Infectious bovine rhinotracheitis, IBR ya da Pustuloz balanopostitis. Sığırlarda görülen son derece bulaşıcı, akut ve latent seyirli viral bir hastalıktır.Yüksek morbidite gösterir ancak mortalite düşüktür.

Etiyoloji ve epidemiyoloji

Hastalık etkeni Herpesvirus familyasından, Bovine Herpesvirus Tip-1 (BHV-1)'dir.Çift iplikli linear formda DNA'sı vardır. 160-162 kapsomerden oluşmuş ikosahedral yapıda kapsid ve kapsidi çevreleyen tegument ve en dışta ise üzerinde glikoproteinleri ihtiva eden viral zarf vardır. Etkenler -60ºC’da 9 ay, - 20ºC’da 2 ay süre ile infektif kalabilir. 60ºC’da 15 dakikada ise inaktive olur. % 2’lik formol ve % 2’lik sodyum hidroksit dezenfeksiyon için yeterlidir.

Hastalığın konakçı sayısı az olmasına rağmen tüm dünyada yaygındır. Ancak Norveç, İzlanda ve İsviçre’de hastalık eradike edilmiştir.

Bulaşmada boğa spermaları oldukça önem taşır.Çünkü etken genital organlarda da lezyonlara sebep olur ve bu şekilde bulaşma oldukça etkindir.

Patogenez

Sığırlarda respiratorik infeksiyon, conjunctivitis, vulvovaginitis, abortus ve nadiren de olsa encephalitis'le seyirli hastalık tablosu oluşur.Ayrıca yaşam bou subklinik infeksiyon ile seyreder ve böyle hayvanlar portör olurlar.

Etkenler vücuda üst solunum yolları, genital kanal mukozaları ve gözde konjunktiva epitelleri yoluyla girer. Yayılım viremi yolu ile olur.

Hastalığın solunum formu ise virus barındıran salgıların burun yoluyla alınması ile oluşur. Virus üst solunum sistemi ve tonsillerde üredikten sonra sinir uçları aksonlarına geçer ve trigeminal ganglionlara yerleştikten sonra buralarda gizli olarak kalır. Benzer şekilde sacral ganglionlarda da gizli kalarak bekleyebilir.

Subklinik infekte hayvanlarda etkenler; doğum, nakil, aşılama gibi doğal stres faktörleri ile veya tedavi amacıyla yapılan kortikosteroid uygulamaları sonucunda tekrar aktive olur ve saçılmaya başlarlar.

Viremi sırasında tüm vücuda yayılan etkenler merkezi sinir sistemine ve plasentaya da geçerler. Bu durum oldukça önem taşır çünkü; plasenta'ya geçen etkenler gebeliğin 4-7. ayları arasında atıklara neden olabilirler. Enfeksiyon sağlık problemlerinin yanında döl verimi kayıplarına da yol açtığı için önemli ölçüde ekonomik kayba yol açar.

Tedavi ve koruma

Hastalığın etkin bir tedavisi yoktur bu nedenle korumaya yönelik önlemler alınmalıdır.