.BÖLÜM
A- HALKLA İLİŞKİLER
Halkla ilişkiler insanlarla var olmuş ve toplumsal yaşamla birlikte başlamıştır. Halkla ilişkilerde en net yapılabilecek tanım deyimin kendisidir. Halkla ilişkiler!
Teknolojik değişmelerin beraberinde yoğun rekabeti getirmesi var olan kurum ve kuruluşların varlıklarını devam ettirebilmek için, var olma nedenleri olan çevreyle etkileşim içinde olmaları gerekecek ve onların istekleri doğrultusunda sürekli olarak kendilerini geliştirmeleri ihtiyacı doğacaktır. Bu ihtiyacı karşılamak amacıyla halkla ilişkiler faaliyetleri önem kazanacaktır. “Halkla ilişkiler, örgütsel değişimi kolaylaştıran örgüt felsefesinin tanımlanmasına ve örgütsel amaçlara ulaşmasına yardım eden yönetsel bir fonksiyondur” (TENGİLİMOĞLU, 2001, s:3). Ayrıca bir kurumun toplumla bütünleşmesi, verimli bir iletişim sistemi kurması ve yapılacak çalışmalardır. “M.Crozier’e göre halkla ilişkiler dış alemin sempati ve iyi niyeti sağlamak amacı ile yönetici ve girişimcilerin başvurdukları usullerin tümüdür” (TORTOP, 1993,s:3)
Halkla ilişkiler yöneticilik sanatı olarak yüzyıllardır uygulanmaktadır. Çoğu zaman yönetimle ilgili olarak, belli bir davranışı benimsetmek ya da belli yönde bir hareket yaratmak için halkı inandırmayı amaçlar. Halkla ilişkilerde en verimli seçilde haberleşme sistemi oluşturmak, çevrede sempati yaratmak ve en doğru bilgilere ulaşmak hedeflenir. “Bir şahsın veya kuruluşun çevresiyle olan münasebetlerini açıklığa kavuşturmak veya bu münasebetleri geliştirmek amacıyla yürüttüğü faaliyetlerin tümüne halkla ilişkiler denir” (T.O.D.A.İ.E, 1988, s:5) .
Bütün bu tanımların ortak noktalarını şöyle özetleyebiliriz. “Bazı tanımlar halkla ilişkileri örgütün çevre desteğini sağlamak için yapmış olduğu tasarılı girişim olarak değerlendirmektedir. Bir başka grup tanım ise yönetimin iletişim olayından yararlanarak çevreye, reklam, propaganda eylemleri dışında kalan, doğru bilgiler aktarılmasını halkla ilişkiler olarak nitelendirilmektedir” (ERTEKİN, 1983, s.14) . Yapılan açıklamalardan birçoğu olması gereken ve özlenenler üzerinde durulmakla halkın istek ve beklentilerini halkla ilişkiler tanımına eklenmektedir. Halkla ilişkiler, “kuruluşun politikası ne olmalıdır, toplum ne beklemektedir? gibi soruların cevaplandırılmasında önemli role sahiptir”(BALTA, B.PELTEKOĞLU, 1993, s.7). Bu soruların cevabına yardımcı olacak birim ise yönetimdir.
Halkla ilişkiler tanımını yaparken ve bu faaliyetleri yürütürken birçok kavramla karlılaşırız:
1) HALK : Halk aynı ülkede oturan ve ortak çıkarlarla birbirlerine bağlı kişilerin tümü olarak tanımlanır. Kuruluşlar açısından benimsenen halk kavramı beklentiler ve yapılacak çalışmalar açısından farklılık gösterir. Örneğin sözlük anlamıyla halk “bir ulusun belirli bir çevre içinde yaşayan kısmı” şeklindeyken, bir market için müşteriler, T.V yapımcısı için izleyiciler, spor kulübü için taraftarlar, otobüs firması için yolcular, sanatçılar için hayranları olabilir. Kısaca seslenilmek istenen kesimdir.
