Eskatoloji

Hayatın sonunu, ölüm sonrası hayatın niteliğini inceleyen bilgi dalıdır. Adı Yunanca "son şeyler" anlamına gelen eschatos ile "bilgisi" anlamına gelen logos sözcüğünden türeyen; ölüm, ölümsüzlük, yeniden dirilme, kıyamet ve (Hristiyanlar için) Hz. İsa'nın ikinci gelişi gibi konuları irdeleyen öğretiye denir.
Eskatoloji (Yunanca έσχατος yani "son" sözcüğünden) teoloji (dinbilim) ve felsefenin bir bölümüdür. İnsanlığın nihai kaderi veya dünya tarihinin sonuçlandıran olaylar, daha kaba bir tabirle dünyanın sonu ile ilgilenir.
Birçok din, öğreti veya kültte dünyanın sonu gelecekte olacak bir olay olarak kutsal metin, mit veya folklorda belirtilir. Daha geniş bir açıdan, eskatoloji Mesih, Mesih Çağı, ahiret ve ruh gibi konuları da kapsayabilir. Farklı inanışların eskatolojik inançları ve düşünceleri farklı olsa da belli benzerlikler var olabilir.

Eskatoloji, ahir zamanda olacak şeylerle ilgili öğreti; Yahudi, Hıristiyan ve İslam geleneklerinde önemli bir unsur; dünyanın sonuna ilişkin mistik anlayış ve kusursuz Tanrı Krallığı'nın geri dönüşü anlamlarını topluca ifade eden bir terimdir.
Eskatoloji, dünyanın ya da dünya tarihinde o çağın sonuyla ilgili Öğretilerin tartışmasını kapsamak üzere 1844'te icad edilmiş bir sözcüktür. Modern Hıristiyan teolojisinde önemli bir yeri vardır. A. Schweitzer eski Alman bilginlerinin İsa'nın yaşantılarını gözden geçirirken çarpıcı bir biçimde İsa'nın öğretisinde, dünyanın koptu kopacak sonunu beklemesine dikkatleri çekti. İkincisi bu eskatolojik mesaj özellikle Avrupa'da vuku bulan bunaltıcı felaketlerle ilgili görülmüştür. Fakat daha sonra Kitab-ı Mukaddes uzmanları (örneğin C. H. Dodd), İsa'nın asıl mesajının, İncil'den yeniden çıkartılabildiği kadarıyla, gerçeklesin iş ya da en azından 'başlamış' bir eskatolojiyi öne sürdüğünü ifade ettiler. Tanrı'nın Krallığı bu çağın sonunda son bulmayacaktır; en azından başlangıcında bizzat Hz. İsa'nın 'saat' (İslami terminolojide 'kıyamet') ya da Tanrı Krallığı'na erişmenin nasıl olacağı hakkında bilgi vermediğine işaret edildi. Bununla birlikte, İncil'in eskatolojik niteliği şimdilerde genellikle kabul görmüştürve modern teologların sorunu bir yorum sorunundan ibaret kalmıştır.
Hıristiyan olduğunu, Tanrı Krallığı'nın yeryüzünde Kilise'de yaşamakla ya da toplumun genel hayatına ilerleme ya da devrim vasıtasıyla da olsa gireceğini iddia edecek midir? Yoksa mesaj, tümüyle kişisel karara bir çağrı mı olacaktır?
Bu tür sorular taştışıladursun, pek çok 'fundamentalîst' Hıristiyan Kitab-ı Mukaddes'teki kehanetlerin moıamot bir yorumu temelinde, 'ikinci geliş' ya da İsa'nın 'zuhuru'nu beklemeye devam etmektedirler. Başkaları, geleneksel katolikliğin 'son dön şey' dediği ölüm, yargı, cennet ve cehennemi düşünmeye devam etmektedirler.
Eskatoloji İslam geleneğinde 'ahir zaman ve 'kıyamet' kelimeleriyle karşılanmakta, Kur'an-ı Kerim ve hadislerde çeşitli kıyamet tasvirleri bol bol yer almakta ve dünyanın sonuyla ilgili son derece açık bilgiler verilmektedir.