HAMİLE KADINLAR NEDEN AŞERİR?
Hamileliği özel kılan durumların başında aşerme gelir. Kışın ortasında enginar, yazın ortasında ayva aşermek gibi zorlayıcı istekler, anne adaylarını ve eşlerini şaşkınlığa çevirebilir. Tam tersi, hamile kalmadan önce iştahla yedikleri şeylere karşı tiksinti duymaya da başlayabilirler. Peki, bunun nedenini hiç merak ettiniz mi?
Hamilelerin büyük çoğunluğunda görülen aşerme, herhangi bir yiyeceği ya da maddeyi tüketmeyi çok istemektir. Beslenme uzmanları aşermenin, gıdanın kendisine değil, vücutta yarattığı etkiye yönelik olduğunu söylerler. Örneğin, protein ağırlıklı beslenen bir anne adayının canı karbonhidrat içeren gıdalar ya da aşırı tahılla besleniyorsa proteinli yiyecekler veya tatlı çekebilir.
Hamilelik sürecinde vücuttaki kan hacmi yüzde yüz artış gösterdiğinde sıvı dengesinin korunması için ağır bir sodyum ihtiyacı hisseden hamileler, tuzlu yiyecekler ve özellikle turşu aşermeye başlarlar. Kalori ihtiyacı arttığında tatlı ve çikolata ön plana geçebilir ya da karoten ihtiyacı artmışsa şeftaliye dayanılmaz bir istek duyulabilir. Bu durumda aşerme duygusunun vücudun ihtiyaç duyduğu maddeleri karşılayabilmek için devreye soktuğu bir acil durum mekanizması olduğu söylenebilir.
Aşermek sadece yiyecekle ilgili değildir. Hamile kadınlar pika denilen toprak, kil, kömür, kibrit, tebeşir, sabun ve kül gibi yiyecek dışı şeylere karşı da aşırı istek duyabilirler. Bu tür şeylere duyulan isteklerin altında yatan hiçbir tıbbi ve bilimsel neden saptanamamıştır. Ancak kesin olan şey vücudun, örneğin toprağın kendisini değil de içindeki bir şeyi istediğidir. Vücut aşerme aracılığıyla bu mesajı vermektedir.
Hormonal değişiklikler kadında tat ve duyu almanın değişmesine de yol açar. Nasıl adet öncesi ve adette bazı yiyeceklere özellikle de tatlılara istek artarsa hamilelikte de hormonların değişiklik göstermesiyle istekler değişir. Aşerme, hamileliğin ilk üç ayında daha sık yaşanır. 8-9. haftalarda en yoğun zamanıdır, 14-18. haftalarda tamamen azalır. Çok nadiren uzar. Ancak her hamilenin aşermemesi, bu olayı hormonlarla açıklamaya yetmez. Bazı araştırmacılar ise sağlıklı ve dengeli bir diyette olan bir hamilenin aşermesi için neden olmadığını belirtir.
Aşermenin psikolojik bir süreç olduğunu söyleyen uzmanlar da var. Duygusal olarak kocasından yakınlık bekleyen anne adayı bunu bir yol olarak tercih edebilir. Nostaljik yiyecekler, anısı olan beslenme tarzları gündeme gelebilir. Her kadın için özel bir süreç olan hamileliğin sağladığı avantajları yaşama arzusu, olmadık zamanda olmadık yiyeceklere aşerme duygusunu ortaya çıkartabilir. Anne adayının kalabalık bir evde olması, ilgiden mahrum olması, kokulara karşı hassas olduğu bir dönemde yemek yapılan ortamın tam içinde olması, kocasından yeterli desteği, sevgi ve saygıyı görmemesi, şiddete maruz kalması bu durumu tetikler.
Hamilelik öncesi kötü beslenme sonucu vücudunda pek çok besin ve vitamin eksikliği olanlarda aşerme daha çok olur. Vegeteryan olanlarda, daha önceki hamileliklerinde de aşerenlerde, demir eksikliği varken hamile kalanlarda aşerme ve pika yeme daha sık görülür.