2) HALKLA İLİŞKİLER UZMANI : Gazetelerde sık sık halkla ilişkiler elemanı arayan ilanlar çıkmakta ancak ne başvuran kişiler yapacakları işi, nede ara ne istediklerini bilmezler “Halkla ilişkiler uzmanı, örgütün iç birimleriyle çevre arasında ilişki ve diyalog kuran kişidir. Bu ilişki ve diyalogun kurulması ve sürdürülmesi içi yöntemler bulup önermek ve bu çalışmaları denetleyip bilgiler vermek yine halkla ilişkiler uzmanının işidir”(ÖNAL, 2000, s:19) Halkla ilişkiler uzmanının en iyi şekilde yerine getirilebilmesi için özgün eğitimden geçmesi gerekir. Yöneticilerin isteklerini zamanında iyi bir yöntemle ve ne şekilde sunacağını çok iyi bilmelidir. İyi bir algılama yeteneği, araştırmacı ve yaratıcı, yeni durumlara çok hızlı çözümler bulabilen biri olmalıdır.
3) ÖZEL SEKTÖR : Toplum genelinde yapılan her çalışmanın genel amacı halka hizmet etmektir. “Özel kesimde ise halkla ilişkilerin algılanması ve uygulamalar başka anlayışlara takılmış gibi görülmektedir. Birkaç büyük şirketin dışında girişimler çoğu kez özenti niteliğindedir. Fizik görünümleri dikkat çekici bayan elemanlar çalıştırmak ve bunları ürünlerin sunumu, kurumlarda ilişkilerde n planda bulundurmak ile karşı karşıyadır”(AÇIKALIN, 1998, s:36).
Ülkemizde son yıllarda özel kesim büyük bir sıçrama göstermiştir. Bu kesimde hem etkinlik hem de yaygınlık açısından halkça ilişkiler oldukça önemlidir. Çünkü bunlar karı amaçlamış ve bu karlılığı sürdürmek zorundadırlar. Bunu gerçekleştirebilmek için öncelikle “müşterilerin kuruluşu tanıması ve ürünlerini bilmesi ve kuruluş hakkında olumlu izlenimlere sahip olması hem çok önemli hem de zorunludur” (KAZANCI, 1997, s:228). Bundan dolayıdır ki çevreyle ilişki kurabildiği sürece özel kuruluşlar hayatta kalabilirler.
4- FİNANSMAN : “Hizmetlerle ilgili harcamaların hangi kaynaklardan nasıl karşılanacağının ilke ve esaslarının açıkça belirlenmesidir”(D.P.T. Yayınları, 1991, s:150).


5- GENEL ORGANİZASYON : Genel organizasyon, işletmelerin yetki görev ve sorumluluklarının dağıtılarak işlerin yönetilebilir bir şekilde düzenlenmesidir. Halkla ilişkilerin genel organizasyon için bir bütünleşme ve denge sağladığı açıktır. Yani beraberinde gerçekleştirilen işlerin daha hızlı eve etkili bir biçimde yapılmasını sağlar.
6- KAMU KESİMİ : Kamu kavramı halk olarak yorumlanmaktadır. Ancak Türkiye’de kamu kuruluşları, net anlatımı ile “devlet kuruluşları” olarak ifade edilir.
7- YÖNETİM : Yönetim idare etmek anlamındadır. Yani saptanan bir amaca varmak için işleri planlayıp uygulamaya yönetim denir. Yöneticilerin temel sorumluluğu yardımcıların yeteneklerinin elverdiği ölçüde etkin olarak işlerini yapabilmeleri için çevre ve koşullar yaratmaktadır. “Yönetimin hem üstleri, hem eşitleri hem de yardımcıları tarafından atanması onaylanan bir yöneticinin başarısız olma şansı çok azdır.”(DİNİBÜTÜN, 2000, S.72) Kısacası yönetim örgütün amaçları doğrultusunda personeli çalıştırma ve alınan kararları uygulayabilmelidir.
8- UZMANLAŞMA : “Uzmanlaşma bir iş kolunun belirli coğrafi bölgelerde yoğunlaşması sonucu veya bir üretim daha verimli, seri ve kaliteli biçimde yapılabilmesi için ayrıntılı bilgi, görgü, beceri ve deneyime dayanan toplumsal iş bölümü. Belirli bir meslek, çalışma alanı veya bir konuda bilgi ve tecrübe birikiminin artırma ayrıntılı çözümler yapabilecek düzeye gelmelidir”(DEMİR – ACAR, 1997, S.227) Halkla ilişkilerde yapmış olduğu hizmetlerden ötürü uzmanlık gerektiren bir iştir. Bundan dolayı özel eğitim kuruluşlarının bulunması gerekir.
