Dolama, tırnağın çevresindeki derinin yüzeysel bir enfeksiyonu olup en büyük sıklıkla stafilakoklar veya mantar tarafından meydana getirilir. Bu durum genellikle bir şeytan tırnağını ısırıp kopartma gibi bir yaralanmanın veya tırnak dibindeki deriyi bir işleme tabi tutmak veya deri itmek gibi hareketlerin sonucu olur.

Tırnağa bitişik olan cildin üzerinde kırmızı, şişkin bölge ile kendini gösterir.

Bakteriyel dolama genellikle ani ve ıstıraplı bir enfeksiyondur. Yüzeysel cerahat dolu kabarıklar belirebilir. Tutulan bölgeyi bastırınca cerahat sızıntısı olabilir.

Dolamanın bir başka çeşidine mantar enfeksiyonu sebep olur ve bu, şeker hastalığı olan kişilerde ve ellerini uzun süre su içinde bulunduranlarda yaygındır. Mantar enfeksiyonları ağır ağır gelişir, fakat inatçı olma eğilimi gösterir. Bazen hem bakteriler hem de mantar vardır, böylece daha fazla şişme ve cerahate yol açılır.

Akut bir enfeksiyon tırnağın çevresinden ve epidermisten dolaşarak bunların altına işleyip ağrılı bir apse meydana gelmesine yol açar. Tırnak dibindeki deri kabarır. Tırnak ayrılabilir.

Tırnakta bozulma veya renk atması meydana gelir. Nadir olmakla birlikte, bu enfeksiyon parmağın içine işleyerek tendon dokusuna yayılabilir. Deri boyunca görülen kırmızı çizgiler, bakteriler kanınıza karıştığının işaretidir. Eğer böyle bir durum olursa, doktora gidin. Teşhis için dolamaya hangi tip mikroorganizmanın neden olduğunu belirlemek amacıyla cerahat kültürü yapılabilir.

Tedavi

Sıcak banyolar: Dokuların iltihapla şişmesini azaltmaya yardım edecektir. Bunları takiben bir antibakteriyel madde (bakteri enfeksiyonları için) sürülebilir veya eğer bir mantar enfeksiyonu varsa yüzde 1 lik gentian violet solüsyonu kullanılabilir.
Tırnak dibi iltihapları, dolama olarak bilinir. Tırnakla derinin birleştiği yer, kütikül (tırnağı çevreleyen ölü deri) ile sıkıca örtülür. Kütikül zarar görürse, koruyucu çerçeve bozulur ve çatlaktan iltihap yapıcı etkenler girerler. Böyle oluşan iltihaplara tıpta "panaris", halk arasında ise "dolama" adı verilir.

Nedenleri
Kütikül su, sabun ve yaralanma sonucu zarar görebilir. Ellerin suyun içinde fazla kalması, kütikülü zayıflatır ve yumuşatır. Sabun ve deterjanlarla uzun süreli temas, yağını alarak sertleştirir ve çatlamasına yol açar. Bu nedenle, dolama en çok ev kadınlarında ve elleri sürekli su içinde olanlarda görülür.

Küçük yaralanmalar da kütiküle zarar verir. Parmaklar, çok fazla kullanıldıkları için kolayca yararlanabilirler. Bebeklerdeki dolamaların nedeni ise yaralanma ve parmak emme yüzünden tırnak çevresinin sürekli ıslak olmasıdır. Dikkatsizce yapılmış manikürler kütiküle zarar verebilir ama hiç bakılmamış kütiküller de tırnak ayçasına kadar büyüyerek, yarılıp, iltihaplanabilirler.

Belirtiler
Kronik dolama, çoğunlukla elleri fazla su içinde kalan kişilerde olur. Apse yavaş gelişir ama sürekli ve yineleyicidir. Şişmiş tırnak çevresinden zaman zaman irin sızar. Tırnak yüzeyi, oluşması sırasında enfeksiyonla zarar görmesi yüzünden, düzgün değildir. Tırnak kenarlarında renk değişimi görülebilir. Akut dolama ise genellikle yaralanma nedeniyle olan ve aniden başlayan şiddetli iltihaptır.

Tedavi
Akut dolamada irin tırnak yatağına ilerlerse, küçük bir cerrahi girişimle apsenin yarılması gerekir. Ağızdan alınan antibiyotiklerle tedavi de etkili ve çabuktur. Kükürtlü merhemlerin dolama üstüne sürülmesi, şişliği ve ağrıyı giderir. Hafif iltihaplar, jansiyen moru ile alkol karışımı gibi mikrop öldürücülere yanıt verirler. Kronik dolamada tedaviden önce, kültür yapılarak bakteri ya da mantarın cinsi saptanmalıdır