Halk arasında aşermeyle ilgili bazı inançlar da vardır. Bunlardan biri de bir yiyeceği çok arzu edip gizlice çalan bir hamile kadın elini vücudunun neresine sürmüşse doğacak çocuğun o bölgesinde çalınan yiyeceğe benzer bir leke oluşacağıdır. Ancak bebeğin doğumundan itibaren, vücudunda, genellikle yüzünde, dudak ve yanaklarında görülen bu lekelerin aşermeyle bir ilgisi yoktur. Yapılan araştırmalar, bebeklerde doğuştan olan bu lekelerin ve benlerin ergin çağlarda ortaya çıkan benlerle, yani zararsız tümörlerle aynı karakterde olduğunu göstermiştir.
Ayrıca hamileliğin ilk dönemlerinde anne adayları acı, ekşi yiyeceklere aşeriyorsa erkek, tatlı, meyve gibi yiyeceklere aşeriyorsa kız çocuğu olacağı söylenir fakat bu da doğru değildir. Doktorlar, annenin beslenmesiyle doğacak çocuğun cinsiyeti arasında bir bağlantı olmadığını vurgulamaktadırlar.
Aşermek, hamileliğin keyifli anlarıyken bir yiyecekten ya da kokudan tiksinerek mide bulantıları yaşamak hatta kusmak sıkıntılı anlarıdır. Tıp dilinde sabah hastalığı olarak tanımlanan öğürmeler ve kusmalar ile daha önce hoşlanılarak yenilen yiyeceklere karşı tiksinti duyma davranışı arasında bir ilişki vardır. Hamilelerin bu davranışları psikolojik bir olay veya hastalık değil, tam tersine bebeği koruma amaçlı bir sağlık belirtisidir.
Bebeğin organları hamileliğin ilk üç ayında oluşur. Bilindiği gibi vücuda giren veya vücutta oluşan yabancı bir maddeye karşı bağışıklık sistemi anında alarma geçer. Bu nedenle hamileliğin bu aşamasında, anne vücudunun oluşan embriyonu reddetmesi için bağışıklık sistemi bastırılır. Embriyon bu sayede anne vücudunda tutunabilir ama bu sefer de anne vücudu dışarıdan gelecek mikroplara karşı daha hassas hâle gelir.
Ancak bu mucizevi mekanizma buna da bir çözüm getirmiştir. Salınan hormonlarla beyindeki tat ve koku alıcılarını hassaslaştırır. Hamileler bu çok hassaslaşmış koku ve tat duyuları sayesinde gıdalardaki en ufak bir değişimi veya bozulmayı bile hissettiklerinden onları tiksinip yemezler. Zaten amaçlanan da budur; anneyi iğrendirerek kendisini veya bebeğini zehirleyebilecek yiyeceklerden uzak tutmak.
Hamilelerin en sık tiksindikleri gıdalar genelde çay, kahve, balık, tavuk, süt, yumurtadır. Görüldüğü gibi bunlar toksik madde içeren ve hastalık yapıcı mikroorganizmaları taşıma olasılığı yüksek gıdalardır. Hatta alkolün ve sigaranın kokusu bile kusma ve bulantıya neden olabilir.
Düzenli olarak aşeren ve bu ihtiyaçları karşılanan annelerin çocuklarında sakat doğum, düşük, ölü doğum gibi durumların çok az rastlandığı ancak aşerme yaşamayan ya da ihtiyaçları karşılanmayan annelerde bu oranların çok daha yüksek olarak gerçekleştiği yapılan araştırmalar sonucunda da ortaya konulmuştur. Bu nedenle hamilelikte aşermek halk arasında kötü ve sıkıntılı bir şey olarak algılansa da hamilelik döneminin sağlıklı geçmesi açısından iyiye işarettir!