Sihizm

Sihizm
Sihizm olarak geçen Sıkh Dini;
Hindistan ´da takriben 1500 ´lü yıllarda doğmuştur. Günümüz Hint Yarımadası ´nda diğer dinlere
nazaran daha aktif ve uzlaşmaz tutumu ile gündemde kalmaya çalışan Sıkh Dini, Hint
Felsefesinden kaynaklanan Maya ve Nirvana tasavvurlarını benimsemiş olmakla tanınmıştır.
Sihizm, günümüzde Hindistan ´ın dini ve siyasi hayatında önemli yerini korumaktadır.

Doğuşu ve Gelişmesi

Sihizm Sri Guru Nanak Dev Ji (1469-1539) tarafından
kurulmuştur edilmiştir. Ýslam ve Hinduizm karışımı bir dini harekettir. Sihler
Kuzeybatı Hindistan ´ın Pencap bölgesinde yaşamaktadırlar. 1995 sayımına göre nüfusları 18.7
milyon idi. Bu da Hindistan nüfusunun % 1.9 unu teşkil etmekteydi. Ayrıca küçük gruplar
halinde İngiltere, Kanada, ABD, Malezya ve Doğu Afrika ´da bulunmaktadırlar. Günümüzde
Hint dini ve siyasi hayatında önemli bir yer tutmaktadırlar.

Sihizm hareketini Pencap
´ta ilk başlatan Guru Nanak (1469-1539) yalnızca dini akideler çerçevesinde Müslüman ve
Hindu unsurlarını uzlaştırmaya gayret ederek başlamıştır. O sistemi “Tanrının
birliği”, “İnsanlığın kardeşliği” , “Kast sisteminin reddi” ve
“puta tapıcılığın faydasızlığı” prensipleri üzerine kurmuştur. İslam ´ın Hindistan ´a
girmesinden sonra İslam ile Hinduizmi sentezleme çalışmalarının en ilgi çekeni Nanak ´ın
çalışmasıdır. Önce siyasi olarak başlayan bu hareket, sonradan dini bir yön kazanmıştır. İslam
tasavvufunun da etkisinde kalan Nanak, Kuzey Hindistan ´da vaazlarda bulunmuş ve
uzlaştırmacı (Sinkretist) Sih hareketini ortaya çıkarmıştır. İslam ´ın Tanrı inanışını, Hinduizmin
Maya ve Nirvana tasavvurlarını ve tenasüh (ruh göçü) fikrini kabul etmiş olmasına rağmen
Avatarlara inanmayı reddetmiştir.

Budanın reformcu hareketine benzer şekilde
Nanak da kast sistemini bütünüyle reddetmiş, putlara tapınmanın kötülüğü ile kardeşçe
sevginin önemini dile getirmiştir.

Ortaçağ boyunca Hindistan ´da çıkan toplumsal,
dinsel ve siyasal hoşnutsuzlukların yeni dini reformistler tarafından ortaya konacak ilkelerle
giderilmesi bekleniyordu. Özellikle İslam ´ın Hindistan ´a girmesiyle Hinduizmle
Ýslam arasında Orta Yolcu uzlaştırmacı hareketler ortaya çıkmıştır. Dini reform
konusunda XV.yüzyılın ikinci yarısında, kendisini kabul ettiren ilk büyük isim Kabir (Kebir) dir. O
(İ.S.1435-1518) tek tanrı inancını yerleştirmeye çalışmış, ancak Hinduizmin bazı önemli kavram
ve düşüncelerini muhafaza etmişlerdir. Müslüman hükümdar Ekber de (1542-1605) düşünce
bağlamında bütün dinleri felsefi bir monoteizmde uzlaştırmayı denemiş, Onun açtığı bu yolda
yürüyüp de başarıya ulaşmış olan Sihizmin de kurucusu Nanak olmuştur.

Guru
Nanak ve Misyonu

Guru Nanak , İ.S. 1469 yılında Hindistan ´ın en kritik
döneminde Pencap ´taki Talvandi köyünde doğmuş, çocukluğu ve yetişkinlik çağı bu köyde
geçmiş; bu köyde evlenmiş ve bu köyde iki oğlu olmuştur. Fakir ancak soylu bir ailenin çocuğu
idi. O Sultanpur şehrinde Müslüman bir idarecinin hizmetinde uzun yıllar geçirdi. Guru Nanak ´ın
hayatını üç parçaya ayırabiliriz: İlk 30 yıllık bölümü Talvandi ve Sultanpur şehrinde ev
hizmetçiliği yaparak geçirmiştir. İkinci 22 yıllık peryod uzak yakın birçok yerlere misyonerlik
seyahatleriyle geçirdiği dönemdir. Üçüncü son 18 yıllık bölümü ise Kartarpur ´da müritlerini
eğitmeye harcadığı hayatının son bölümüdür.

