Epilepsi nedir?nasil tedavi edilir?
Epilepsi Nedir?




Hazirlayan: Dr. Güzide Turanli
Hacettepe üniversitesi Tip Fakültesi Pediyatrik Nöroloji Uzmani

çocugunuzda bir ya da birkaç kez bayilma, morarma, siçrama, çirpinma, anlamsiz bakma, dalma veya size olagandisi gelen benzeri bir rahatsizlik durumu olabilir ve bir süre sonra tamamen düzelebilir. Danisman olarak önce aile büyüklerine basvuruldugunda, sevilen toruna hasta damgasinin vurulmamasi için ve bu geçici rahatsizliktan çocukta gözle görülür hiçbir iz de kalmadigindan doktora gidilmesi gereksiz görülebilir. Bu bir hatadir ve erken taniyi geciktirir. çocugunuzun doktoruna mutlaka zaman geçirmeden basvurmali ve gerekli tetkikleri mutlaka baslatmalisiniz. Bu yazida çocugunuzun özel durumunun teshisi ve tedavisi yoktur. Burada doktorunuza giderken daha bilgili olmanizi saglayacak genel bilgilere, yasadiginiz olayla ilgili hissettiklerinize, akliniza takilan ve doktorunuza sormayi unuttugunuz bazi konulara yer verilecektir.
Konu hakkinda dogru bilginiz ne kadar fazla olursa çocugunuza yardim etme imkaniniz da o kadar artacaktir. çocugunuzun iyiligi için profesyonel yardim ve tibbi tedavi tabi ki gerekmektedir. Ama siz, tedavideki en önemli kisilersiniz. çünkü çocugunuzun ileride kendine güvenen ve bagimsiz bir eriskin olmasi için gereken sevgi ve anlayisi ona sadece sizler verebilirsiniz.

Epilepsi Nedir?
Epilepsiye yol açabilen nedenler
Epilepsi çocugunuza sizden mi geçmistir?
Epilepsi nöbetleri nasildir?
Hastaligin teshisi
Nöbet aninda yapilmasi ve yapilmamasi gerekenlere iliskin bazi basit kurallar
Epilepsi tedavi edilmeli mi?
Epilepsi tedavisinde kullanilan ilaçlarin yan etkileri var midir?
Epilepsi tamamen geçer mi?
Epilepsi çocugun hayatini etkiler mi?
Dikkat edilmesi gereken hususlar var mi?
Spor yapabilir mi?
Araba kullanabilir mi?
Anne-babalara özel not


Epilepsi Nedir?
Doktorunuz çocugunuzda mevcut nöbet ya da nöbetlerin epilepsi nöbeti oldugunu söylerse ilk sorunuz epilepsinin ne anlama geldigi olacaktir. Bu sözcük halk arasinda sara adiyla taninir. Epilepsinin ne oldugunu anlayabilmek için beyni bir bilgisayar gibi düsünmekte yarar vardir. Beyin hücreleri de bilgisayar parçalari gibi birbirleri ile baglantilidir ve haberlesmek için küçük elektriksel uyaranlar kullanirlar. Bazen beyinde normal olmayan bir elektriksel aktivite olusur ve bu olay çocugun nöbet geçirmesine neden olur.
Bu olay belirli aralarla tekrarlanirsa o kisi de epilepsi var demektir. O halde nöbet, beynin kuvvetli ve hizli bir elektrik akimi ile kaplanmasi sonucu olusan kisa ve geçici bir durumdur, ruh ya da akil hastaligi degildir ve bazi nadir durumlar disinda zeka geriligine yol açmaz.
Epilepsiye yol açabilen nedenler
çogunlukla epilepsinin bir açiklamasinin bulunamaz. çocuklarda epilepsiye en sik yol açan nedenlerisöyle özetleyebiliriz.
Dogustan gelen hastaliklar: Kromozom hastaliklari, yapim maddeleri ile ilgili degisiklikler içeren metabolik hastaliklar, bazi enzim eksiklikleri gibi dogustan gelen nedenler.
Gebelikte bebegin beyin gelisimini etkileyen mikrobik hastaliklar, annenin ilaç ve ***** alimi.
Dogum sirasinda meydana gelebilecek beyin zedelenmesi, kanamasi ve beynin oksijensiz kalmasi.
