Bu acayip isimli birgözeliler, iki bakmadan ilgi çekicidir. «Foraminifer» lerin özelliklerinin en başta geleni tek hücreli vücutlarının inanılmayacak derecede güzel ve tuhaf şekilli olmasıdır. Bu hayvanların, her biri ötekinden daha güzel, tam bin iki yüz çeşidi vardır. Üstelik öylesine küçüktürler ki, mikroskopsuz asla incelenemez-ler. Ama bunları incelemek için ne kadar Zaman harcasanız değer doğrusu… Foraminifer’lerin ikinci bir özelliği de çok eski jeolojik çağlardan bu yana dünyanın çeşitli yerlerinde yaşamış olmaları ve bundan milyonlarca yıl önce yaşayan bu minik foraminifer iskeletlerinin yeryüzünün manzarasına etki yapmış bulunmasıdır. Bunlar, kireç taşından dağlar meydana getirmişlerdir.
Tuhaftır ama, daha da ileri giderek bugünkü Paris şehrinin foraminiferlerden meydana geldiğini söyleyeceğiz. Şehrin bulunduğu bölgede geniş ölçüde kireçtaşı yatağı vardır. Bunlar hemen hemen tamamen bir foraminifer ırkı olan «miliolina. nın kabuklarından meydana gelmiştir. Bu hayvanlar milyonlarca yıl önce yaşamışlardır. İşte Paris’teki binaların çoğu bu kireçtaşından yapılmıştır. B asit bir büyüteçle bakıldığı Zaman »miliolina» kabuklarım kolayca görmek mümkün olur.
Foraminifer NedirForaminifer’lerin çoğu kendilerine silisyum, ya da kireçtaşmdan bir kabuk yapar. Bu kabukların üzerinde irili ufaklı birçok delik vardır. Hayvan, bu deliklerden yalancı ayaklarını dışarı çıkarır. Bunun yalancı ayaklan amip’lerinki gibi kâba saba değildir. Aksine, ince, uzun ve çok zariftir. Bazen bir yalancı ayak birçok dallara ayrılır, bazen örümcek ağı gibi bir şekil bile aldığı olur. Bütün bunlara rağmen kabuğun içinde tek bir parçacık, protoplazmadan ibaret tek hücreli minik bir yaratık vardır.
Foraminifer’lerin çoğu okyanuslarda yaşar. Tatlı sularda yaşayan çeşitleri azdır. Pek az bir kısmı da rutubetli topraklarda yaşar. Okyanuslarda yaşayan foraminifer’lerin çoğu ya suyun yüzünde, yahut da yüzüne yakın yerlerde bulunur. Bunlar öldüğü zaman kabukları okyanusun dibine çöker ve dipte bir çamur tabakası meydana getirir. Bir kısım foraminifer’ler de denizin dibinde yaşar. Bu şekilde deniz dibinde yaşayanların kabuğu silisyumdandır.
Foraminifer’lerin 500 000 000 yıldan beri yeryüzünde yaşadığı bilinmektedir. Bunların fosillerine dünyanın her yanında rastlanmakla beraber daha çok kuzey yarımküresinin ılıman bölgelerinde rastlamak mümkündür. Eskiden yaşamış bulunan foraminifer’lerden çoğu bugünkülerden daha iriydi. Bir kısmı rahatça gözle görülüp, ele alınacak büyüklükteydi.
Ancak asıl önemli olan onların büyüklükleri değil, sayılarının çokluğudur. Bugün dünyadaki kireçtaşı yataklarını meydana getirmek için insan aklının alamayacağı kadar çok sayıda foraminifer’in birikmesi lâzımdır. Bugün yaşayan foraminifer’ler de aynı şekilde sayısızdır.