Edebiyat, iklim değişikliğini görüyor



Küresel ısınma ve iklim değişikliğini konu alan romanlar (‘climate fiction'; kısaca ‘cli-fi'), büyük ilgi görüyor.


Akademik çevrenin edebi tür olarak mesafeli durduğu bu romanlar, çoksatanlar listesinde üst sıralarda. İnsanlığın geleceğine dair en ciddi ‘meydan okuma' olarak görülen küresel ısınma ve iklim değişikliğini kendi ellerimizle hazırladığımızı belirten uzmanlar, bu konuda epey telaşlanırken edebiyat dünyası da buna kayıtsız kalmıyor. J.G. Bal­lard'ın 1962'de yazdığı Dünya Sular Altında romanını bu türün ilk örneklerinden kabul eden uzmanlar, 1960'lı ve 1970'li yıllarda Ursula K. Le Guin, John Brunner ve Harry Harrison'ın bilim-kurgu kitaplarını da bu kategoriye koyuyor. Margaret Atwood (The Year of the Flood), Barbara Kingsolver (Flight Behavior), Ian McEwan (Solar) ve Nathaniel Rich'in (Odds Against Tomorrow) romanları da yakın döneme ait örneklerden. Okuru muhtemel çevre felaketlerine karşı uyaran bu romanlar, insanlığın arzu ettiği dünyayı edebiyat aracılığıyla gösteriyor. Kimi yazarlar, cli-fi'yi bilim-kurgunun alt dalı olarak görse de, online alışveriş sitesi Amazon’da cli-fi'yi konu edinen kitapların uzunca bir listesi var.

Amerikalı yazar Nathaniel Rich, Sandy kasırgasını konu alan Odds Against Tomorrow (2013) ile “Yeni gerçekliği anlatan yeni bir roman türü gerekiyordu, korku ve­rici, bütün dünyayı etkileyen ve her şeyin hızla değiştiği bir dönemden geçiyoruz.” demişti. Ian McEwan'ın Solar romanı da küresel ısınmaya odaklanırken, elini taşın altına koymayan politikacılara göndermede bulunuyor.

İskoç yazar Gregory Norminton, çevre felaketlerine odaklandığı Beacons: Stories for Our Not So Distant Future adlı antolojide yazarların küresel ısınmaya karşı insanların nasıl tepki verdiğini gösterdiklerini belirtiyor. Çevre konusuna kafa yoran Prof. Judith Curry'ye göre romanlarında iklim değişikliğini konu edinen yazarlar, bilim insanlarına göre daha çok kişiye hitap edebiliyor. Küresel ısınma haberlerinin arttığı günümüzde, hükümetlerin  gevşekliğine rağmen romancıların çabası işaretlenmeye değer.