0 Üye ve 1 Ziyaretçi Konuyu İncelemekte. Aşağı İn :)
Sayfa 1
Konu: Uygur Türkçesinin Dil Özellikleri.  (Okunma Sayısı: 785 Kere Okundu.)
« : Kasım 30, 2012, 06:35:02 ÖS »
Avatar Yok

Honey_Face
*
Üye No : 1734
Nerden : Rize
Cinsiyet : Bayan
Konu Sayısı : 7695
Mesaj Sayısı : 13 155
Karizma = 86623


Gabain, Uygur metinlerini y ve n ağzı olmak üzere ikiye ayırır. Mani metinleriyle Köktürk harfli yazmalar çoğunlukla n ağzını, Burkan metinleri ise y ağzını temsil eder.
ET’deki bu “ny” sesi hakkında birçok fikir vardır. Ancak aynı metinde bazen n, bazen de y kullanıldığı görülebilmektedir. Gabain, n ve y ağızlarının özelliklerini şöyle sıralar.
y ağzı:
1. Çıkma hâli için çoğunlukla +Dın kullanılır.
2. İlgi hâli eki ünsüzlerden sonra +nIng olur.
3. Bilinen geçmiş zaman teklik 2. şahıs eki her zaman ng’li olur.
4. Gereklilik için daha çok –gUlUk kullanılır
5. –p zarf fiil eki, -pAn’dan daha çok kullanılır.
6. erki yerine erinç hakimdir.

n ağzı
1. Birinci heceden sonraki I ile yardımcı ünlü I’nın bazen genişleyerek A olduğu görülür.
2. Vasıta hâli eki dudak uyumu tesiriyle bazen yuvarlaklaşarak –un olur.
3. Çıkma hâli için yalnız +Da kullanılır.
4. İlgi hâli eki ünsüzlerden sonra bazen +Xng olur.
5. Bilinen geçmiş zaman teklik 2. şahıs eki bazen tXg olur.
6. Gereklilik ifadesi –sIg ekiyle sağlanır.
7. –gIl sıfat fiil eki yanında –gma eki de kullanılır.
8. n ağzı köktürkçeye daha yakın bir ağızdır.
Uygurca ve Köktürkçe Arsındaki Ses Farklılıkları
1. Köktükçedeki ny sesi Uygurcada n ve y olarak ayrılmıştır. anyıg<anıg, kony<kon/koy
2. Köktürkçede kelime içi ve kelime sonundaki b sesleri Uygur metinlerinde daha çok w olmuştur: eb<ew, sab<saw, sub<suw
3. Köktürçedeki bazı ı’lar Uygurcada genişler: tınlıglarıg<tınlıglarag
Uygur Türkçesinin Biçim Özellikleri
1. Köktürkçede sadece armakçı kelimesinde kalıplaşmış olarak görülen –mAk eki Uygurcada fiil ismi olarak yaygın şekilde kullanılır: tutmakı “tutması”, tarımak “çift sürmek”
2. Uygurcada, köktürkçede bulunmayan –(X)gsa- fiilden fiil yapma ekine rastlanır. Bu ek –(X)g fiilden isim yapma ekiyle sa- (istemek9 fiilinin birleşmesinden oluşmuştur ve dilek bildirir: kirigseyür men “girmek istiyorum.”
3. +lAr çokluk eki Köktürkçede sadece insanla ilgili kelimelerde kullanılan çokluk eki, uygurcada her kelimede kunılmaya başlandı.
4. Köktürkçede ilgi hâli eki ünlülerden sonra +ıŋ, ünsüzlerden sonra +nıŋ biçiminde iken, Uygurcada hem ünlülerden hem de ünsüzlerden sonra +nıŋ biçimindedir.
5. Yükleme hâli eki, Köktürkçe olduğu gibi Uygurcada da üç türlüdür. Ancak Uygurcada +nI eki zamirle dışında da kullanılabilir.
6. Köktürkçede bulunma hâli eki +Da, aynı zamanda çıkma hâli içinde kullanılır. Uygurcada da bu kullanım kısmen devam eder. Ancak asıl çıkma hâli edi +DIn’dır.
7. Köktürkçede zamirlerde hâl ekleri üst üste gelmez. Oysa Uygurcada hâl eklerinin zamirlerde bazen üst üste geldiği görülür: sisiŋe “size”, sinite “senden”
8. Köktürkçede fiillerin çokluk 3. şahıslarında görülmeyen –lAr eki, Uygurcada fiillerde sıklıkla kullanılır.
9. Köktürkçede fiillerin 2. şahıslarında seyrek olarak görülen g sesi Uygurcada hiç görülmez. Uygurcada 2. şahıslarda daima ŋ sesi vardır.
10. Uygurcada, Köktürkçede görülmeyen –yUk ekli görülen geçmiş zaman vardır: tüşe-yük men “düş gördüm”, ba-yuk sen “bağladın”
11. Köktürkçede gelecek zaman –DAçI eki ile yapılırken, Uygurcada –gAy eki ile yapılır: ölgey men, barmagay sen
12. –DAçI eki Uygurcada sıfat-fiil eki olarak kullanılmaya devam etmiştir.
13. –sAr eki Köktürkçede zarf-fiil eki olarak kullanılmaktaydı. Uygurcada ise bu ek şart kip olmuştur: barsar men “gitsem”
14. Uygurcada, Köktürkçede bulunmayan –(X)glı sıfat-fiil eki vardır: ögli “düşünen”, tigli “denilen”
15. Gelecek zaman sıfat-fiil eki olarak Köktürkçede –sIk kullanılırken, Uygurcada –gUlUK eki kullanılır: tuyguluk yol “duyulacak yol”

