Genel Yönleriyle Bilinmesi Gereken Linux Komutları

Linux, Unix tabanlı bir işletim sistemi olduğu için her ikisi de kullanım açısından benzerlikler içerir. Günümüzde bir çok işverenin istekleri arasında Unix bilgisinin olması yer almaktadır. Eğer Linux mantığını anlar ve komutlarını rahatlıkla kullanabilirseniz sizin de bir Unix bilginiz vardır demektir. Hatta bazı komutlar IBM AIX ile bile aynıdır. Bu yüzden Linux en çok tercih edilen işletim sistemlerinden biridir.

Dosya Tipleri
Linux'ta 3 değişik dosya tipi vardır. Bunlar sıradan dosyalar, dizinler ve aygıt dosyalarıdır. Sıradan dosyalar çalışabilir programlardan veya datalardan oluşur. Dizinler diğer dosyaları ve dizinleri barındıran dosyalardır. Aygıt dosyaları ise tape, disk sürücüleri, CD-ROM sürücüleri, modemler, network kartları, tarayıcılar ile ilgili dosyalardır. Yani bu aygıtlara erişim bu dosyalar üzerinden olur. Hatta bilgisayarın hafızası bile bir dosya ile ifade edilir.

touch, echo, cat komutları
Birçok text editörü ile dosya yaratılabilr. Ancak bunun en basit yolu bir terminalin komut satırında

$ touch dosyam

komutunu işletmektir. Bu komut sayesinde adı dosyam olan içi boş bir dosya yaratılır. Şayet içinde birtakım yazılar olan bir dosya yaratmak istiyorsak o zaman echo komutuyla yönlendirme yapmalıyız:

$ echo içi dolu dosya

Bu komut işletilince standat çıkış olan ekrana "içi dolu dosya" yazacaktır. Tabi bu çıktıyı ekran yerine bir dosyaya yönlendirirsek o zaman içinde "içi dolu dosya" yazan bir dosya yaratılacaktır. Aşağıda bunu göreceğiz.

$ echo içi dolu dosya > dosyam

Bu komut işletilince terminal penceresinden bir görüntü alamayız, ancak dosyam isimli bir dosya yaratılmıştır ve içinde "içi dolu dosya" yazar.

Dosyaların içeriğini görmek için kullanılan birkaç komut vardır. Ayrıca bir text editörü açarak da dosyaların içeriği incelenebilir. Örneğin terminalde

$ cat dosyam

komutunu işletirsek dosyam isimli dosyanın içeriği ekrana basılır. Eğer dosyanın uzunluğu bir ekran görüntüsüne sığmayacak kadar uzunsa dosyanın sonu gelene kadar görüntü kayacaktır ve ekranda sadece son ekrana sığan satırları kalacaktır. Bunu sayfalara bölerek görüntülemek için komut satırında bazı ek komutlar yazmalıyız. Buna daha sonra değineceğim.

Dosyanın içindeki veriyi kaybetmeden üzerine ekleme yapmak için yine echo komutu kullanılabilir. Bu durumda yönlendirmeyi ( >> ) işaretini kullanarak yapmalıyız.

$ echo bu ikinci satırdır >> dosyam

Bu komuttan sonra dosyam isimli dosyanın içinde yazılanları listelersek

$ cat dosyam

içi dolu dosya

bu ikinci satırdır

bu görüntüyle karşılaşırız.

ls komutu

Dosyaların listelenmesi için ls komutu kullanılır. Mesela bulunduğunuz dizinde bu komutu işletin ve bulunduğunuz dizinde neler var neler yok görün.

$ ls

aylar dosyam gunler mevsimler muzik

Benim çalışma dizinimdeki dosya ve dizinler bunlar. Burada birçok dosya ve dizin olsa ve bize m ile başlayanlar lazım olsa yapmamız gereken ls komutuna parametreler ekleyerek bunu belirtmektir.

$ ls m*

mevsimler muzik

Unix'te her dizinin iki özel dosyası vardır. Bunlar .(dot) ve ..(dot-dot) dosyalarıdır. Normal olarak bu dosyalar gizlidir ve ls komutu parametresiz kullanılırsa görülemezler.

$ ls -a

. .. aylar dosyam gunler mevsimler muzik

-a parametresiyle gizli dosyalar da görülebilir. Dosya ve dizinler hakkında daha ayrıntılı bilgi almak için ise bir parametreye daha gerek vardır. ls komutu -a ve -l parametreleriyle beraber kullanılırsa dosyalar hakkında geniş bilgi elde edilir. Bu ayrıntılı bilgi dosya tipi, kullanıcı izinleri, dosyanın sahibi, dosyanın grubu, dosyanın yaratılma tarihinden ibarettir. Bir örnek vermek gerekirse,

$ ls -al

-rw-r-r- 1 predator user1 2156 jul 19 1998 .
-rw-r-r- 1 predator user1 2246 jul 19 1998 ..
-rw-r-r- 1 predator user1 147 jul 19 1998 .profile
-rwxr-xr- 1 predator user1 186 jul 25 1998 aylar
-rwxrwxrwx 1 predator user1 296 jul 22 1999 dosyam


pwd, cd , cd.. komutları

Unix dosya-dizin hiyerarşisi içinde hareket ederken cd ve cd.. komutları kullanılır. Bulunan dizini öğrenmeye yarayan komut da pwd (print working directory)' dir.

$ pwd

/home/predator/deneme

$ cd..

$ pwd

/home/predator