Bilindiği gibi kalp, sinüs düğümünden çıkan mikrovoltlar düzeyinde oluşan elektrik akımları ile çalışmaktadır. Elektrofizyolojik çalışma (EPS), toplardamar yoluyla (çoğunlukla kasık) kalp içine kateter denilen ince tüpler gönderip kalbin elektrik sisteminin incelenmesidir. Bu kateterlerin ucunda ve bazen de ucuna yakın yerlerde iletken metaller bulunur. Bu metaller kateterin öbür ucuyla kaydedici cihazlara bağlıdır. Böylece kateterin kalbin içinde bulunduğu yerlerde kalbin iletimini kaydetmek mümkün olur. Kateter kalbin içinde çeşitli yerlerde iken kayıtlar alınabilir: atrium (kulakçık), ventrikül (karıncık), sinüs düğümü, atrioventriküler düğüm vb.


EPS Hangi durumlarda uygulanır?

Aritmiler: aritmiler kalbin yavaş çalışması (bradikardi), hızlı çalışması (takikardi) veya düzensiz çalışması şeklinde olabilir: Bu tür aritmi yapan durumları şu şekilde özetleyebilirim:
Sinüs düğümü disfonksiyonu (hasta sinüs sendromu): Bu sendromda sinüs düğümü düzenli ve yeterli miktarda uyarı çıkaramaz. Takikardi, bradikardi veya çeşitli düzensiz ritimler görülebilir.

Atrioventriküler (AV) bloklar: Atrioventriküler düğüm, sağ atriumun alt tarafında olup uyarının ventriküle geçmeden önde kısa bir süre bekletildiği yerdir. (Bakınız: Kalbin iletim sistemi). Bu düğümde iletimin bozulması uyarının ventriküllere geçişinde aksamalara ve kalbin yavaşlamasına neden olur. Uyarı geçişinin tam durması (3. derece AV blok) AV blokların en ağır şeklidir ve ölüme yol açabilir. Tedavide kalp pili (pacemaker) kullanılır.

Wolff Parkinson White Sendromu: Burada kalbin iletim sisteminde iletimin izlediği kestirme yollar vardır. Dolayısı ile iletim, normal kendi yollarından gideceğine bazen veya sürekli bu kestirme yollardan gider. Bu durum bazı zamanlarda ciddi takikardi nöbetlerinin olmasına neden olabilir. EPS ile bu kestirme yolların nerede olduğu saptanıp tedavisi (ablasyon) yoluna gidilebilir
Bayılma (senkop): Bayılma kalbe bağlı bir nedenden ise ciddi sonuçlara neden olabilir. Kalp ile ilgili olan bayılmaların en önemlisi aritmilere bağlı olanlardır. Diğer araştırmalarla nedeni saptanamayan bayılmalarda, kalp ile ilgili nedenlerin olup olmadığını saptamak için EPS yapılabilir.

Nasıl Yapılır?

EPS, kalp kateterizasyonu veya koroner anjiografi gibidir. Kateterin kalp içindeki pozisyonunu izlemek için işlem kateter laboratuarında x ışınları ile çalışılarak yapılır. Çoğunlukla hastanede 1 gün yatmayı gerektirir. Fakat duruma göre hasta, aynı gün de çıkabilir. İlaçların kullanımı veya kullanılan ilaçların hangilerine devam edilmesi gerektiği doktora sorulmalıdır.
Kateter çoğunlukla sağ kasık toplar damarından yerleştirilir. EPS'nin özelliğine göre bazen birden fazla kateter yerleştirilebilir. Ağrılı bir işlem değildir. Yalnız kasık bölgesini uyuşturmak için lokal anestezinin iğnesi hissedilir.
İşlem EPS'nin yapılış amacına göre 20-30 dakikadan 2-3 saate kadar sürebilir.
Kateter, kalbin değişik yerlerinde iken kayıtlar alınır. EPS ile kalbin elektrik sistemi ve iletim yollarının fonksiyonu kontrol edilebildiği gibi bazen de elektriksel uyarımlar verilerek aritmi oluşup oluşmadığına da bakılabilir.

Özellikle anormal iletim yollarının varlığında veya anormal uyarıları çıkaran odakların bulunduğu durumlarda aynı anda ablasyon da yapılabilir. Ablasyon ile bu bölgeler radyofrekans enerji ile ortadan kaldırılır: böylece tanı ve arkasından tedavi birlikte yapılabilir.

Potansiyel riskler?

EPS invaziv (kanlı) bir işlemdir. Dolayısıyla son derece az olmakla birlikte her invaziv işlemde bulunan bazı riskler EPS'de de bulunmaktadır:
Kasıkta giriş yerinde kanama
Emboli (kan pıhtısı, yağ vb'nin damar yoluyla vücudun başka bir yerine gitmesi)
Damarda zedelenme veya çok nadiren yırtılma
Aritmi
Felç
Kalp krizi
Çarpıntı
Göğüs ağrısı
Kalp durması
Bunların görülme sıklığı %1'in altındadır. Fakat unutulmamalıdır ki, bütün invaziv işlemler; hastalığın riskinin işlem riskinden çok daha yüksek olduğu durumlarda önerilmekte ve yapılmaktadır.