1. Giriş

Teknik tekstil veya endüstriyel tekstil genel olarak dokunmamış (nonwoven) ürünler
şeklinde kabul görmektedir. Başka bir ifade ile iplik haline dönüştürülmemiş liflerin çeşitli
yöntemlerle birbirlerine tutturularak oluşturulan özel dokuya veya yüzeye verilen dokunmamış ürün adı, kullanım alanları itibariyle dokusuz yüzey ürünleri olarak değerlendirilebilmektedir. Bugün tarım sektöründen, otomotiv sanayisine;tıptan uzay ve savunma sanayiine kadar oldukça geniş bir alanda dokusuz yüzey ürünlerini görmek mümkün olabilmektedir.

Dokusuz Yüzey Ürünleri Sınıflandılması ve Kullanım Yerleri:
Kompozitler: Otomobiller, gemiler, uçaklar, koruyucu başlıklar,askeri amaçlı kamuflajda, kum çantalarında, kurşun geçirmez yelekte,vücut korunmalı kasklar, sıcağa ve soğuğa karşı koruma, dalgıç kıyafetleri
Endüstriyel kumaşlar:Çan kaplama, halı tabanı, tente, koro bezi, konveyör bezi, oto döşemelik kumaşları, oto tekerleği bezi, yelken bezleri
Filtre kumaşları:Tıbbi filtreler, yüksek sıcaklık filtreleri, sıvı- sıvı filtreleri, kuru filtrasyon, ıslak filtrasyon
Geotekstiller: Sera örtüleri, kayma stabilizasyonunda, drenaj amaçlı kullanımlarda
Tıbbi tekstiller:Bantlarda, yapay damarlarda, diyalizlerde, ameliyat ipliklerinde
Endüstriyel koruma:Güç istasyon fanında,contalarda, roketlerde
Yakalama ve koruma ağları:Balık ağlarında, zirai ağlarda, kamuflaj ağları, taş düşmesini engelleyici ağlar.
Sözü edilen bu teknik tekstil ürünlerinde genel olarak, pamuk, viskoz, akrilik, modakrilik, polipropilen, poliamid, polyester, cam lifi, polietilen ve karbon lifleri gibi yüksek performanslı lifler kullanılmaktadır.

Dokusuz Yüzey Ürünlerde Tercih Edilen Elyaf Türleri ve Kullanım Yerleri:
Pamuk:Özellikle tıbbi tekstil ve aktarma kayışlarında;
Viskoz:Lastik ve endüstriyel dokuma alanında;
Akrilik-Modakrilik: Koruma üniformalarında, perukta;
Polipropilen:Kordon ve halat, kaplama kumaşları, filtre elemanları, geotekstil yapımında,tıbbi tekstil ürünleri, balıkçılıkta;
Poliamid:Halat ve benzeri uygulamalarda, emniyet kemerlerinde, paraşüt kumaşlarında,balıkçılıkta, kaynak elbiselerinde, kompozit malzeme olarak spor malzemeleri imalatında, kargo ve denizcilikte, araba lastiği imalatında,transmisyon kayışlarında ve askeri uygulamalarda;
Polyester:Lastik imalatında, halat yapımında, denizci elbiselerinde, filtre kumaşlarında, keçe imalatında, tıbbi tekstillerde, yangın kıyafeti olarak kullanılmaktadır. Yüksek Performanslı Cam Lifi:Havacılık ve uzay sanayiinde, inşaat alanlarında,jeneratörlerde, buhar türbinlerinde, iletişim teknolojisinde ve lastik imalatında;
Yüksek Performanslı Polietilen:İş elbisesi imalatında,halat ve kablo yapımında,koruma
elbiselerinde, kompozit yapılarda,balıkçılıkta,tıbbi malzemelerde;
Karbon Lifi:Havacılık ve uzay sanayiinde;
Seramik Lifi:İzolasyon malzemesi olarak kullanılmaktadır.




2. Nonwowen Pazar ve Uygulamaları:
Nonwoven en düşük maliyetle ve en hızlı kumaş üretim metodudur. Yeni üretim teknikleri ve yeni kullanım alanları ile pazar payını giderek arttırıyor. Özellikle kullanılıp atılabilen ürünlerin üretiminde nonwoven başlıca kumaş üretim metodu olma yolundadır..Nonwoven kumaşlar, elyaf, filament veya film benzeri filament yapıların katmanlar halinde birbirine geçmesiyle oluşmuş, düz, esnek ve gözenekli yapılardır. Genellikle son kullanım alanına bağlı olarak, "atılabilir" veya "dayanıklı" olmak üzere iki kategoriye ayrılırlar ve dünya çapında kullanılan endüstriyel ürünlerde ve sağlık ürünlerinde çok geniş bir kullanım alanına sahiptirler. Amerika ve Japonya'da kullanıldıktan sonra atılabilen nonwoven ürünler, tüm nonwoven kumaş tüketiminin yaklaşık %60'ını (Avrupa'da %50) ve dayanıklı nonwoven ürünler de kalan kısmı oluşturmaktadır.
1997 yılında tüm dünyada ticareti yapılan nonwoven materyallerin toplam değerinin yaklaşık 40 milyar $ civarında olduğu tahmin edilmektedir.
Atılabilir nonwoven ürünler için teknik kriterler arasında, yüksek hızlı dönüştürme proseslerine dayanacak kadar yeterli mukavemet ve uzama, hem paketleme hem de tasarlanan kullanım amacını sağlayacak bir yumuşaklık ve rijitlik dengesi, akışkanlık, emme, absorbe etme veya itme, gözeneklilik ve yoğunluk bulunmaktadır. Dönüşümlü atılabilir nonwoven ürün tipleri aşağıdakileri kapsar:

- Bebek bezleri
- Yetişkin bezleri
- Kadın bağı ürünleri
- Tıbbi ürünler
- Temizlik bezleri

Dayanıklı nonwovenlar diğer işlem veya fabrikasyon endüstrileri tarafından genellikle rulo halinde kullanılır. Gerçekten rijit mühendislik spesifikasyonlarında üretilirler ve etkili bir maliyet performansı temelinde endüstriyel dokuma ve örme kumaşlar, teknik kağıtlar ve özel filmler ile rekabet ederler. Aşağıda dayanıklı nonwoven ürünlerden bazıları sıralanmıştır:

- Filtrasyon
- Koruyucu giysiler
- Astarlar
- Ev döşemeleri
- Jeo-tekstil ürünleri
- Zirai kumaşlar
- Otomotiv kumaşları
- Atılabilir Ürünler


