Tarihî ve doğal güzellikleriyle pek çok yazar ve şaire ilham veren İstanbul, dünya edebiyatının usta kalemlerinin de gönlünü çalmış.

Ernest Hemingway'dan Panait Istrati'ye, Dostoyevski'den Puşkin'e kadar önemli edebiyatçılar, eşsiz güzelliklerin başkenti İstanbul'a eserlerinde yer vermiş. Yazarlardan bazıları, kentin barındırdığı güzellikler karşısında hayranlıklarını gizleyemezken, bazıları da kentin bakımsız ve çirkin yönlerini yazmış. Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü'nce hazırlanan "Dünya Edebiyatında İstanbul'' isimli kitapta, yazarların gözlemleri yer alıyor. Dünya ve Rus edebiyatının önemli yazarlarından kabul edilen Mihail Fedoroviç Dostoyevski, "Karamazov Kardeşler'' romanında İstanbul'u Ortodoksluğun merkezi olarak gösteriyor ve dünyanın en büyük patriğinin burada oturduğunu söylüyor. Hikâye ve roman yazarı Panait Istrati'nin, "Kira Kiralina'' romanının büyük bir bölümü İstanbul'da geçiyor. Istrati'nin İstanbul'unda insanlar oldukça kalabalıktır. Boğaz, insanı her an çarpan güzelliğiyle mesire yeridir. Ernest Hemingway, "İşgal İstanbul'u ve İki Dünya Savaşı'ndan Mektuplar'' eserinde İstanbul'u "bakımsız ve kirli'' insanları ise "tembel'' olarak ele alıyor.