Dogum sonrasi menenjit, beyin iltihabi.
Kazalara bagli beyin zedelenmesi.
Beyin tümörleri.
Uzun süren atesli havaleler.
Bazen nöbetler, olaydan yillar sonra ortaya çikabilir. Bir çok vakada da nöbetlerin nedenlerini en modern arastirma yöntemleri ile dahi bulabilmek mümkün olmayabilir.
Epilepsi çocugunuza sizden mi geçmistir?
Bir çocugunuz daha olursa onda da epilepsi gelisme ihtimali var midir? Her iki soruya da verilebilecek cevap büyük oranda hayir olacaktir. Ancak hem anne hem de babanin ailesinde epilepsi olduguna dair bulgu, ya da tek bir tarafta epilepsi hikayesi ile birlikte anne-baba akrabaligi varsa ve özel bazi epilepsi türlerine sahiplerse kalitimin rolü oldugu söylenebilir. Bu konuda her hastanin kendi içinde degerlendirilmesi gerekmektedir. Bu yüzden bu konuda daha fazla bilgi almak için doktorunuzla görüsmeniz tavsiye edilir.
Epilepsi nöbetleri nasildir?
Elektriksel bozukluk eger beynin sadece bir kismini etkilerse parsiyel nöbet dedigimiz nöbet tipi olusur. Parsiyel nöbetlerin en sik görülen türü suur kaybi ile birlikte olan kompleks parsiyel nöbetlerdir. Kisi sersemlemis ve saskin bir haldedir, gözlerinin önünde benekler görebilir, kulaklari çinlayabilir, mide bulantisi olabilir, elbiselerini çekistirebilir, ellerini kollarini anlamsizca oynatir ve yaptiklarinin farkinda degildir. Genellikle nöbet geçtikten sonra da olanlari hatirlamaz.
Baska bir parsiyel nöbette belli bir kas grubunu (örn: bir kolu veya yüz yarisini) kontrol eden beyin bölgesinin etkilenmesi ile olur. Nöbet esnasinda sadece o kas grubu etkilenir ve kontrol edilemeyen hareketler yapmaya baslar, bu olaydan baska hiçbir kas grubu etkilenmez ve suur kaybolmaz (basit parsiyel, fokal motor nöbetler).
Bütün beyin etkilendiginde ise sonuç jeneralize nöbettir. Jeneralize nöbetin bir çesidi jeneralize tonik-klonik nöbettir (grand-mal). Grand-mal nöbet geçiren bir kimse aniden suurunu kaybeder ve yere düser, kaslari kasilir sonrada bütün vücudu sarsilmaya baslar, agzindan köpük gelebilir, dilini isirabilir, idrar ve kakasini kaçirabilir, dudaklarinda, yüzünde, ellerinde morarma olabilir. 1-5 dakika sonra çirpinma hareketi durur, arkadan bazen uyuklama veya yorgunluk dönemi baslar, bundan sonra kalkip daha önce yaptigi isine devam eder.
Baska bir jeneralize nöbet tipi dalma (absans, petit-mal) nöbeti olarak bilinenidir. Bu nöbet o kadar kisadir ki, hissedilmeden geçebilir. Absans nöbeti geçirenler hayal kuruyormuscasina çevrelerine birkaç saniye anlamsiz gözlerle baktiktan sonra yaptiklari islerine devam ederler. El kol hareketi yoktur, kisi kisa bir zaman için suurunu yitirmistir. Tedavisiz kalirsa bir gün içinde defalarca tekrarlayabilir. Bu tip nöbetler çok kisa süreli oldugundan aile tarafindan pek önemsenmeyebilir veya farkedilmeyebilir.
Nöbetlerin pespese gelmeleri haline status epileptikus denir. Hayati tehlikesi olan bu durumda hastanin acilen hastaneye kaldirilmasi gerekir.
Her epilepsi nöbetinde suur kaybi olmayabilir. Bazi nöbetler de sadece uykuda görülebilir. Burada anlatilanlar en sik görülen nöbet tipleridir. Epilepsinin baska tipleri de vardir.