Bebek bezi pazarı, nonwovenlar için atılabilir ürünler pazarında en büyük paya sahiptir ve tahminlere göre 1997 yılında 19 milyar $'dan (perakende) daha yüksek bir değere ulaşmıştır. Global bez pazarı, emici ürünlerde kullanılan tahmini 30 milyar m2'lik nonwoven kumaşın yaklaşık %70'ini tüketir. Global olarak bebek bezi pazarındaki ortalama büyüme yaklaşık %9'dur, fakat 2000 yılından itibaren bu büyümenin yavaşlayacağı tahmin edilmektedir. Gelişmiş bölgelerdeki pazar büyümesi nispeten yavaştır. Global olarak perakende satış bazında yetişkin bezi pazarı yaklaşık 4.7 milyar $ civarındadır. Atılabilir yetişkin bezi ürünleri tüm dünya çapında üretilen coverstokun yaklaşık %14'ünü tüketmektedir ve global bölgeye bağlı olarak yıllık %8 ve %30 arasında hedeflenen bu ürünlerin pazarındaki büyüme oranı, tüm atılabilir nonwovenlar içinde en yüksekler arasındadır.
Kadın bağı ürünlerinin yıllık olarak tüm dünyada satışı toplam 12 milyar $'dır ve bu pazarın yaklaşık %80'ini kadın bağları, kalanını tamponlar oluşturur. Femcare ürünler, coverstok tüketiminin yaklaşık %16'sını oluşturur. Femcare pazarındaki büyüme gelişmiş Batı pazarlarında %2'den, Asya ve Doğu Avrupa'da %10 ve %15 aralığındaki değerlere kadar değişmektedir.
Atılabilir önlükler, sterilizasyon bağı, sargı bezleri, maskeler, eldivenler, ayakkabı galoşları ve diğerleri gibi tıbbi ürünlerin yıllık yaklaşık 7 milyar $'lık satışı ve yıllık tahmini 5.5 milyar %2'lik nonwoven kumaş kullanımı vardır.
Temizlik Bezleri
Temizlik bezleri yıllık satış rakamları bazında 2 milyar $'lık bir pazardır. Nonwoven temizlik bezlerinin ana 3 kategorisi; kişisel bakım, endüstriyel ve ev temizliğidir ve dünya çapında yılda 4 milyar yd2 nonwoven kumaş kullanılmaktadır. Yetişkin bezleri gibi atılabilir temizlik bezlerinin de (dünya çapında tahmini %7 gibi) yıllık yüksek bir büyüme oranı vardır.


Atılabilir Bebek Bezleri
Olgun bir pazarda şiddetli rekabet, artan sıkı düzenlemeler ve artan hammadde fiyatları ile bebek bezi endüstrisi ABD, Japonya ve Batı Avrupa'da olgunlaşma dönemine ulaşıyor. Bu nedenle üreticiler, hala katma değerli özellikler sunarken çevreye dost düşük maliyetli dizaynlar üretmeye bakıyorlar. Bebek bezlerindeki nonwoven tüketimi esas olarak, genelde termal bağlama veya giderek artan bir biçimde spunbond polipropilen kumaşlar olan, üst yüz ve alt yüzden oluşmaktadır. Fakat bebek bezinin giderek artan biçimde SMS prosesi ile üretilen kumaştan yapılan bacak kenarı bariyerleri, airlaid (Havalı serme) kompozit kumaştan üretilen çeşitli emici katmanları ve kalça bağcığı, streç panelleri gibi bazı küçük alanları gibi diğer kısımları da nonwovenları kullanır. Kullanılan tüm kumaşların fonksiyonları için önemli özellikleri vardır, en önemlisi bu kumaşlar sıvıyı itmek ve kuruluğu sağlamak amacıyla ya hidrofob ya da hidrofildir.
Uzun yıllar bebek bezi tüketicisinin yerine getirilemeyen ana ihtiyacı "sızıntının önlenmesi" idi. Bu problemin çözümü için yapılan araştırmalar sonuçta bazı ilerlemelere neden oldu, fakat bu ihtiyaç hala mevcuttur ve problem tam olarak elimine edilememiştir. Üstelik, bebek bezleri inceldikçe, sızma koruması önemli olmaya devam edecektir. İstenen sonuca ulaşabilmek için bebek bezi dizaynının tüm elemanları entegre bir biçimde birlikte çalışmak zorundadır.
Bebek bezinin sıvı taarruzuna göre 4 kritik fonksiyonu vardır:

- Hızlı sıvı kazanımı
- Hedef bölgenin dışına etkili transport veya fitilleme
- Sıvının depolanması için uygun tedarik
- Sıvının etkili itilmesi veya sızıntı olmaksızın hareketsiz hale getirilmesi
- Bacak bariyerleri
Atılabilir bebek bezlerinde bacak bariyerlerinin (BLC) artan kullanımı, sızma önlenmesinin ilerlemesinde anahtar bir eleman olmuştur. Bacak bariyerleri materyallerinin geçirgenliği, tasarıma ve optimum sızma önlemi sağlamada kullanılan farklı mühendislik felsefelerinin izafi değerlerine göre değişecektir. Bu, SMS ve SMMS gibi hidrofob nonwoven kumaşları olduğu gibi kaplanmış materyalleri de kapsayacaktır.
Genelde, bacak bariyerleri, spandex veya kauçuk gibi, bir veya daha fazla elastik bant bulunan nonwoven ürünlerden oluşur. Orijinal tek bandların, sıvıyı sağlıklı bir şekilde tutabilecek kadar sıkı olması gerekli idi. Bu da ciltte iz bırakabiliyordu. Bununla beraber, çoklu bandlar kollukta, sızmaya karşı birden fazla hat ve ciltte daha az iz yapacak çeşitli boğumlu alanlar oluşturur.
Kadın Hijyen Ürünleri
Kadın hijyen ürünleri, global pazara hem bebek bezi hem de yetişkin bezinden daha fazla giren, dünyadaki en gelişmiş emici ürün pazarıdır. John R. Starr Inc. danışmanlık şirketinin tahminlere göre 2000 yılında kadın hijyen ürünlerinin dünya çapında payı %33, bebek bezlerinin %16 ve yetişkin bezlerinde %10'dan az olacaktır.