Hayatının ilk safhası aynı zamanda
aydınlanmaya ulaştığı dönemdir. O boş zamanlarında ormana çekilip düşüncelere dalmış, bu
gezilerinin birinde kendisine “Yüce Tanrının varlığı düşüncesini yayma” görevi
verilmişti. Bu arada kendisi Mekke ´ye gitmiş, Tanrının evinin sadece Kabe olmadığı sonucuna
varmış, 1500 yılına doğru “tek ve gerçek olan tanrı” sını anlatmak için Sultanpur
şehrinden çıkmış, kutsal yerleri gezmiş, birçok din adamlarıyla görüşmüş, tartışmalara girişmiş,
bu sırada bir zengin tarafından şerefine Ravi Nehri kıyısında kurulan Kartapur köyüne yerleşti
ve hayatının son on yılını burada geçirdi. Bu köyde yeni inancını yaymaya çalıştı. Guru Nanak
insanın eşitliği üzerinde durdu. O Hindularla Müslümanları birbirlerine yaklaştırmaya çalıştı. O
önemli şeyh ve azizlerin yanına gitti ve onlara ruhsal hayatın gerçek yolunu açıklamaya çalıştı.
O kast sisteminin ayırıcı özelliğine hep karşı çıktı. Kendisini en alt kastın bir üyesi olarak
adlandırdı, hep. Guru Nanak 1539 yılında 70 yaşında iken geride iki oğul ve birçok Sih
bırakarak bu dünyaya veda etti. Guru Nanak ´ın ölümünden sonra Guru olarak Sihlerin başına
Angad (1504-1552) geçti. Angad, Nanak ´ın en sadık talebesiydi ve Nanak ´ın telkin ettiği
tenasüh (ruh göçü) inancı gereği, Onun ruhunun sırasıyla kendini takip eden
“guru”ya geçeceği fikri ile Angad ve daha sonra gelen guruların hepsi Nanak
´ın yeni tezahürleri olarak görüldü.

Angad 1552 yılına kadar sürdürdüğü guruluğu
sırasında Nanak ´ın şiirlerini bir araya topladı. Nanak ´ın ilk biyografisini yazdı. Pencap ´ta
kullanılan Gurmuki Kutsal Metni Angad ´a dayandırıldı.

Sihler arasında birlik ve
beraberliği sağlayan 3. guru Amar Das (1479-1574) yeni töreler oluşturdu. Kendilerine özel
evlilik ve doğum törenleri ihdas etti. Kendisini ziyarete gelenlerle birlikte yemek yedi. Dini
toplantılarda üç festivali (Divali, Barsakhi ve Maghi) ortaya koydu. Ondan sonra da Amardas ´ın
damadı Ram Das guru oldu. Guru Ramdas (1534-1581) 4. guru olarak misyonerlik faaliyetlerine
ağırlık verdi. Ramdas zamanında zengin ve fakir sınıflar arasında Sihizm yayıldı. Bazı
Aristokratlar Amitsarı ( Ramdas ´ın yeni ibadet merkezi olarak kurduğu ve yerleştiği yer ) ziyaret
etmişler ve Onun müritleri olmuşlardır.

