Herhangi bir ortamda sanata genelde nelerin itici güç olduğu, sanatın genelde içinden geldiği topluma değin nasıl bir resmi yansıttığı iyice irdelenmeden sanatsal düşünmeyle ilgili doğru değer yargılarına varamayız. Çünkü belli bir ortamda belli bir zamanda sanatın geneline o ortamın ve zamanın gerçekliğini yansıtmak diye bir kaygı egemen değilse, bu bahsedilen eylemin sanatsal üretim olduğunu söylemek ne kadar doğrudur?
x yerde sanatın geneline nasıl bir anlayış ve kaygı egemendir?

Bugünkü x sanatının genelde yansıttığı bugün , gerçekten yaşanmakta olan bir bugün müdür, yoksa sanatın bugünü ile yaşanan bugün arasında gerçeklik bağlamında çok düşündürücü kopukluklar mı vardır?

Bugünkü x sanatı içinden geldiği toplum ve onun koşulları ile yeterince diyalog kurabilmekte midir?

Sanatta evrensellikten bahsedilebilir mi?
Yoksa yanlış bir evrensellik anlayışıyla toplumla bağları olabildiğince kopartıp, hiçbir gerçek içeriğe atıfta bulunmayan bir biçimler dünyasında hapis kalmakta direnmeli mi sanatçı?

Aynı doğrultuda çeşitlendirilebilecek olan bu sorular toplumlar tarafından düşünüldüğünde o topluma ait bugünün sanat düşüncesi, estetik anlayışı oluşturulabilir.

Bir toplumda, bir toplulukta eskiden kalmış olmaları dolayısıyla saygın tutulup, kuşaktan kuşağa iletilen kültürel kalıntılar, alışkanlıklar, bilgi, töre ve davranışlara gelenek deriz.Gelenekler toplumu resmi olmayan biçimde yönetirler. Her toplum yıllarca süren çabaların, uygulamaların sonunda belli değerleri edinir.Bunları karşılaştığı sorunların çözümünde kullanır.İşe yaramayanları eler ve yeni değerler, yeni çözüm yolları geliştirir. Böylece bir toplumun yaşam biçimini sembolize eden normlara ulaşılır. Kuşaktan kuşağa aktarılan bu normlar kültürel mirası oluşturur.Bu kültürel miras geleneklere dönüşür.Gelenekler bir toplumun doğal saydığı ve alışkanlık haline getirdiği davranışlara dönüşür.

Sanatçı topluma ait bir kimlik olduğuna göre bilinçli olsun yada olmasın eserlerinde içinde yaşadığı toplumun bütün seslerini yansıtır.

Her sanatçı kendini ondan öncekilerin, örneklerinin ve öğretmenlerinin diliyle anlatır. Çünkü kendini, içinde bulunduğu gündelik dili nasıl o yaratmıyorsa, sanatın dilini de kendi başına yaratamaz ve biçim gereksinimini kendi olanaklarıyla karşılamaz. Kendine özgü bir tonda konuşmaya başlaması ve kişisel anlatım biçiminin kaynaklarına giden yolu bulması uzun zaman alır.Genç devler ve asiler de kendilerini daha önceki kuşağın lehçesiyle dile getirirler ve en sert muhalefet bile savaştığı akımın veya eğilimin anlatım araçlarından yararlanır.
Öte yandan bir sanatçı kendini seleflerinden bağımsız kılmayı başarmış olsa bile, en fazlasından dilde bir yenilenme gerçekleşir, ama yeni bir dilin yaratılması söz konusu olmaz; böyle bir aşamada dahi yeni oluşan her eser öteki eserlere kendisini yaratanın buluşlarına ve deneyimlerine oranla çok daha fazla şey borçludur.


Her sanatçı kendini daha önceden zaten varolan bir bütün içersinde bulur, kendi kimliğini de bu bütün içersinde oluşturur.Onun yaptığı zaten bu bütünü fark ediştir.

Osmanlı’nın son dönemi de dahil olmak üzere, her alanda büyük çalışmalara imza atan insanlar, sanatkârlar yetiştirmişiz.Kime sorsanız, mimarîde, şiirde, nesirde, süslemede, musikîde, çok yükseklere tırmanmış eserleri ve sahiplerini sayabilir. Çöküş döneminde bile, musikîde, şiirde büyük üstatlar yetiştiren Osmanlı medeniyeti, daha sonra kurulan Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nde bile etkisini sürdürmüştür.

Ancak 20. yy.ın birinci çeyreğinden itibaren bir çöküş dikkati çeker. Kökü olan, yeniye uyum sağlayarak varlığını devam ettirirken, kökler kuruyunca varlığını yitirmiştir. Dolayısıyla kültür ve sanatta büyük bir verimsizlik dikkati çeker. Artık Türkiye’de geçmişin büyük eser ve onların sahiplerinin kırıntısı tarzında bile eser yoktur. Bunun sebebi ise köksüzlüktür.

Sanat var olanı keşfetmek, keşfedileni geliştirmektir. Her gelen sanatkar öncekine dayanıp ona bir şey ekler veya ona dayanarak onu aşmaya çalışır. Medeniyet ve kültür, gelenek demektir. Sanat da öyledir. Bir gelenek yıkılmadan eseri bitmez, bir gelenek kurulmadan da onun meyvesi alınmaz. Büyük sanatkârlar sıradağlar gibidir. Birbirine yaslanarak ayakta durur ve yükselir. Sanatta yenilik, geleneğe yeni şeyler eklemektir. Geleneği yıkar ve yok ederseniz yerine onun kadar güçlü bir nesne koyamayacağınız için, sosyal hayatı, kültürel hayatı felç edersiniz. Yıkmadan yapacağınızı planlamazsanız, yıkım kolaydır ama yapımı zordur.

Biz yıkmanın planlarını uzun zaman yaptık, ama yerine ne koyacağımızı hiç düşünmedik. Sanat ve kültür ağaç gibidir . Köksüz olmaz. Ama köksüz kültür, sanat, medeniyet izlendi. O da olmadı.

Eski, eski olduğu için çirkin; yeni, yeni olduğu için güzel değildir.

Söz edilen bu gerileyiş bu duraksama geleneklere bağlılıktan değil de bilgiyle beslenmemiş zihinlerden kaynaklansa gerek.