Frederick Winslow Taylor (1856 - 1915)

Amerikalı mühendis Taylor bilimsel işletme sistemini (Taylorizm) kurdu. Taylor'ın işbölümü anlayışı, üretimde bant sistemine geçişin (1913) temelini attı. Bu sistem günümüzde insancıl olmayan bir çalışma dünyasının tipik örneği sayılmaktadır.

Taylor bir avukatın oğlu olarak Philadelphia'da dünyaya geldi. Önceleri babasının izinden gitmeyi düşünen Taylor, 1872'de New Hampshire'deki Phillips Exeter Akademisi'ne yazıldı. Ne var ki, bu okulda derslerinde gösterdiği başarıdan çok, beyzbol alanındaki üstün performansıyla göze battı. Harvard Üniversitesi'nin giriş sınavını kazandıktan sonra, geçirdiği ağır bir göz rahatsızlığı yüzünden eğitimine ara vermek zorunda kaldı. Görmesi 1875'te düzelince Taylor, Philadelphia'da bulunan bir çelik fabrikasında makine ustalığı ve zımba model üretimi alanlarında staj gördü.

Taylor 1878'de Midvale Steel Company'ye (Çelik Şirketi) işçi olarak girdi. Kısa zamanda grup şefliğine ve sonunda birinci usta başılığa yükseldi. Boş zamanlarında spor yapan Taylor, 1881'de çiftlerde ABD Tenis şampiyonu oldu. Hırslı bir kişiliğe sahip olan Taylor, gece derslerine devam ederek Stevens, Teknoloji Enstitüsü'nden 1883'te makine mühendisliği diplomasını aldı. Ertesi yıl Midvale şirketinde başmühendisliğe getirildi ve burada kenditasarılarına uygun bir makine atölyesi kurdu. Yine 1984'te Louise Spooner ile evlenerek üç üvey çocuk sahibi oldu.

Geliştirdiği 40'tan fazla makinenin patentini alan Taylor'un, bir mucit olarak kariyer yapması mümkünken, ilgi alanı çalışmanın rasyonelleştirilmesine yönelikti. Ustabaşı olarak çalıştığı dönemde bile, çalışma sürecini zaman ve hareket araştırmaları (1891'den sonra) sayesinde ayrıntılı bir biçimde incelemiş ve büyük bir zaman kaybının söz konusu olduğunu saptamıştı. Her işçinin en etkin biçimde çalıştırılması üzerine hesaplar yaptı. Çalışma sürecini, zamanı hesaplanmış belirli küçük işlere ayırmayı önerdi.

Taylor 1890'da Manufacturing Investment Company'ye yönetici olarak girdi ve burada üç yıl çalıştı. Ardından, 1901'e kadar çeşitli işletmelerde mühendis olarak çalıştı ve bu dönemde başkaları yanı sıra pik demirin elde edilmesine ve işlenmesine ilişkin metotları denedi ve yüksek hız çeliğini geliştirdi. 45 yaşına geldiğinde, artık çalışmasına gerek bulunmadığını ileri sürerek düzenli meslek yaşamına son verdi. İş hayatından çekilmesinin bir nedeni de sağlığının bozulmuş olmasıydı.

Taylor 1903'ten sonra bilimsel şirket yönetimi kavramı üzerinde çalıştı ve bu araştırmalarının sonucunu 1911'de The Principles of Scientifıc Management (Bilimsel Yönetimin İlkeleri) adı altında yayınladı. Taylor bu yapıtında topladığı çalışmalarına dayanarak çalışma gücünün daha etkin bir hale getirilmesi için öneriler sundu. Buna göre işgücünün, düşünmeyi gerektirmeyen ya da çok az düşünülerek yapılabilen en ufak, yinelenen birimlere bölünmesi lazımdı. Böylelikle gereksiz hareketler ve gizli ara vermeler önleyebilecekti. Taylor ayrıca personel seçimine ve daha iyi bir denetlemeye ilişkin önlemlerin alınmasını önerdi. İş bölüşümünü ve koordinasyonunu işlev denetçileri düzenlemeliydi. Kendisini bir reformcu olarak gören Taylor,işçilerin çalışmalarına göre ayarlanan ücretlerle motive edilmesini istiyordu.

Henry Ford veTaylorizm

Ford Detroit'teki otomobil fabrikasında seri üretim bant çalışmasını başlatan ilk sanayicidir. Otomobillerin üretilmesi için gerekli olan bütün çalışmaları, amaca en uygun sırayla sürekli bir zincir olarak tasarladı. Üzerinde çalışılan parça hangi işin yapılacağını belirleyen bantlarla tezgâhtan tezgâha dolaşmaktadır.

Henry Ford 1913'te fabrikasında Taylor'un bant sistemini başlattıysa da, Taylor'un düşünceleri herkes tarafından onaylanmıyordu. Kendisinin önerdiği tek taraflı yükümlülükler ve buna bağlı olarak oluşan monoton (tekdüzelik), sendikaların düşüncelerine göre insanın tam kapasiteyle çalışmasını önlüyordu. Boş zamanlarında gül yetiştiren Taylor aynı zamanda tutkulu bir golf oyuncusuydu. Spor yaparken bile mucit tarafı ağır basıyordu. Geliştirdiği Y biçimli golf değneği (Putter) Amerikan Golf Derneği'nce kabul edilmedi. Taylor 1912'de bilimsel yönetime ilişkin önerilerini Temsilciler Meclisi'nin bir komisyonu önünde açıklama fırsatı buldu.

İleri sürdüğü gerekçelerin son derece inandırıcı olması sonucu, izleyen zamanda pek çok politikacı, Taylor'un kavramını destekleyerek endüstriyi bu sistemi uygulamaya davet etti. Taylor 59. doğum gününden bir gün sonra Philadelphia'da zatürreden öldü.