Hastaligin teshisi
En ideali hastanin nöbetini doktorun görmesidir. Ancak çogunlukla bu mümkün olamaz, bu nedenle doktorunuz önce nöbeti gören kisiler ve anne-babadan nöbetin baslangici, sikligi ve özellikleri hakkinda ayrintili bilgi alir. Ayrica gebelik, dogum, çocugun gelisimi ve diger aile bireylerinde nöbet olup olmadigi konusunda bilgi isteyecektir. Ayrintili bir nörolojik muayeneden sonra bazi laboratuvar tetkiklerine ihtiyaç dogabilir. Bunlarin basinda elektroensefalografi (EEG) gelir. Bunun yanisira beyin tomografisi (CT), manyetik rezonans (MRI), uzun süreli EEG-video monitorizasyon ve çesitli biyokimyasal ve metabolik tetkikler (kanda, idrarda ve beyin-omurilik sivisinda) gerekli olabilir. Bu tetkiklerin hiçbirisinin hasta açisindan önemli bir tehlikesi yoktur. Aksine bu nöbetlerin nedenini bulmak, epileptik olmayan diger bazi nöbetlerden ayirdedebilmek için gereklidir.
Doktorunuz epilepsi teshisini kesin bazi deliller olmadan koymaz. Uzun süreli en az 4-5 yillik, belki de ömür boyu sürecek ciddi ve zahmetli bir tedaviyi gerektirdiginden teshisi koyarken çok dikkatli davranmalidir. Bu asamada doktor aile isbirliginin çok büyük önemi vardir.
Nöbet aninda yapilmasi ve yapilmamasi gerekenlere iliskin bazi basit kurallar
Büyük bayilma seklinde nöbet geçirmekte olan çocugunuza yapilacak sey onu olabilecek zararlardan korumak ile sinirlidir.
Sakin olun, çocugun yanindan ayrilmayin, yardim gerekiyorsa bir baskasini bu isle görevlendirin.
çocugu yere yatirin, etrafindaki sivri maddeleri ortadan kaldirin.
çocugu yan döndürüp tükrügünün disari akmasi ve daha rahat nefes alip vermesi için basini hafif yana arkaya egin.
Elbiselerini gevsetin, sayet takiyorsa gözlüklerini çikartin, hastanin dilini isirmasini engellemek amaciyla elle veya bir cisimle çeneyi açmaya çalismayin, agzina hiçbir sey koymayin. Ancak agizdaki yiyecek maddelerinin çikartilmasi yararli olur.
üzerine su dökmeyin, zorla nefes aldirmaya çalismayin, çocugu sallayarak ya da yüzüne vurarak, bazi maddeler koklatarak uyandirmaya çalismayin.
Nöbet esnasinda ilaç vermeye çalismayin, doktorunuzun önerileri disinda kendi kendinize nöbetin geçmesine yönelik hiçbir sey yapmayin.
Unutmayin ki nöbet sonrasinda çocuk yorgun, ne yaptigini bilmez haldedir, bu asamada elinizden geldigince sakin bir sekilde teskin ederek bu durumun düzelmesini bekleyin, güven verici olun.
Nöbetler hakkinda verebileceginiz tüm bilgiler hem çocugunuza, hem de doktorunuza yardimci olacagindan dikkatli bir gözlem daha sonra doktorunuzun sorularini cevaplamada çok ise yarayacaktir.
Akillica gözlemek akilsizca müdahele etmekten daha yararli olacaktir.
Nöbet 10 dakikadan uzun sürerse ya da kisa bir süre sonra tekrarlarsa doktorunuza haber verip tavsiyelerine uyun ya da en yakin saglik merkezine basvurun.
Unutulmamalidir ki tehlikeli görünümüne ragmen epilepsi nöbeti öldürücü degildir.
Epilepsi tedavi edilmeli mi?
Epilepsi, mutlaka doktora basvurulmasini ve doktorun gerekli gördügü sürece kontrol altinda kalinmasini gerektiren bir hastaliktir. Bu epilepsinin ömür boyu devam edecegi seklinde algilanmamalidir. Epilepsinin bazi türleri hasta belli yaslara geldiginde kendiliginden tamamen düzelebilirler ve bunlarda ilaç tedavisine gerek duyulmabilir, ancak bu karari doktor vermelidir. ülkemizde maalesef epilepsi hastaligi doktor olmayan kisiler tarafindan tedavi edilmeye çalisilmaktadir.