Cemaatin gelişimi Ramdas ´ın en küçük oğlu
Arjan ´ın (1563-1606) 5. guru olmasıyla sürdü. Arjan Ramdas ´ın hayatını kendisine adadığı en
küçük oğlu idi. Arjan babasının isteğiyle evlenmek üzere Lahor ´a gitti. Orada babasından ayrı
kaldığı için korkunç bir depresyon geçirdi. O haliyle Guru aşkı ve hasretiyle dopdolu iki önemli
şiirsel mektuplar yazdıysa da Kardeşi Prithi Chand onlara el koyduğundan mektuplar babasına
ulaşmamıştı. Mektuplarının bir yerinde : “Ruhum Guruyu görmenin hasretiyle yanıyor ve
inliyor. Feryatlarım yağmur için ağlayan Çatriklerin feryatlarına benziyor” diyordu. Üçüncü
mektup Ramdas ´a ulaşınca, Onu hemen çağırdı. Prithi Chand babasının yerine geçmeye çok
meraklı ve istekliydi. Ancak Guru Ramdas çocuklarını test etti ve sonunda küçük oğlu Arjan ´ı
halefi tayin etti. Guru Arjan Sihlerin endüstriyel ve kültürel merkezi olan Amritsar ´ı daha da
geliştirdi. Oradaki Altın Mabed ´in (Har Mandar) yapım işini sona erdirdi. Bu Mabed Sihlerin
ziyaret ettiği, kutsal bir mabettir. Ekber Şahın Sihlere tahsis ettiği toprak üzerinde Ramdas
zamanında yapımına başlanmıştı. Tapınak güzel bir gölet ortasında etrafındaki topraktan daha
düşük seviyede bina edilmişti. Yine Arjun ilk dört Gurunun ilahilerini ve Hindu Bhagatları ve
Bhattları topladı. Onlara kendi dikte ettiği ilahileri içeren Gurdası ilave etti. 1604 de ilk kitap Adi
Granthın derlemesini tamamlamış oldu. Bu kitapta Sihlerin dini inanç ve ahlak ilkeleri ortaya
konulmuştur. Amritsar Onun zamanında bankacılığın, marangozluk, nakış, süsleme ve at
eğiticiliğin merkezi oldu. Sihleri Orta Asya ve Afganistan ´a iyi atlar için gönderdi. Sihler atları
yetiştirme ve binicilikte ilerlediler. Bütün bu gelişmeler Ekber ´in oğlu Cihangir ´in döneminde
oluyordu. Müslümanlar bile Altın Mabede (Har Mandar) geliyorlardı. Cihangir onların kendilerine
ait kelimeler kullanmaları gerektiğini böylece oraya akan trafiğin kesileceğini düşündü. Guru
Arjan ´dan Adi Granthdaki İslam ´ın Peygamberi Muhammed ile ilgili bölümlerin çıkarılmasını
istedi. Guru bunu yapmayı reddetti. Bu arada Divanda yalan yanlış hikayelerle Cihangirin
düşünceleri zehirlendi. Sonunda Guruya kaynamış sular ve kumlarla işkenceler yapıldı. Guru
Arjan büyük bir tevekkülle bütün eziyetlere katlandı. Sih tarihinin ilk şehidi oldu.
<br
/>Har Gobind (1595-1644), babası Arjun ´un 1606 da ölmesi üzerine 6. guru olarak Sihlerin
başına geçti. Babası Moğol tiranlığının kurbanı olmuştu. Har Gobind zamanında Sihler , Cihangir
ve daha sonra oğlu Şah Cihana karşı askeri teşkilatlanma yoluna gittiler. Bunun için 800 at,
300 atlı süvari ve topçu sınıfı oluşturdular. Moğollarla üç savaş yaptılar. Birincisi 1643 de
Amritsar ´da oldu. İkinci savaş Lehra yakınlarında 1637 de oldu. Gurunun ordusu kazandı.
Üçüncü savaş 1638 de Kartarpur ´da yapıldı. Gurunun bu üç savaşta da gösterdiği başarılar
Sihler arasında büyük itibar sağlamasına sebep oldu. Guru Har Gobind ´in bu kariyeri Sih
tarihinde bir dönüm noktası oldu. Bu yeni şartlarla Sihizm militaristleşti. Guru iki kudrete sahip
oldu: Ruhsal Gücü (Peeri) ve askeri gücü (Meeri). 1644 de Guru Har Gobind Guru Har Raiyi
halefi olarak atadı.

Guru Har Rai (1630-1661) 7. Guru oldu. Guru Har Rai Sihleri
Moğolların baskısından kurtarmaya çalıştı. Guru Har Rai aşk ve barış adamı idi. Sangat ´ın
hizmetinde bulundu. O müritlerinden Guru Granth Sahib ´in ilahileri ve kendi disiplinli hayatına
yönlendirme üzerine meditasyon yapmalarını sağladı. O hayırsever ve cömertti. Bir seferinde
ataları Nabha, Jind ve Patıla ´nın önceki yöneticileri olan kimseler Gurunun yanına geldiler.
Yiyecek için ağlıyorlardı. Guru onlara yiyecek verdi ve onları memnun etti. Guru Har Rai kendini
onlara adamış, ihtiyaçlarını gidermede yardımcı olmuştu.