Kadın hijyen ürünleri, nonwoven coverstok ikinci büyük pazardır. Femcare ürünleri, adet başına bebek bezleri ve yetişkin bezleri ürünlerinden çok daha az coverstok kullanıyor olmasına rağmen, yaklaşık %16'lık bir global tüketimle çişini tutamayanlar için üretilen ürün tüketiminden biraz fazladır. John R. Starr' dan elde edilen rakamlara göre dünya çapındaki kadın hijyen pazarının yaklaşık 11.6 milyar $ olduğu tahmin edilmektedir.
Kadın Bağları
John R. Starr tahminlerine göre 1997 yılında kadın bağının dünya genelindeki toplam kadın hijyen pazarındaki payının yaklaşık %83 ve bezlerin dünya pazarındaki payının da %26 civarında olduğu belirtilmiştir. Kuzey Amerika ve Avrupa global pazar hacminin yaklaşık %30'unu, Japonya %8'ini ve diğer oluşmuş bütün pazarlar kalan %62'lik hacmi oluşturmaktadır.
ABD'de, hijyenik kadın bağlarının "kadın hijyen pazarı"na hakim olmasına rağmen, 1997 yılında tampon satışları %2.2 artarken, kadın bağı satışlarında sadece %2.3'lük bir artış meydana geldi. Avrupa'da da kadın bağlarında benzer oranlarda artışlar görüldü.
Giderek artan bir şekilde, spunbond işlemlerle üretilen bebek bezi, coverstok ile karşılaştırıldığında, kadın hijyen ürünlerinde kullanılan coverstok iyi bir termal işlem ile bağlanmış olduğu görülür. Örneğin Avrupa'da, European Disposables and Nonwovens Associations'a (EDANA) göre, kadın hijyen pazarı için üretilen toplam nonwoven kumaş miktarı yaklaşık 58.000 tondur. Bu rakamın yaklaşık 20.000'i (%34) ısıl işlem ile bağlanmış kumaştır. Bu rakam içinde eriyikten çekilmiş kumaş miktarı ise 7.000 tonun (%11) altındadır. Femcare ürünlerde kullanılan geri kalan nonwovenlar ise havalı serme, spunlace ve ürünlerin emici coverstoklarda kullanılan diğer kumaş tipleridir.
Kadın hijyen pazarı global coverstok tüketiminin tahminen %16'sını, yetişkin bezi ürünleri %13'ünü, bebek bezleri %71'ini oluşturur.
Diğer emici ürünlerde olduğu gibi kadın bağlarında da- özellikle 1990'larda kanatlar veya askılardaki büyük varyasyonlar ve kavisli veya konturlu pedler ile ürün farklılıklarının çoğalmasıyla vücuda uyumu ve rahatlığı geliştirmek amacıyla giderek artan bir şekilde elastomerler ve elastomerik SMS (Spunbonding Melt-blown Spunbonding) kumaşlar kullanılmaktadır.
Tamponlar
Tamponlar dünyanın gelişmiş bölgelerinde çok daha yaygın bir şekilde kullanılmaktadır ve John R. Starr tahminlerine göre 1997 yılında dünyadaki toplam kadın hijyen pazarının yaklaşık %17'sini oluşturmaktadır. Bu rakam teorik pazara sadece %3 oranında bir giriş olduğunu göstermektedir. Kuzey Amerika ve Avrupa global pazar hacminin %79'unu, Japonya %3'ünü ve diğer tüm pazarlar %18'ini oluşturmaktadır.
Yetişkin Bez Ürünleri
Yetişkin çişini tutamayan ürün pazarı, %15'lik bebek bezi pazarı ile karşılaştırıldığında, mevcut sadece %8'lik tahmini pazar girişiyle hızla büyüyen bir pazardır. Gelişmiş ülkelerde bile bebek bezlerinin pazara girişi %90 civarında iken- bazı çişini tutamayan ürün sektörlerinki %50'nin altındadır. Buna ek olarak, çişini tutamayalar için üretilen ürünler yaş ile çok ilgili bir durum gösterir ve dünyanın pekçok yerinde 50 yaşın üzerindeki nüfusun gelecek 10-20 yılda önemli ölçüde artacağı bildirilmektedir.
Dünyanın en büyük yetişkin bezleri ürünü üreticisi olan Svenska Cellulosa AB (SCA), 1997 yılında global pazara 3.3 milyar $ civarında değer biçti ve 2002 yılında bu rakamın 5.7 milyar $ civarında olacağını tahmin etti. 1997 yılında pazarın 3/4'ünü Avrupa ve Kuzey Amerika, %15'ini Japonya ve kalanını ise diğer pazarlar oluşturdu. Bu pazarlar içinde 1997-2002 aralığında Kuzey Amerika'nın %8 ile en düşük toplam büyümeyi göstermesi, onu %10 ile Avrupa ve %12 ile Japonya'nın izlemesi beklenmektedir. SCA tahminlerine göre, bu aralıkta dünyanın diğer kısımlarındaki büyüme oranlarının gelişmiş bölgelerdekinin neredeyse 3 katı olacağı (%30) tahmin edilmektedir.
Tıbbi Ürünler
Atılabilir bezler ve önlükler, sargı bezleri, gazlı bezler, yara koruyucu giysiler, maskeler, eldivenler, ayakkabı galoşları ve diğerleri gibi tıbbi ürünler yıllık yaklaşık 7 milyar $'lık bir pazar hacmine sahiptir. Bu ürünler yıllık olarak tüm dünya çapında üretilen nonwoven kumaşın yaklaşık 5.5 milyar yd2'sini kullanmaktadır. Medikal nonwoven ürünlerin global büyümesinin %5 civarında olduğu tahmin edilmektedir, fakat bu ürünlerin ABD pazarındaki büyümesinin yıllık %7 olduğu söylenmektedir .
Spunlace, sulu işlem ve spunbond-meltblown( Eritilerek dökülme) -spunbond (SMS) kompozitler, bu pazarda esas olarak, dokuma pamuktan yapılmış çok amaçlı materyallerle rekabet eder. Geleneksel nonwovenlardan daha iyi coverstok özelliklerine sahip yeni jenerasyon spunbond-film-spunbond kumaşlar da pazara giriyor ve ABD'de Isolyser firması, kullanımdan sonra suda çözünebilen, polivinil alkol bazlı bir medikal kumaş geliştirdi. Nonwovenlar, hem hastane hem de müşteri pazarlarında, yüksek orandaki özel kumaş ve giysi talebi dolayısıyla, atılabilir tıbbi ürünlerin sadece küçük bir kısmını oluşturmaktadır. Nonwovenlar; coverstok özelliklerinden, emiciliklerinden, silme kapasitelerinden, ısı dayanımı, esneklik, yumuşaklık ve iyi işlenebilirliklerinden dolayı medikal kumaş uygulamaları için çok uygundur.
Sterilizasyon Ürünleri
Sterilizasyon sargıları genellikle, merkezi tedarik odasında ameliyat ekipmanını sarmak için özel ebatlarda kesilmiş, düz tabakalar halinde satılmaktadır. Sargı amaçlı kullanılan kumaşlar yüksek çekme mukavemeti ve yüksek yırtılma ve aşınma dayanımına sahip olmalıdır. Bu sektöre, yüksek coverstok özelliklerine sahip melt-blown tabakasıyla SMS metoduyla üretilen kumaşlar hakimdir.
Steril önlükler ve bezler, hastanelere steril edilmiş paketler içinde çeşitli ebat ve dizaynlarda satılmaktadır. "Hedef bölgelerde" (kollar ve göğüs dahil) ikinci bir tabaka kumaş ile güçlendirilmiş önlükler daha katı cerrahi prosedürler için kullanılırken, güçlendirilmemiş önlükler genellikle küçük cerrahi operasyonlarda kullanılmaktadır. Önlük kumaşları mukavemetli ve nefes alabilir olmalı ve coverstok özelliklerine sahip olmalıdır. Spunlace kumaşlar nefes alabilir özellikte olduklarından dolayı pazara hakim olma durumundadırlar, fakat SMS kumaşlarında pazarda büyük bir payı vardır.
Örtüler cerrahi masaları ve hastayı örtmede kullanılmaktadır. Bunlarda, cerrahi işlem yapılan alana göre kesilmiş bir pencere vardır ve genellikle arka yüzleri kaplamalıdır. Cerrahi pencere etrafında daha emici olan bir alan da bulunabilir. Tahminlere göre nonwovenların cerrahi paket ve önlük pazarındaki payı nispeten düşüktür, fakat nonwovenlar, başlıklar, maskeler ve ayakkabı galuşları gibi bazı küçük atılabilir tıbbi komponentlerde çok daha yaygın olarak kullanılmaktadır.
ABD ve Avrupa Pazarları
Freedonia Group'a göre 1997 yılında ABD pazarındaki nonwoven kullanan medikal ürünlerin toplam değeri 2.23 milyar $'dır. Bu rakama bezler ve önlükler, yüz maskeleri, başlıklar, ayak galoşları, sterilizasyon sargıları ve diğer kıyafetler (izolasyon önlükleri, x-ışını önlükleri ve temizlik kıyafetleri) dahildir. Bezler ve önlükler tüm pazarın 2/3'ünü oluşturarak en büyük bölümü oluşturmaktadır. Pazardaki büyüme, %3'ü fiyat, %2'si adet bazında olmak üzere yıllık ortalama %5'tir.
Avrupa nonwoven tıbbi giysi pazarının 1997 yılında 2.32 milyar $ olduğu tahmin edilmişti. Pazar hacminin 2002 yılında 3.04 milyar $'a ulaşacağı söylenmektedir. En büyük sektör, 1997 yılında pazarın 1.02 milyar $'ını oluşturan bezler ve bez paketleridir. Bu sektörün yine en hızlı büyüyen sektörlerden biri olarak, gelecek 5 yıl içinde 1/3 oranında büyüyerek 1.35 milyar $'a ulaşacağı tahmin edilmektedir. Rapora göre, önemsiz cerrahi operasyonlarda ilerleme ve baskın nonwoven spunlace kumaştan daha iyi coverstok özelliği sunan plastik bezlerle rekabet olmazsa, büyüme daha hızlı olacaktır.