Nöbetlerin tekrarlamasi ve status epileptikus hali, beyinde oksijensiz kalmaya bagli bazi etkilere yol açabilir ve her nöbet bir sonra kinin ortaya çikmasini kolaylastirabilir. Tedavisiz kalan küçük nöbet türlerinin bir süre sonra büyük nöbetlere dönüsmesi olasidir ve nöbet geçirme aninda hastanin maruz kalabilecegi tehlikeler vardir. Bunlar, merdivenden düsme, kisi sokakta ise trafik kazasi, suda bogulma, vb.dir. Yukarida sayilan tüm bu nedenlerle epilepsi mutlaka müdahale edilmesi gereken bir durumdur.
Epilepsinin en önemli tedavi sekli ilaç tedavisidir. Epilepside kullanilan ilaçlar beyin hücrelerinin asiri uyarilma durumunu baskilayarak nöbetlerin olusunu engeller. Epilepsi ilaçlari hergün, önerilen dozda ve saatlerde çok düzgün bir sekilde kullanilmalidir. Anne-babalarin sik yaptiklari yanlisliklar; *örnegin sabah dozu unutuldugunda aksam her iki dozun birlikte verilmesi veya *dozlarin çok dakik verilebilmesi amaciyla çocugun uyku düzeninin bozulmasi gibidir. Bu uygulamalar hastaya yarar saglamaz. Ilacin verilis saatlerinde yapilacak 30-60 dakikalik oynamalarin zarari yoktur.
Doktorunuz çocugun yasini, kilosunu, nöbet tipini göz önüne alarak ilaçlari seçmistir. Ilaçlari düzenli ve doktorunuzun tarif ettigi gibi kullanmaniz çok önemlidir. Kullanilan bu ilaçlarin hastaligi tamamiyle geçirmedigini, ancak nöbet gelmemesini sagladigini ya da sayisini azalttigini bilmelisiniz. Bu nedenle aylardir nöbet olmuyor diye ilaç miktarini azaltmamali ya da çocugunuza vermekten vazgeçmemelisiniz. Ilacin ne zaman kesilecegini ya da degistirilecegini ancak doktorunuz bilir. Bazen kullanilan tek bir ilaç nöbeti kontrol altina alamayabilir. O zaman doktorunuz ikinci, bazen de üçüncü ilaç ilave edecektir. çocugunuzun geçirdigi nöbetlerle ve aldigi ilaçlarla ilgili kayit tutarak doktorunuza yardimci olabilirsiniz.
Epilepsi tedavisinin düzgün bir biçimde sürdürülmesi halinde de nöbetler devam edebilir. Tibbin dev adimlarla ilerledigi dünyamizda hiçbir hekim epilepsili bir çocugun anne-babasina tedavi ile nöbetlerin %100 kaybolacagini garanti edemez. Nitekim dünya istatistiklerine bakilacak olursa uygun tedavi sartlarinda hastalarin %60inda nöbetlerin tümüyle ortadan kalktigi, %20sinde tüm tedavi seçeneklerine ragmen nöbetlerin devam ettigi görülmektedir. Anne babanin hiç aklindan çikarmamalari gereken bir nokta, epilepsi çagdas tibbi tedavi yöntemleriyle yeterince kontrol altina alinamiyorsa orta çagin büyücülük yöntemleriyle hiç durdurulamaz.
Halen ilaçla tedaviye cevap vermeyen belli epilepsi türlerinde ülkemizde cerrahi tedavi olanaklari gelistirilmektedir.
Epilepsi tedavisinde kullanilan ilaçlarin yan etkileri var midir?
Evet, hastaliklarin tedavisinde kullanilan tüm ilaçlarin oldugu gibi epilepsi tedavisinde kullanilan ilaçlarin da (özellikle uygun kullanilmadiklari zaman) hastada bazi yan etkileri olabilir. Unutulmamalidir ki doktorunuz çocugunuzun tedavi semasini düzenlerken uygun gördügü ilaçlarin yan etkilerini en az düzeye indirecek sekilde belirler.