Guru Harkrişhan
(1656-1664) 8. Guru oldu. “Çocuk Guru” diye anılan Harkrishan özellikle
çocukları ve öğrencileri korudu ve onları sevdi. 30 mart 1664 de öldü. Yerine amcası Tegh
Bahadır (1621-1675) dokuzuncu Guru olarak geçti. Guru Tegh Bahadur ´un hayatı üç önemli
devreye ayrılır: Birinci dönem Amritsarda babasıyla birlikte 23 yıllık dönem. İkinci devre Bakala
´da meditasyonla geçen 19 yıllık dönemi ile Doğu Hindistan ´da ve Pencap ´ta geçirdiği hayatın
son 11 yıllık dönemi. Tegh Bahadur, Pencap ´ta zenginlerden zorla para alması, kaçakları
saklaması ve yağmalara girişmesi yüzünden Gurkanlılar tarafından öldürülmüştür. Rivayete göre
İmparator Evrengzip Tegh Bahadur ´u hapsetmiş ya İslam ´ı kabul etmesi ya da bir mucize
göstermesini istemişti. Guru Bahadur ikisini de reddetmiş; mucize konusunda şunları söylemişti:
“İmparator başkalarına zulmederken kendi ölümünü unutması, asla mucize
değildir.” Daha sonra İmparator Evrengzip Gurunun idamını emretmiş, böylece Sih
tarihinde öldürülen ikinci kişi olmuştur.

Gobind (1666-1708) babasının
öldürülmesinden hemen sonra Onuncu Guru olarak (1675-1708) göreve başladı. Guru Gobind
´in önderliği altında Sihler dört başarıya ulaştılar:

1-Moğol gücüne karşı direnişe
geçtiler.
2-Khalsa ´yı (Tanrının Grubu) kurdu.
3-Savaşa uygun bir literatür ortaya
koydu.
4-Sihler için daimi bir Guru ve Guru Granth Sahib olarak Adi Granth ´ın tesisini
sağladı.

Guru Gobind gerçek bir vatanseverdi. Sihleri hem ruh, hem de şekil
bakımından bir birliğe kavuşturmak için Pahul ne Khalsa sistemini geliştirdi. Khalsa ´ya girenler
Pahul denilen bir takdis merasiminden geçmekte ve “k” ile başlayan şu 5 esası
yerine getirmekteydi:

Pahul ve Khalsa Sistemi

1 - Kesha

Saç ve sakalların kesilmemesi; Sihler diğer insanlardan uzun saçlı olmalarıyla
ayrılıyorlardı. Hayatlarına mal olsa bile saçlarını kesemezler. Keshas Guru tarafından Sihlere bir
nişane olarak verilmişti. Sihler bu sebepten saçlarını düzenli, taranmış olarak muhafaza ederler
ve türbanla saçlarını güzelce sarıp örterler. Bu bağlamda 1990 lı yıllarda İngiltere ´de yaşayan
bir Sihli motor sürerken kask takma mecburiyetinin kendisine uygulanmaması için dava açmış
ve bu davayı kazanmıştı. Sihli bayanlar da ne saçlarını ne de kaşlarını alamazlar.

2
- Kangha

Tarak saçların temizliği için kullanılır. Sih saçlarını daima kangha ´yla
muhafaza eder. Onlar düzgün, temiz ve tertipli saçlarıyla gayet şık görünürler. Genellikle tahta
tarak kullanırlar ve sabah akşam olmak üzere günde iki kez saçlarını tararlar.

3-
Karha

Her Sih sağ bilek üzerine çelik bir bilezik takar. Altın, gümüş ve metal
bilezikler Guru tarafından kutsanmış olarak dikkate alınmaz.

4-Kachhehra
Her Sih altına özel dizayn edilmiş ve yapılmış olan kısa pantolonu yüksek karakterin bir
nişanesi olarak giyerler.

