Eski Yunan mitolojisi kahramanı, İthake'nin efsane kralı.

Yunan efsanesine göre Odisseus (Ulyssus), Antikleia ile Laertes'in oğ­ludur ve İthake krallığını babasından miras almıştır. Ona Telemakhos adında bir oğul veren Penelope ile ev­lendikten sonra Odisseus, Truva'ya karşı savaşa katılır. Şehrin kuşatma­sı sırasında, dev boyutlu tahta bir at yapılmasını o akıl eder, askerleriyle birlikte bu atın içine girer; Truvalılar, bir şeyden kuşkulanmaksızın atı şehre alırlar ve böylelikle Yunanlıla­ra zaferi kendi elleriyle sunmuş olurlar.

Bunun üzerine vatanına dönmek isteyen Odisseus, on yıl sürecek tehli­keli bir yolculuğa başlar (Homeros'un destanı Odisseia'mn konusu işte bu yolculuktur). Hain tek gözlü dev kurnazlıkla, Polyphemos'un tek gö­lünü patlatır; Sirenaların şarkısına karşı direnir ve yol arkadaşlarını do­muz yavrusuna dönüştüren büyücü kadın Kirke'den kaçıp kurtulur. Ün­ce su perisi Kalypso, sonra da Nausikaa tarafından konuk edilir, sonun­da İthake'ye döner; orada krallığına ve karısına göz koyanların hepsini öl­dürür.

Cesareti ve zekâsıyla yazgısını yen­meyi başaran bu efsane kahramanı, Homeros'tan beri birçok şaire ve res­sama esin kaynağı olmuştur.