Bazi epilepsi ilaçlari tedavinin baslangicinda uyku hali, sersemlik, dengesizlik, ciltte döküntüler gibi yan etkilere neden olabilir. Doktorunuz bu tür yan etkilerin görülmememesi için ilaçlari küçük dozlarda kullanmaya baslayarak zaman içinde doz artirmayi tercih edecektir. Bazen de tedavinin ilerleyen yillarinda istah artisi, sismanlama, saç dökülmesi, dis etlerinde kabarma, asiri hareketlilik, killanma vb. gibi yan etkiler görülebilir. Doktorunuz, kullanilan ilacin çocugunuzda yarattigi yan etkileri ve onun epileptik nöbetler üzerindeki etkisini yakindan ve bilinçli olarak izleyen kisi oldugundan uygun araliklarla muayene ve gerekli laboratuvar tetkikleri ile çocugunuzu koruyacak önlemleri alacaktir. Bu durum komsu çocuguna iyi gelen ilacin sizin çocugunuz için kullanilmamasi gerekliligini anlatan en önemli sebeplerden biridir.
Epilepsi tamamen geçer mi?
Bu soruya kesin bir cevap vermek imkansizdir. çogu vakada bu durum ergenlik çagina gelindiginde geçebilir. Diger vakalarda ise nöbetler maalesef hayat boyu sürer. Her bir birey için gelecekteki durumu simdiden tahmin etmek mümkün degildir. Eger çocugunuzda nöbetler arka arkaya 2-4 yil görülmezse, doktorunuz yapacagi genel bir durum degerlendirilmesinden sonra verecegi kararla ilaci 6-8 ay gibi uzun bir sürede kesebilir. Böylece olayin tekrarlanip tekrarlanmayacagi beklenebilir. Nöbetler tekrarlamayabilir, ancak tekrarladiklari takdirde yeniden ilaç tedavisine geçilecektir.
Epilepsi çocugun hayatini etkiler mi?
Epilepsi kesinlikle utanilacak bir hastalik olmadigindan çocugunuzla çok sik görüsen ya da birlikte vakit geçiren insanlarin durumu bilmelerinde hiç bir sakinca yoktur. önemli olan çocugunuzun epileptik olmasi disinda hiçbir farkin bulunmadiginin bilinmesidir. çocugunuzun sorumlulugunu sizlerle birlikte paylasan ögretmeni, okul hemsiresi, servis sürücüsü, antrenörü vb. gibi büyüklerin ve çok yakin bazi arkadaslarinin da epilepsi konusunda hiç olmazsa genel bir bilgiye sahip olmalari gerekir. Ne olup bittigini bilmeyen kisiler böyle bir nöbeti seyretmekle korkabilir ve çocugunuza yardim edemeyebilirler.
öncelikle vurgulanmasi gereken nokta epilepsinin ruh ve akil hastaligi ile hiçbir ilgisi olmadigidir. Epilepsili çocuklarin çogu normal zekaya sahiptir. Bazilari okulda ortalamanin üzerine bile çikarlar. Epilepsinin agir beyin hasari ile birlikte oldugu bazi durumlarda (%20) zihinsel gelisme bozulabilir.
Epilepsinin çocugunuzun hayatini bazi konularda etkileyecegini kabul etmelisiniz. Pilot olamaz, yükseklerde çalisamaz ama üniversite dahil olmak üzere istedigi okula gidebilir. Doktor, avukat, is adami, profesyonel sporcu, balerin, fizikçi olmamasi için hiçbir neden yoktur. Epileptik insanlar evlenebilir, çocuk sahibi olabilir ve normal bir hayat yasayabilir. Gerçekten çocugunuzun yapamayacagi çok az sey vardir.
Dünyanin tarihi gidisini degistiren nice ünlü insan epileptikti. örnegin Julius Sezar, Büyük Iskender, Napoleon Bonaparte gibi generallerin bu tür kisilerden olduguna inanirmiydiniz? Bu kisiler o dönemde günümüzün tibbi bilgilerine sahip olunmamasina ragmen pek çok is basarmislardir. Ayrica Dostoyevski, Gustave Flaubert ve Dante gibi büyük yazarlar, adina ödüller verilen Alfred Nobel, Tchaikovsky, Van Gogh, Buddha ve St. Paul de epileptikti.
Dikkat edilmesi gereken hususlar var mi?
