılmıştı. Deniz harbi zaferinin ardından Constantine Anadolu'ya geçti. Düşman ordusunu savuşturmak için hafif gemilerden oluşan küçük bir filo kullandı, bu filo Licinius'un yeni atadığı kumandan Martinian tarafından Lampsacus sahillerini koruyordu. Deniz kuvvetlerinin yok edilmesinden sonra, Licinius, Chalcenon'daki ana birliğine katmak üzere garnizonunu Byzantium'dan tahliye etti. Oradan, Adrianople Savaşı'nda yenilgiye uğrayan ana ordusuna takviye amacıyla Martinian'ın güçlerini ve Aliquaca (veya Alica) komutasındaki bir grup Visigothic'i yardım amacıyla çağırdı.

Savaş

Constantine'nin ordusu Kutsal Burun olarak bilinen İstanbul boğazı'nın Asya'daki kıyısına indi ve güneye, Chalcedon'a karşı harekete geçti. Licinius ordusu birkaç mil kuzeye, Chrysopolis'e doğru yönlendirdi. Constantine'nin ordusu, Licinius'un ordusundan daha önce Chrysopolis dolaylarına ulaştı.Constantine,tanrının rehberliğini bulmak, almak amacıyla çadırına çekildikten sonra, atak yapmaya karar verdi. Constantine'nin ordusu Hıristiyanlık tılsımının (labarum) etkisiyle savaşırken, mücadelenin dinsel yönü Licinius'un savaş düzenine, direncine ve Roma'nın farkedilir yüzü olan putperest tanrıların imajlarına etki etti. Licinius, Labarum'a karşı batıl bir korkuya kapıldı ve ordunun atak yapmasını yasakladı veya böyle düşündü. Constantine görünüşte manevra hilelerinden sakındı,Licinius'un ordusuna doğru büyük bir alan açtı,boşluk bıraktı ve ardından saldırı sonucunda onları bozguna uğrattı. Büyük ölçekli bu savaşta kesin bir başarı elde etti.Tarihçi Zosimus'a göre, Chrysopolis'te muazzam bir bozgun yaşandı. Licinius'un raporuna göre 25,000 ila 30,000 asker öldü, daha fazla sayıda da savaştan firar eden oldu. Licinius kaçmayı başardı ve hayatta kalan kalan 30,000 civarı askeri Nicomedia şehrinde bir araya topladı.

Sonuç

Licinius, Nicomedia'daki savaştan kurtulmuş askerleriyle Constantine'nin zafer kazanmış ordusuna karşı ayakta duramayacağını anladı, kendisini düşmanın insafına bırakmaya ikna oldu. Constantine'nin üvey kardeşi ve Licinius'un eşi olan Constantia arabuluculuk görevini gördü. Başlangıçta kardeşin uğraşları işe yaradı, Constantine kayınbiraderinin hayatını bağışladı; fakat birkaç ay sonra Constantine onun infazına karar verdi, dolayısıyla verdiği sözü tutmamış oldu. Bir yıl sonra, Constantine'nin genç yiğeni Licinius da imparatorun öfkesine belki de şüphelerine kurban gitti. Son rakibi Licinius'un yenilgisinden sonra Constantine, Maximion'un Diocletion tarafından nisan 286'da Augustus mertebesine yükselmesinden beridir Roma'nın ilk yegane (tek) imparatoru oldu. Roma İmparatorluğu'nun doğu kısmını fethettikten sonra Constantine doğuyu başkent ve ikinci olarak tam bir imparatorluk haline getirmeye karar verdi. O Byzantium şehrini seçti ve ismini Constantinopolis olarak değiştirdi.