Aşağıdaki tabloda 1985 yılında Amerika' da yapılan bir araştırmada nonwoven yüzeylerin maddi anlamda piyasada ne boyutta olduğu gösterilmiştir. Burada 90' lı yıllarda nonwoven üretim ve kullanımındaki ivme artışı da göz önünde bulundurulmak gerekmektedir.



SON KULLANIM DEĞERİ (Milyon $ )

Çocuk bezi 330
Cerrahi elbise ve paketler 230
Temizlik havluları 210
Filtrasyon 175
Ara astarlık 145
Yatak ve ev döşemesi 140
Kaplanmış kumaş 140
Halı bileşenleri 135
İnşaat mühendisliği uygulamaları 100
Diğer 450

Tablodan görüleceği üzere ev tekstilleri,yer döşemelikleri ve yine ev tekstili kapsamında düşündüğümüz temizlik havluları hiçte küçümsenmeyecek rakamlarla ifade edilmektedir.
Nonwoven üretimindeki tekstil elyaflarının dünya genelindeki tüketimi, ABD'li SRI Consulting tarafından yakın zamanlarda tamamlanan bir araştırmaya göre, 2001 yılında 3.5 milyon metrik tona ulaştı. Nonwoven kumaşların değeri 14 milyar $'ı aşmaktadır.
Amerika ve Kanada'da, çocuk bezi ve yetişkin bezleri, 2001 yılında nonwoven kumaş tüketiminin %25'ini oluşturmuştur. Batı Avrupa'da hijyenik ürünler 2001'in toplam tüketiminin, %36'lık payı ile en büyük pazarını oluştururken, Japon tıp ve hijyen sektörü, toplam tüketimin %30'unu oluşturmaktadır. Çok sayıdaki uygulama, kadın bağları, jeotekstil ve filtre ürünleri de dahil olmak üzere, diğer alanları oluşturmaktadır.
Dünyanın sanayileşmiş ekonomilerinde, nonwoven talebinin önümüzdeki beş yıl içinde %3 ile %5 arasında bir oranda artması bekleniyor. Büyüyen üretim alanları, artan ağaç hamuru kullanımı ve diğer bazı ürünlerdeki artışlar, tekstil elyaf tüketimini oran bazında olumsuz yönde etkileyecektir. Ancak, yeni ürün geliştirme ve yeni uygulamalardaki büyüme herhangi bir düşüşü telafi etmekle kalmayıp, tekstil elyaflarının tüketimini miktar olarak artıracaktır.
Gelişmekte olan ülkelerde nonwovenların kullanımının 2001'den 2006'ya kadar yıllık olarak %10-12 oranında artması bekleniyor. Bu ülkelerin çoğundaki nonwoven ara ürünlere olan talep, şu andaki mevcut üretim kapasitelerinden %50 ya da daha büyük oranda fazladır. Nonwoven ürün rakamlarındaki çift haneli büyüme, özellikle de Çin Halk Cumhuriyeti'nde, yerel ya da yabancı yatırımcıların artan üretimleriyle ve aynı zamanda da özellikle nonwoven ara malların büyük orandaki ithalatıyla sağlanacaktır.


Polyester ve Polipropilende Büyüme
Amerika ve Batı Avrupa, nonwoven kumaşların üretiminde kullanılan tekstil elyaflarında benzer tabloya sahipler. Polipropilen, her iki bölgede de egemen bir konuma sahip ve bu egemen elyaf, konumunu, tahminlere göre Amerika’da %3.3, Batı Avrupa'da ise %6 oranında artırmaya devam edecek. Polyester Japonya'da nonwovenın ana maddesi olmaya devam etmekte ve bunu da polyester reçinesine borçludur. Japonya'daki polipropilen tüketiminin %7'ye çıkması beklenmektedir.
SRI Cosulting raporu, "Nonwoven" kumaşların dünyanın ana üretim ve tüketim ülkelerindeki pazar, ticaret ve fiyat eğilimlerini inceleyerek üreticilerle ilgili bilgileri sunmaktadır.