Epilepsili çocugunuzun da herkes gibi dengeli beslenmeye gereksinimi vardir. Hastaligindan dolayi fazladan vitamin ve mineraller almasina gerek yoktur. Kolali ve *****lü içecekler, çikolata, boyali sekerlemeler, çay, kahve asiri miktarda alinmamalidir. Isiga duyarli epilepsi türlerinde çocuklarin çok yakin mesafeden karanlik odada televizyon seyretmesi, bilgisayar oyunlari ile uzun süreli oynamasi engellenmelidir. Diger epilepsi türlerinde böyle bir kisitlamaya gerek yoktur. Ayrica asiri uykusuzluk, atesli hastaliklar, günes altinda uzun süre kalmak, uzun süren açlik ve kafaya gelebilecek darbeler gibi bazi durumlar nöbetin ortaya çikmasini kolaylastirabilir. Bunlardan kaçinilmalidir.
Spor yapabilir mi?
çocugunuzun pozitif tarafinin belirgin olmasina gayret ediniz. Her insanin bir kuvvetli tarafi vardir. çocugunuzun o tarafini gelistirirseniz kendine güveni artar. Sporda, müzikte, resim çizmede ve benzer konularda yetenegi varsa, özendirilmelidir. Hastaligi bahane ederek, çocugunuzun yapabilecegi sporlari ve isleri ihmal etmesine müsade etmeyiniz. Düzenli fizik faaliyet herkes için yararlidir. Gerçekten de epilepsili hastalar spor faaliyetlerine katildiklari zaman kendilerini daha iyi hissettiklerini ve daha az sayida nöbet geçirdiklerini söylemektedir. Spor faaliyetlerine katilmakla saglanan faydanin, yine ayni nedenle ortaya çikabilecek tehlikelerden kat kat üstün oldugu açiktir.
Tehlike herkesin hayatinda su veya bu zamanda mevcuttur. Bu tehlike epilepsi hastasinda zaman zaman siradan bir hastaninkinden daha fazla olabilir ama, hastanin normal hayattaki faaliyetlere katilmasiyla saglanacak fayda bu tehlikenin göze alinmasina yol açacak kadar fazladir. özellikle çocuklarda olmak üzere hastanin diger insanlarla karsilikli iliskiler kurmasi ve onlarin yaptiklarini yapmasi, onun digerlerine ihtiyaci olmayan, üretken bir büyük olmasi yolunda atilacak çok önemli bir adimdir. Nöbetleri kontrol altindaki çocuklar gerekli, mantikli önlemler alindigi takdirde spor yapabilirler. Aletli jimnastik, agir fiziksel efora yol açan aktiviteler ve sik kafa darbelerine açik olan sporlar epilepsisi olan çocuklarda tercih edilmemelidir. Bisiklete trafigin yogun olmadigi alanlarda, mutlaka kask takarak binmelidir. Yüzme ve sörf türü sporlar ancak çocugun durumunu bilen bir eriskinin gözetiminde yapilmalidir. Tenis ve futbol, tramplen atlamadan daha güvenli sporlardir.

Araba kullanabilir mi?
Epilepsililerin trafik kazasi yapma ihtimali az da olsa diger normal sürücülerden fazladir. Ancak bu risk diabet gibi kronik hastaligi olanlardan daha fazla degildir. Amerikada yapilan bir çalismaya göre epilepsili sürücülerin sebep oldugu trafik kazalarinin %27 sinin nöbetlerden ileri geldigi, geri kalan kazalarin ise ***** ve uyusturucu kullanimina bagli oldugu belirlenmistir. çocugunuzun nöbetleri en az 2 yildir (bu süre ülkelere göre degismektedir) kontrol altinda ise doktorunuzdan alacaginiz izin ile (18 yasini bitirmisse ve ehliyeti varsa) araba kullanmasinda sakinca yoktur.
Anne-babalara özel not
çocugunuzun durumunu degerlendirmede gerçekçi olmaya gayret ediniz. çocugunuza karsi anlayisli olunuz. çocugun kendisini epileptik degil de epilepsisi olan (diabeti, hipertansiyonu, tüberkülozu olan vb.) bir kisi olarak görmesini saglayiniz.