Zamanının Fenomeni.
WeBCaNaVaRi Botu

Bu Site Mükemmel :)

*****

Çevrimİçi Çevrimİçi

Mesajlar: 222 194


View Profile
Re: Uygur Türkçesinin Dil Özellikleri.
« Posted on: Mart 29, 2024, 04:58:02 ÖS »

 
      Üye Olunuz.!
Merhaba Ziyaretçi. Öncelikle Sitemize Hoş Geldiniz. Ben WeBCaNaVaRi Botu Olarak, Siteden Daha Fazla Yararlanmanız İçin Üye Olmanızı ŞİDDETLE Öneririm. Unutmayın ki; Üyelik Ücretsizdir. :)

Giriş Yap.  Kayıt Ol.
Anahtar Kelimeler: Uygur Türkçesinin Dil Özellikleri. e-book, Uygur Türkçesinin Dil Özellikleri. programı, Uygur Türkçesinin Dil Özellikleri. oyunları, Uygur Türkçesinin Dil Özellikleri. e-kitap, Uygur Türkçesinin Dil Özellikleri. download, Uygur Türkçesinin Dil Özellikleri. hikayeleri, Uygur Türkçesinin Dil Özellikleri. resimleri, Uygur Türkçesinin Dil Özellikleri. haberleri, Uygur Türkçesinin Dil Özellikleri. yükle, Uygur Türkçesinin Dil Özellikleri. videosu, Uygur Türkçesinin Dil Özellikleri. şarkı sözleri, Uygur Türkçesinin Dil Özellikleri. msn, Uygur Türkçesinin Dil Özellikleri. hileleri, Uygur Türkçesinin Dil Özellikleri. scripti, Uygur Türkçesinin Dil Özellikleri. filmi, Uygur Türkçesinin Dil Özellikleri. ödevleri, Uygur Türkçesinin Dil Özellikleri. yemek tarifleri, Uygur Türkçesinin Dil Özellikleri. driverları, Uygur Türkçesinin Dil Özellikleri. smf, Uygur Türkçesinin Dil Özellikleri. gsm
Sayfa 1
Yukarı Çık :)
Gitmek istediğiniz yer:  


Benzer Konular
Konu Başlığı Başlatan Yanıtlar Görüntü Son Mesaj
Uygur Türkleri
İlköğretim
ebru_cq 2 1489 Son Mesaj Mayıs 25, 2008, 01:04:32 ÖÖ
Gönderen : Ebru$h
Nejat Uygur « 1 2 »
Kim, Kimdir ?
xxRuzqaRxx 12 2880 Son Mesaj Eylül 22, 2010, 12:54:46 ÖÖ
Gönderen : Mavi_Kiyamet
Uygur Sanatı
Dünya Kültürleri
FeMoX 4 10483 Son Mesaj Ekim 27, 2009, 08:09:11 ÖS
Gönderen : rizely_-_
Süheyl Uygur...
Komik Resimler
Musty* 2 1007 Son Mesaj Nisan 12, 2010, 08:24:51 ÖS
Gönderen : Anqel*
Kan-çou Uygur Devleti
Tarih
YalnızHayat53 4 1243 Son Mesaj Temmuz 28, 2011, 10:15:07 ÖÖ
Gönderen : EmpaThy


Theme: WeBCaNaVaRi 2011 Copyright 2011 Simple Machines SiteMap | Arsiv | Wap | imode | Konular