Nonwoven Üretimindeki Tekstil Elyaf Tüketimi
Ortalama Yıllık Büyüme % 2001 Yılı
Kişi Başına
1988 1997 2001 1994-1997 1997-2001 Elyaf Tüketimi
Gelişmiş
ABD/Kanada 0.49 0.82 0.99 5.8 4.8 3.2
Batı Avrupa 0.33 0.63 0.82 7.4 6.8 2.1
Japonya 0.12 0.28 0.35 9.9 5.8 2.8
Toplam 0.96 1.72 2.16 %4.6 %5.7 3.0
Gelişmekte olan
Latin Amerika - 0.15 0.22 - 10.1 0.4
Çin - 0.13 0.41 - 34.3 0.3
Diğer Asya - 0.13 0.52 - 41.4 0.2
Diğer 0.11 0.18 0.23 8.0 6.9 0.4
Toplam 0.11 0.59 1.38 %20.5 %23.9 0.3
Genel Toplam 1.06 2.21 3.53 %9.0 %11.2 0.6


1997-2001 döneminde dünya nonwoven kumaş endüstrisindeki tüketim ortalama yıllık %11.2 oranında büyüdü. Nonwoven kumaş üretimine yönelik elyaf tüketimi 3.5 milyon tona ulaştı.
Üretim Miktarları
2001(ton) % 2002(ton) %
Batı Avrupa 1,115,700 30.5 1,203,100 30.7
Kuzey Amerika 1,024,000 28.0 1,074,000 27.4
Japonya 298,000 8.1 296,000 7.6
Çin 417,000 11.4 477,000 12.2
Diğer ANFA Üye Ülkeleri 238,700 6.5 244,700 6.3
Diğerleri 560,000 15.3 620,000 15.8
Toplam 3,653,400 100.0 3,915,500 100.0


Nonwoven pazarında eğilimler ve ürün gelişimleri
2001'de Japonya'nın nonwoven üretimi, önceki yıla göre düşüş yaşadı ve bu, Güneydoğu Asya kaynaklı artan ithalatın ve diğer sektörlerdeki durgunluğun sonucunda meydana gelen, Japon nonwoven endüstrisinde negatif yöndeki ilk büyümeydi. Bu zor durumun üstesinden, kendine özgü fonksiyon ve düşük maliyete odaklı yenilikçi ürünlerle gelinebilir. Çok Elyaflılar Anlaşması (MFA) tarafından belirlenen ve 2004'ün sonunda kalkacak olan kotalar nedeniyle Asya'dan, özellikle de Çin'den batıya tekstil ihracatında artış bekleniyor. Bu da fiyat ve kalitede sert bir rekabete neden olacak ve yüksek katma değerli Japon nonwovenları için yeni fırsatlar yaratabilecek. Çin tekstilinin daha da gelişmesi diğer ülkeleri de tehdit ediyor; ama Çin'in geniş yelpazesi ve rekabet edebilir kaynaklara sahip olması, Japon nonwoven ürünlerinin batıya ihraç edilmesi açısından yararlı olabilir. Nonwoven teknolojisindeki eğilimler üç gruba ayrılmakta: fonksiyon geliştirmek ve eklemeye yönelik teknolojiler, kalite-kontrol ve uyumluluk gibi kalite geliştirmeye yönelik teknolojiler ve farklı materyalleri, işlemleri veya yapıları birleştirmek için kompozit teknolojisi. Kompozit teknolojisi nonwovenların performansını artırmak veya değer eklemek için en uygun yöntemdir. Birçok üretici, kompozit nonwovenlar üretebilmeye odaklanıyor.

Avrupa, Norveç ve İsviçre'deki otomotiv tekstillerinin satışı 2001'de 253.000 tona ulaştı. 2008 yılı için % 1.6 oranında bir artış bekleniyor. Ürünler, hava yastıklarından emniyet kemerlerine, yer kaplamalarına, halılara, paspaslara ve döşemeciliğe hatta otomobil lastiklerine ve kapı panellerine kadar uzanmaktadır. Polyester elyaf, % 41.7'lik bir payla 105.000 ton ile otomotiv tekstillerinde en fazla kullanılan elyaftır. Hava yastıkları ve yer kaplamalarında kullanılan polyproplen elyaflarının 2008 yılında polyesterden pay alması bekleniyor. Daha ucuz olan Asya ithalatından artan bir baskı gelmekte. Geri kazanımlı elyaflardan üretilen otomotiv nonwovenları, gelişmiş bir güvenlik ile düşük bir tekstil ağırlığı ile pazarda talep görmektedir. Ürün kalitesi, kısa teslim süresi ve sürekli araştırma ve geliştirme için birlikte çalışma, otomotiv endüstrisinde hala önemini korumaktadır.


INDA verilerine göre; Kuzey Amerika nonwoven tüketimi 2001 yılında % 41 artarak 964.000 tondan 1.004.000 tona çıktı. 2006 yılına kadar yıllık % 6.3'lük bir artış öngörülüyor. Kullanılıp atılan ürünler için kısa ömürlü pazarların, çocuk bezi ürünlerin daha fazla kullanımıyla ve daha fazla eşofman ve yetişkin bezleri kullanımıyla yılda % 6.9 oranında büyümesi bekleniyor. Yeni kadın bağı ürünlerinin piyasaya tanıtımı, 2001'de sektörde 2 milyar m2'den daha fazla ve % 8'lik bir artışa neden oldu. Kadın bağı satışları 2 milyar $'a ulaştı. Dayanıklı nonwoven tüketimi 2001'de düşerken, sektörün 2006 yılında %4-5 oranlarında büyümesi bekleniyor. Bir INDA analizi dünya genelinde 110'dan fazla ve yıllık 200.000 tondan fazla spunlace nonwoven üreten şirket olduğunu gösteriyor. Çift haneli büyüme oranları ile Kuzey Amerika spunlace üretiminin 2006 yılında en az %45 büyümesi bekleniyor. Tüm Kuzey Amerika nonwoven üretim kapasitesi üretime yeni başlayan 16 hattı ile daha fazla hava barındıran kağıt hamuru ve iğneleme teknolojileri kullanarak 2001'de 150.000-172.000 ton arttı.
Mühendislik nonwoven kumaşları şu anda 40'tan fazla oto üretim parçasında kullanılıyor. Halıya yönelik nonwovenlar, oto tekstillerinde kullanılan nonwovenların %43'ünü, izolasyon %17'sini bagaj ve kaporta astarları ise %23'ünü oluşturmaktadır. Mühendislik nonwoven kumaşları hafiftir, yakıt verimliliğinin geliştirilmesine olanak sağlar ve karmaşık şekillere sokulabilir. Kalınlık, rijitlik ve elyaf kompozisyonu gerekliliklere göre ayarlanabilir. Nonwovenları, 1000-2000 F arası sıcaklıklara dayanabilir hale getirmek için cam elyafı, bazalt ve silis ürünleri kullanılabilir. Hafif olan polyester bazlı kumaşlar, yüksek akustik izolasyon performansı gösterir. Spunbond kumaşlar, oto endüstrisindeki nonwovenların %66'sını oluşturmaktadır. Ayrıca otolarda kullanılan kumaşların %27'si iğnelemeli, %6'sı spunlace kumaşlardır. Nonwoven kumaşlar, oto üreticilerinin, alışıldık ürünlerin güçlülüğünü ve dayanıklılığını karşılaştırarak daha düşük maliyetle daha iyi bir renk uyumu sağlayarak kendi materyallerinin düşük maliyetli olmasına yardımcı oluyor.