Genellikle pek çok epilepsili çocugu davranis ve kisilik açisindan diger çocuklardan ayirt etmek mümkün degildir. Epilepsi nöbetleri genellikle dis faktörlerden etkilenmezler ve ansizin ortaya çikarlar. çocugun üzülmesi, isteginin yerine getirilmemesi, istahsizlik, çok terleme veya terli halde su içme gibi durumlar nöbetlerin olusmasinda rol oynamazlar. Bu nedenle anne-babanin kendilerini suçlamalarina ve asiri koruyucu ve kollayici davranmalarina gerek yoktur. Bu tutum çocuktaki girisimciligi önler ve asiri korunan bir çocuk toplum içinde anne-babasi gibi koruyucular bulamayacagi için geçimsiz bir eriskin olmaya adaydir. Asiri koruma epileptik çocuk için oldugu kadar, kardesleri tarafindan kiskanilmasina yol açacagindan aile içi sorunlar da yaratacaktir. Epileptik çocugunuza ilginiz, diger çocuklariniza olan ilginizden az veya çok olmamalidir. Ona özel muamele yapmayin. Sevginizi, disiplin anlayisinizi, dikkat ve ihtimaminizi esit bölüstürün. Birine bir sorumluluk verdiginiz zaman, digerlerine de ona benzer bir sorumluluk verin. Süphesiz bu sorumluluklar yaslarina ve yeteneklerine uygun olmalidir. Epilepsisi olan çocugunuza gereginden fazla ilgi göstermeye gerek yoktur. Ailenin tüm fertleri bu durumu olgunlukla ve tebessümle karsilamalidir. çünkü kosulacak mesafe uzundur.
çocugunuz için her seyin mükemmel olmasini isteyen sizler için epilepsi tanisi önceleri bu rüyanizi yikan kabus gibidir. çogu anne-baba gibi siz de kendi kendinize Neden benim çocugumun epilepsisi var? diye soruyor, bazen kizginlik, bazen korku, bazen de suçluluk duyuyorsunuzdur. Bunlari hissetmeniz gayet dogaldir. Hislerinizi yenmeye çalismaniz çocugunuza yardim etmenizi kolaylastiracak ve ailenin beraberce olgunlasmasini ve yakinlasmasini saglayacaktir. Anne baba hislerini kendi aralarinda açikca konusmali ve gerekirse doktorundan yardim istemelidir.
çocugunuza karsi karsiya kaldigi sorunu anlatirken yasini dikkate alin. çocugunuz nöbetlere yol açan bir hastaligi oldugunu bilmelidir. Olayin nedenlerini anlayabilecegi kadar anlatin. üç-dört yaslarindaki çocuklar bile beynin vücudumuzun merkezi oldugunu ve degisik organlarimiza yapilmasini istedigi seyler hakkinda emirler gönderdigini anlayabilirler. Ancak bazen beynin gönderdigi acayip emre vücudumuz uymak istemese bile itaat etmek zorundadir. Iste kasilmalarin nedeni budur. Ancak çocugunuzun yasi ne olursa olsun sorunun hem bugün hem de yarin geçmeyecegini ögrendigi zaman hissedecegi olumsuz duygulara karsi onu rahatlatmak zorundasiniz. Size Neden ben? diye soracaktir. Sizin olayi kabullenmedeki beceriniz, gerek kendi gerekse çocugunuzun hislerini kontrol edebilmeniz, çocugunuzun söz konusu duruma karsi reaksiyonunu çok etkiler. Bu asamada kendisi gibi krizleri olan bir çocukla bulusturmanin kendisine güvenini artirmasi açisindan büyük yarari olacaktir. Bir kez daha vurgulayalim: kizmak, suçluluk hissetmek veya gelecekten korkmak gayet dogaldir. Her sorununuzu doktorunuzla görüsünüz.
Epilepsi bir derttir, ancak dünyanin sonu demek degildir. Siz çocugunuzdaki epilepsiyi yok saymaz, bundan ürkmez, bu durumu mutlulugunuzu alt üst eden bir felaket olarak görmezseniz çocugunuzun ruhsal ve fiziksel sagligi açisindan gerekli temel kosullari olusturabilirsiniz. Ancak bu kosullarda doktorunuz bilgi ve becerisini basarili olarak uygulayabilir. Tibbi durumunuzu konusacaginiz tek kisi doktorunuz olmalidir. Her seyi tek basiniza çözmeye çalismak sizin için zor olacaktir. Böyle davranmak zorunda degilsiniz. çevrenizde dostlariniz var. Ayrica unutmayiniz ki her çocuk gelecekte, toplum içinde kendi yerini alacaktir. Ona sorunu ile barisik yasamayi ögretebilirseniz, topluma mutlu ve basarili bir insan kazandirmis olursunuz.