Ahmet Mithat’ın Felâtun Beyle Rakım Efendi isimli eseri diğer eserleri arasında özel bir yer alan romandır (1875). Tanzimatla ortaya çıkan gösterişalığının, konak mirasının, rahat koşullar içinde yetişmiş, sınavdan geçmemiş yüksek zümre beyzadelerinin bir örneği olan Felatun Bey, yazarın kalemiyle bütün yanlarından didiklenir. Halktan gelen yazar, haksız başlangıçlardan yola çıkan, hazır olanaklardan yararlanan, hınç duyduğu zengin çocuğunun yıkılışını adım adım gösterir, her fırsatı kullanarak onu gülünç durumlara düşürür.

Öz yaşamsal özellik taşıyan eserde Rakım Efendi, yazarın yetişme yollarından gelir. Öksüz ve yetimdir; Arap dadı Fedai’nin yardımlarıyla okur, yetişir ve bir emek adamı olur. Memur, çevirmen, özel dersler vererek vaktini değerlendiren, okumayı ve eğlenmeyi seven, dengeli ve çalışkan bir kişidir, ölçüyü hiç kaçırmaz. Hesaplılığı ve okuryazar yanı adından da bellidir (yazan, çizen). Felatun Bey’in okumadığı halde ciltletip adını üstüne işaretlettiği yabancı eserlerden Rakım Efendi iki yanlı yararlanır: Okur-öğrenir, çevirir-para kazanır. Felâtun, ahçı kadına ilân-ı aşk ederken olabildiğine gülünç durumlara düşer. Rakım, kazanır, biriktirir, bir esir kız satın alır, yetiştirir. Beyoğlu’n da masrafsız bir metresi varsa da evine düşkün ve hesaplıdır. Sonunda yetiştirdiği cariye Canan ile evlenir. Felatun, bütün mirasını yiyip bitirmiş, uzak bir memurlukla İstanbul dışına çıkmaktan başka çaresi kalmamış yenik bir kişidir artık. Roman, açık bir biçimde Rakım’ın üstünlüğüyle okuma ve öğrenim yoluyla iş ve kazanç sağlayarak sınıf değiştiren, zenginleşen, Rakım’ın zaferiyle biter. İlk romanları romantik serüvenler olan Ahmet Mithat’ın eleştirdiği Felatun Bey örneği, Recaizade’nin Araba Sevdası (1896), Hüseyin Rahmi’nin Şık (1889) ve Şıpsevdi (1911), Ömer Seyfettin’in Efruz Bey (1919) romanlarında yeniden işlenecektir.

Bu kitap dogu ile bati arasindaki farklari vurguluyor.