9- YÖNTEM : “Bir araştırmanın geçerli ve güvenilir sonuçlar ortaya koyabilmesi için bilimsel yöntemden tam olarak yararlanması gerekir. Bilimsel temele dayanmayan bir araştırma hiçbir yarar sağlamaz. Üstelik para, zaman ve emek kaybına neden olur.”(SÜMBÜLOĞLU, 1988, s.1) ” Yani hedeflenen amaca ulaşabilmek için düzenli ve bilinçli çabalar gerekir.“Bilimsel yöntem, gerçeği öğrenmek ve toplumsal gelişme yasalarına ulaşmak amacıyla sistematik bilgi edinme yolu olarak tanımlayabiliriz.”(GÖKÇE,1998, s.28)
Kısacası halkla ilişkiler açısından sistematik bir çalışma yapmak istersek öncelikle olayların araştırma aşamasının tamamlanması ve ardından da analizi, ölçmesi ve planla bir şekilde çalışmaların hazırlanması şarttır.
II. BÖLÜM
A) HALKLA İLİŞKİLERİN AMAÇLARI VE TEMEL İLKELER
1) HALKLA İLŞKİLERİN AMAÇLARI
Günümüzde her kurum, kuruluş ve örgütlenmeler kendilerine uygun bir halkın ilişkiler çalışması yapmaktadırlar. Bu çalışmalar bazen örgütü varolan kötü durumdan kurtarma, bazen karı çoğaltma, çoğu zamansa olumsuzlukları azaltma çabasıyla gerçekleşir. Kısaca hedefi, ürün veya hizmetini kullanacak kişilerin koruma güven duymalarını sağlamaya yöneliktir. Bundan dolayıdır ki halkla ilişkiler faaliyetlerinin ortak noktasını toplumu en iyi şekilde tanıma ve topluma kurumu tanıtarak en iyi imajı yaratma çabasıdır. Halkla ilişkiler bu amacını gerçekleştirmek için “Yönetim sorumluların işletmenin mal ve hizmet üretiminde, yöntemlerde, örgüt yapısında düşündükleri değişiklikleri kolayca yapabilme, aynı zamanda bunları, yaparken halk çevresinin desteğini alma olanağını elde edebilecektir.”(YAZICI,1996,s.16)
Halkla ilişkiler sürekli gerçekleşen bir çaba olduğundan yönetimin geliştirilmesi ve verimliliğin artırılma çabası geçmişte olduğu gibi gelecekte de devam edecektir.
2) HALKLA İLİŞKİLERİN TEMEL İLKELERİ
a) Halkla İlişkiler İki Yönlü Bir Süreçtir
Halkla ilişkileri hem yönetim hem de halk açısından ele alırsak, birbirlerinin düşüncelerine önem verdiklerini söyleyebiliriz. Halkla ilişkilerde amaç etkilemektedir ama etkilemeye çalışılan kesimin tepkisi de söz konusu olabilir. Halk yönetimin kodlarına düşüncelerine yanlış olduğu takdirde tepki gösterir, bunun yanında yapılması gerekip de yapılmayan çalışmalar varsa bunlar için baskı yapar. Bunda hem yönetim hem de halkın aktif olması demektir. Yani ulaştırılmak istenen mesajın alıcıya ulaşıp ulaşmadığı yada doğru olarak algılanıp algılanmadığı ancak ki iki yönlü bir süreçte söz konusu olacaktır.
İnsanlar kolay inanan, kolay öğrenen ve beraberinde değişime kolay uyan yaratıklardır.“Günlük hayat insanların birbiriyle ilişkilerinde inandırma usullerini kullanılmasının örnekleriyle doludur. Ustabaşları, yöneticiler, anketörler, öğretmenler, reklamcılar çalışmalarını kırbaçla değil inandırma çabalarıyla yürütmektedirler.”(ASNA,1874, s.67)

c)Halkla İlişkiler Dürüst Bir Uygulamadır
Birçok aşamaları söz konusu olan halkla ilişkiler çalışmalarının her alanında dürüst davranmak, araştırma ve değerlendirmede, mesajların ve programların hazırlanmasında