5- Kırpan

Her Sih ilericiliğin ve özgürlükte
kararlığın bir sembolü olan bir kamayı (ya da kılıcı) Gatra denilen sırmalı şeritle kuşanırlar.
İnanç ve Ayinleri

Sihizm temel yapı itibariyle Tanrı ve O ´nun birliğine
inanır. Nanak Tanrıya isim vermekten sakınarak Ona Hari demiştir. Nanak ´a göre Tanrı ´
görünmez üç şey (1 Brahma (vareden), 2 Vişnu (Rızıklandıran) 3 Şiva (Öldüren)) yaratmıştır.
Sihizm ´in inanç esasları;

-Gars ´tan başkasının önünde eğilmemek
-Amritsar
´da yıkanmak
-Bir birlerine Singh diye hitap etmek
-Traş olmamak
-Kama-kılıç
taşımak

Sihizm ´de kişinin bu dünyada yaptıklarının öteki alemdeki hayatına tesir
edeceğine (Karma) ve ruh göçü (Tenasuh) ´ne inanmaktadır.

Anlaşılmaz, karışık
dua ve ayinler yerine, basit ibadet ve ayinleri tercih eden Sıkh Dini, dünya ve ahrete ait her tür
faaliyetinin merkezi olarak Amritsar ´daki Altın Mabed ´i seçmişlerdir. Sihizm ´de Altın Mabed ´i
önemini bugünde korumaktadır. İbadet niyetiyle bu Mabed ´in havuzunda yıkanırlar. Altın
Mabed ´te ayrıca sembol olarak bir kılıç bulunur. Ayin ve ibadetleri basit bir dua, İslam ´daki
abdeste benzer bir yıkanma ile “hac” için Altın Mabed ´e girmekten ibarettir.
Dindar bir Sihin, günlük ibadeti şu üç dini hükümde toplanır:

-Adi Granth ´tan ve
Guru Nanak ´a ait pasajlardan ezber okumak,
-Ailevi bir vecibe olarak her sabah
toplanıp Adi Garnth ´tan her hangi bir yer okumak,
-Tapınağa ibadet için girmek.

Hint Yarımadası ´nda eğitim-öğretim, askerlik ve ata binmeye en çok önem veren
Sihlerdir. Hindistan ´ın koruma ve güvenlik görevlilerinin çoğunu Sihlerin teşkil etmesi
bundandır.

Kutsal Yazıları

Sıkh Dini ´nin kutsal kitabı Adi-Granth ´tır.
Daha önceleri dağınık ve düzensiz olarak halde bulunan bu metinler Guru Arcan (1581-1606)
zamanında bir araya getirilmiştir. Sihlerin tabi oldukları dini ve ahlaki büyük ölçüde bu kitaptan
alınmıştır. Ayrıca bu kutsal kitapta Nanak ´ın hayatı, konuşmaları, O ´ndan sonra üç
“guru”nun derlediği ilahiler mevcuttur.

Mezhepleri

Sıhk
Dini başlıca beş mezhebe ayrılmıştır: 1- Orsi, 2- Hendali 3- Artenas 4- Namdari 5- Akali.
Bunlardan son ikisi önem arz eder.

Günümüzde Sihizm

19.yy ilk
yarısından itibaren hüküm süren Hindistan ´ın Pencap eyaletinde ki Sihlerin Devleti 1875
bağımsızlık savaşından önce sona ermiştir. 1947 de Hindistan ´la Pakistan ´ın ayrılmasından
önce Pencap ´ta Sihler önemli siyasi mevkileri işgal ederlerken ayrılmadan sonra sihlerin büyük
bölümü Hindistan ´ın farklı bölgelerine gönderilerek dağıtılmışlar ve Doğu Pencap ´ daki Sih
Devletinin askeri kuvvet ve siyasi gücü dağıtılmıştır. Hindistan ´da sürmekte olan Sihlerin
Hindulaştırılması kampanyalarında 1941-1951 yılları arasında yaklaşık 200.000 Sih, Hindu
olmuştur. Özellikle Hindu ve Müslümalar arasına sıksık patlak veren din çatışmalarında bir çok
insan hayatını kaybetmiştir. Hatta bu çatışmalar 1984 yılında Hindistan Başbakanı İ.Gandi´nin
bir Sih´li taraından öldürülmesi sonucunu doğuracak kadar şiddetlenmiştir. Gittikçe küçülme
eğilimine giren Sih toplumunun bugün ne bağımsız bir devletleri nede kendilerine ait bir
vilayetleri vardır.17 milyon civarında taraftarı olan Hindistan ve Pakistan da yayılan Sihizm´in
taraftarlarına azda olsa diğer ülkelerde de rastlanmaktadır.