JETlace Nonwovenlar İçin Lyocell Elyafları
Su jetiyle bağlamalı nonwovenlar şu anda toplam olarak 280.000 ton/yıldan daha fazla ve bu da dünya nonwoven üretiminin yaklaşık olarak %8'ini oluşturmaktadır. Su jetiyle bağlanmış nonwoven ürünler kimyasal yapıştırıcı içermez, rahat ve cildinizin dostudur. Proses, farklı elyafların kompozitlerinin üretilmesine izin verir ve bunlara üç boyutlu elyaflar da dahildir. Rieter Perfojet'in JETlace 3000 teknolojisi patentli bir yoğunlaştırıcı ön nemlendirici üniteye sahiptir ve bunu, jet parçalarının olduğu bir dizi tambur izler. Microperfore tambur bağlama verimliliğini artırır ve enerji tüketimini azaltır. Selülozik elyaflar, hijyenik ve tıbbi nonwovenlarda büyük oranda kullanılırlar. INDA, nonwoven endüstrisinde 2001'de, 390.000 ton kağıt hamuru, 230.000 ton viskon ve 60.000 ton pamuk olan rakamların, 2006 yılında sırasıyla 760.000 ton, 310.000 ton ve 70.000 ton olacağını tahmin ediyor. Şimdiye kadar lyocell elyaflarının %90'ı, klasik dokuma veya örme ürünlerde kullanıldı. Lyocell, JETlace prosesine uygundur. Viskona göre daha iyi ıslak ya da kuru özellikler sunuyor ve polyesterle kıyaslanabilecek ürünlerdir. Lyocell elyafları, viskonla fiyat açısından rekabet edebilecek niteliktedir ve su jetiyle bağlamalı (spunlace) teknoloji bazlı ürünlerin gelişimi için bir potansiyel sunmaktadır.




3. Nonwoven Kumaş Özellikleri

Dokunmamış tekstil yüzeylerinin imali için örneğin iğnelenmiş dokunmamış yüzey için gerekli olan serici, ön ve esas iğneleme makineleri her geçen gün daha da geliştirilmekte buna paralel olarak da araştırma geliştirme çalışmalarına önem verilmektedir. Avrupa'daki ileri tekstil makineleri endüstrisi 70 yılı aşkın bir teknolojik birikime dayanır. Günümüzde malzeme teknolojisinin çok gelişmiş olması, kalın elyaf yerine çok ince sonsuz elyafın üretilmesini mümkün kılmaktadır. Dokunmamış yüzeylerle ilgili çalışmalar 50'lerden sonra hız kazanmış, özellikle dokunmamış yüzey imalinde önemli gelişmeler kaydedilmiştir. İpliklerin birbirine dik yönde kesişim yaparak oluşturduğu dokunmuş yüzeylere karşın dokunmamış yüzeylerde lifler çok yönlü ve karışık yapıdadır. Dokunmamış yüzeylerdeki bu karmaşık yapı izotrop (tüm yönlere etkiyebilen dış yükler altında aynı mukavemeti gösterebilme özelliği) malzeme özelliği kazandırılmaktadır.
Geçmişte,pullu yüzeyi sayesinde hayvan liflerinin birlikte bir katman olarak bir araya getirildiği keçeleştirme hariç kumaş oluşturmak için mutlak olarak iplik kullanılmaktaydı.
Genellikle nonwoven kumaşlar,liflerin katman veya tülbent haline getirildikten sonra her hangi bir yolla bir arada kalmalarının sağlayıcı bir yöntemle kuvvetlendirilmeleriyle yapılır,
Bu kumaşlar kumaş üretim hızım arttırarakişçi sayısının ve İmalatta gereken işlem miktarını azaltarak maliyeti düşürürler.
Nonwoven kumaşların özellikleri elyaf tülbendinin hazırlanma şekli,kullanılan elyafın tipi ve inceliğine, tülbendin kalınlığına ve yapıyı kuvvetlendirmede
kullanılacak metotlara bağlıdır.
İlk nonwoven kumaşlar görünüş,tutum ve dökümlülük Özellikleri bakımından çekici değildi- Bu kumaşların karakteristikleri geliştirildi fakat hala dokuma ve örme kumaşlarla karşılaştırıldığında istenen tutum ve dökümlülük özelliklerine sahip değiller, Nonwoven kumaşta lifleri bağlayan yapıştırıcılar,kumaş örtülmek istendiğinde kumaşın gerekli çift katlanmasını sağlayıcı eğilme ve kayma hareketlerini engellemektedir.

Sözü edilen özelliklere ilave olarak son kullanıma bağlı olarak şu özelliklerde beklenebilir:

• İyi şekillendirilebilme

• Islak ve kuru halde temizleme çözücülerine yeterli dayanıklılık

• Yüksek emicilik

• Toksik ve alerjik malzeme içermeme

• Tüy oluşturmayan yüzey

• Aşınma dayanımı

• Boyutsal kararlılık

• Şeklini muhafaza edebilme

• Belirli seviyede buruşukluğu giderebilme

Giyimde ara astar ve izolasyon vatkası olarak kullanılması ilgi çekmektedir ama nonwoven kumaşların asıl kullanım alanlarının incelemekte fayda vardır.Nonwoven kumaşlar kullandıktan sonra atılan yan dayanıklı ve dayanıklı ürün olarak sıkça kullanılır. Hijyenik ve emici ürünler en fazla kullanılanlardır. Bunun yanı sıra inşaat mühendisliğinde de kullanımı artmaktadır.
Farklı jeotekstillerde kullanılabilen nonwoven kumaşlar yer döşemelerinde özellikle "tufting" tabiriyle bilinen şekliyle oldukça yaygındır. Ev tekstilleri ve otomotiv sanayii de kullanım alanları olarak sayılabileceği gibi bunlara özellikle son dönemlerde üzerinde durulan askeri uygulamalarda eklenmelidir. Bu sayılan kullanım alanları içerisinden yer döşemeleri ve ev tekstillerinde nonwoven yüzeylerin kullanımı detaylı olarak incelenecektir. Son yıllarda uygun kullanım ve ekonomiklik avantajlarıyla ev tekstili ve yer döşemeliklerinde de nonwoven yüzeylerin kullanımında bir artış süregelmektedir.
4 . Nonwowen Elyafları
Nonwoven üretiminde kullanılan elyaflarda %62 ile polipropilen, %24 ile polyester ve %8 ile viskoz rayon başı çekiyor. Tıbbi ürünler ve telada viskoz yerini PP'ye bıraktı.
Elyaflar nonwoven'ın temel birimidir. Nonwoven'ın kullanımı, özellikleri, estetiği ve performansı büyük ölçüde bileşen elyaflara bağlıdır. Elyaf, doğal veya yapay olsun, kumaş oluşturma özelliklerine ve yüksek uzunluk-en oranına sahip herhangi bir maddedir. Nonwoven üretiminde, hem sentetik hem de doğal olmak üzere geniş bir elyaf yelpazesi kullanılmaktadır. Ağırlıklı olarak kullanılan elyaflar polipropilen, polyester ve rayondur. Bu üç elyaf tipi, tüm nonwoven elyaf piyasasının önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Örneğin, Batı Avrupa'da bu üç elyaf 1997 yılında nonwoven endüstrisinin ştapel elyaf tüketiminin %70'ini oluşturmaktadır.
Elyafların Sınıflandırılması
Doğal veya yapay olduklarını belirleyen ve elyaf kökenlerini temel alan sistem, elyafların sınıflandırılması için uygun bir sistemdir. Doğal elyaflar, kökenleri temel alınarak üç ana kategoride sınıflandırılabilir:
Hayvansal elyaflar: Protein bazlı (yün ve kıllar: koyun yünü, alpaka, deve, kaşmir, moher, lama, at kılı, inek kılı); hayvan kürkleri (tavşan, vizon, misk sıçanı ve sansar) veya böcek bazlı olabilir (ipekböceği, örümcek salgısı).
Bitkisel elyaflar: Selüloz esaslı çekirdek elyafları (pamuk, kapok), sak kabuğu veya sap elyafları (keten, kenevir, jüt ve kenaf), yaprak elyafları (abaka, sisal, palmiye, ananas ve yukka), meyve elyafı (hindistancevizi lifi), veya gövde elyafları (çeşitli tipte odun hamuru).
Mineral elyaflar: Asbest, mineral yünü ve bazalt dahil olmak üzere kaya bazlı elyaflar.
Yapay elyaf kategorisinde elyafların sentetik ve rejenere olarak sınıflandırılması uygundur. Rejenere elyaflarda, kurucu polimer doğal bir kaynaktan elde edilir, ancak kullanılabilir elyaf formuna getirmek için kimyasal ve/veya mekanik işlemlere tabi tutulur. Rayon elyafı da doğal halde bulunan selülozdan (genellikle odun selülozu) elde edilir. Bunun klasik elyaf işleme ekipmanında çalışılabilecek elyaf şekline dönüştürmek için kimyasal ve fiziksel işlemlere girmesi gerekir.
Nonwoven'larda ise önemli miktarda kullanılan elyaf sayısı daha azdır ve daha iyi yönetilebilir. Nonwoven teknolojisi için aşağıdaki elyaflar önemlidir (özel bir önem sırası yoktur):

- Rayon
- Polyester
- Pamuk
- Polipropilen
- Naylon
- Odun hamuru
- Cam
- Karışım kimyasal elyaf kompozisyonu
Elyaf Tüketimi
Önemli nonwoven üreticisi bölgelerden elde edilen veriler, olefin temelli elyafların öneminin arttığını açık bir şekilde göstermektedir: Bazı doğal elyaflar, rayon ve polyester yerine, PP ve PE elyafları daha çok kullanılmaktadır. Elyaf tüketimindeki bu kaymanın en büyük nedeni, dünya genelinde emici ürünler olarak olefin bazlı nonwoven kullanımının artmasıdır.
Japon Kimyasal Elyaf Birliği'nin (JCFA) tahminlerine göre, 1997 yılında dünyada kimyasal elyaf üretimi 23.85 milyon ton olmuştur. Bu miktar 1996'dan %8.5 daha fazladır. Buna rayon dahil, ancak doğal elyaflar hariçtir. Polyester stapel üretimi %12.1, naylon elyaf üretimi %4.7, selüloz esaslı elyaf üretimi % 3.4 ve akrilik stapel üretimi ise %5.2 oranında artmıştır. Bununla birlikte, toplam üretimin sadece küçük bir kısmı nonwoven üretiminde kullanılmaktadır.
Amerika'nın tüketimi: Elyaf İktisadi Bürosu'ndan elde edilen değerler nonwoven için yapılan, kesikli elyaf sevkiyatlarındaki artışta, 1998'de iyice belirgin olarak polipropilen ağırlıklı olmak üzere, olefin elyafları liderdir. Polyester kesik elyaf sevkiyatları da, her ne kadar dolgu malzemesi olarak polyester elyaf tüketimi düşmüş olsa da, 1998'de 1997'ye göre biraz daha fazlaydı. Rayon ise 1998'de biraz artış gösterdi, ancak toplam elyaf tüketimindeki payı düşmeye devam etti.
Polyester ve olefin fiyatları genel olarak 1998'de düşüş gösterirken, rayon fiyatları arttığı için, rayon rakamları bu durumdan etkilenmiş olabilir. Ancak uzun vadede rakamlar incelendiğinde rayon tüketimindeki düşüş görülecektir. 1989 yılında, nonwoven için kesikli rayon ştapeli sevkiyatı, 1998'deki düzeyin neredeyse iki katı bir miktarda, yaklaşık 100 milyon lb olarak gerçekleşmiştir. Genel olarak, nonwoven üretimi için polyester ve olefin sevkiyatları, 1998 yılında toplam kesikli elyaf sevkiyatının %23'ünün biraz üstündedir, 1997'ye göre bu rakam %21 daha fazladır.
Batı Avrupa tüketimi: Her ne kadar 1996'dan 1997'ye kadar nonwoven'larda toplam polipropilen kullanımı artmışsa da, en hızlı yükselen pazar PP'nin polimer granül tüketiminin %61'ini oluşturduğu spunmelt uygulamaları olmuştur. Avrupa'da PP kesik elyaf tüketimi 1997'de %1'den daha az arttı ve kuru serim nonwoven'larda kullanılan ştapel elyafın sadece %41'ini oluşturuyordu.
Karşılaştırma yapılacak olursa, polyester ştapel tüketimi %7 civarında, rayon tüketimi de %14'ün üzerindeydi. 1997'de kuru serim nonwoven'larda sırasıyla %18 ve %16 tüketim oranına sahipti. 1997'de odun hamuru dışında doğal elyafların kullanımı çok az arttı ve özellikle pamuk, bölgede geniş kullanım alanına sahip bir elyaf değildir.
Japonya'nın üretimi: Kimyasal elyaf üretimi 1998'de %5.4 oranında düştü, bu da 1993 yılından beri en düşük yıllık üretim rakamı oldu. 1997'deki %1 gibi küçük bir artıştan sonra, bütün kimyasal elyafların üretimi 1.82 milyon tondan 1998'de 1.72 milyon tona düştü.
Kesik rayon elyafı ve naylon için en büyük düşüş oranları bildirilmiştir. Bunların üretimi sırasıyla %12.5 ve %9.3 oranlarında düşerek 95.000 ton ve 191.000 ton olarak gerçekleşmiştir. Diğer bütün elyaf çeşitlerinin de üretimi düşmüştür; polyester ştapeli %5.8, asetat ise %10'un üzerinde düşüş göstermiştir. Polipropilen ve akrilik üretimi ise çok az oranda düşüş gösterdiği için nispeten değişiklik yaşanmayan elyaflardır.
Nonwoven yüzeylerde pek çok doğa! ve kimyasal lif kullanılabilmektedir. Ancak son dönemlerde kimyasal liflerin kullanımı oldukça yoğunlaşmıştır. Yapıda kullanılacak lif mamulün kullanım alanına göre belirlenmekte olup beklenen kullanım performansı doğrultusunda bu performansı sağlayabilecek özellikte lifler seçilmektedir. Nonwoven yüzey üretiminde kullanılan başlıca kimyasal lifler bir tablo halinde aşağıda sunulmuştur. Ev tekstili ve yer döşemeliklerinde kullanılan lif özellikleri ayrıntılı olarak incelenecektir.
Kimyasal liflerin yanı sıra doğal liflerde kullanılmaktadır. Fakat son dönemlerde kullanımları oldukça azalmıştır. Bunun başlıca sebebi doğal liflerin fazla safsızlık içermesi ve temizlik işlemlerinin zorluğu; yanı sıra yetersizliğidir. Bu bağlamda doğal liflerin detaylı incelenmesine girilmeyecektir. Ama bazı doğal lif Performanslannın kimyasal liflerce yakalanamadığı gerçeği doğrultusunda pamuk,yün ve jüt gibi yer döşemelikleri İle ev tekstilierinde kullanılan lifler kısaca işlenecektir.



POLİAMİD

Lif üretiminde özel karakteristikleri: Poliamid liflerinin genel gurubu, poliamid molekülünün tekrarlanan amid gruplarındaki karbon atomlarının sayışma göre sınıflandırılır ve bunlardan üç tanesi, naylon 6.6, naylon 6 ve naylon 11, endüstriyel öneme sahiptir. Naylon eriyikten üretim tekniği ile filament haline getirilir. Kömür ve katran'dan elde edilen hekzametilen diamid, naylon 6.6'nın ana bileşenidir.

Poliamidlerin Özellikleri:

Mukavemet: Naylon normal ve yüksek mukavemetli olmak üzere iki değişik türde üretilir. En hafif tekstil elyaflarından biri olmasına karşın en mukavemetlilerinden biridir. Bundan daha mukavemetli olan sadece aramid ve cam elyafıdır- Elyafın mukavemeti yıkama île düşmez. Bu yüzden ince şeffaf örgülerde, perde bluz döşemelik ve halıda başarı ile kullanılmaktadır. Sadece ince ve dayanıklı olması ile değil, sert ve katlanabilir olması ile de tanınır. Naylon en yüksek aşınma haslığınasahip elyaftır. Sürtünme, eğilip bükülmeye son derece dayanıklıdır. Kesik naylon elyafının sürtünmeye karşı haslığı filamentine kıyasla daha yüksektir.

Elastikiyet: Naylon bilinen elyaflar arasında elastikiyeti en yüksek olanlardan biridir. Ancak bu elastikiyet elasto grubuna dahil olan kadar değildir. Gerildikten sonra kendi haline bırakıldığında tekrar eski haline döner.

Isının etkisi:Naylon kumaşlar ısıyı iyi iletmezler. Naylon giysilerin serin ve sıcak tutması İplik ve dokuma konstrüksüyonuna bağlıdır. Düzgün, yuvarlak kesitli ince naylon filamentlerden dokunan kumaşlar havayı ve dolayısıyla ısı ve soğuğu zor iletirler.

Su Emicilik: Naylon çok fazla rutubet emmez. Naylon filamentterden yapılmış kumaşlarda rutubet elyaf içine nüfuz etmez. Rutubet elyaf üzerinde kalır. Bu yüzdendir ki naylon giysiler çabuk kurur. Bu tür kumaşlar yağmurluk ve pardesü yapımında kullanılır. Kesik naylondan üretilen kumaşlar İse o kadar fazla çabuk kurumaz. Naylonun az rutubet almaşı sıcak ve nemli ortamlarda problem yaratır.

Temizlenebilme ve yıkanabilirlik:Eğer naylon ipliğine antistatik madde verilmişse veya kumaş antistatik terbiyesi görmüşse naylon kumaşlar kolay kir tutmaz ve uzun süre temiz kalır. Eğer bu yapılmamışsa kumaş yıkandıktan sonra son durulama suyunu veya kurutma esnasında antistatik madde verilebilir, Naylon ılık su ile yumuşatılmış suda sabun veya deterjan ile yıkanır.

Ağartmanın etkisi: İyi korunduğu takdirde naylon beyazlığım kaybetmez.Ancak üzerindeki terbiye maddeleri veya birlikte yıkandığı başka kumaşlardan boya almaşı halinde sararır veya grileşir.

Şekil muhafaza : Naylon iyi stabliteye sahiptir. Islandıktan sonra formunu muhafaza
eder.

Sıcak hava tekstüresi yöntemiyle kıvırcıklandırılmış 'hacimli sürekli filament' iplik halde kullanımı özellikle halı üretiminde son derece yaygındır. BCF ve soğuk hava jetli tekstüre edilmiş naylon iplikleri halılarda, döşemeliklerde, dekoratif örme eşyalarda, ev giyiminde, günlük ve hafif ağırlıklı spor giysi ve çoraplarda kullanılır, Dünya pazarında mevcut naylon lifinin yaklaşık 2690 milyon tonu filament,675 milyon tonu ise kesikli lif halindedir.

Naylon lifi termoplastik olduklarından life ısıl işlem İle boyutsal karalılık kazandırılabilir. Isıl işlem uygulanarak naylon lifinden yapılmış olan kumaşlardan kabartma yüzeyler, pile, külotlu çorap ve tayflarda olduğu gibi kalıcı şekiller verilebilir. Naylon 6.6 lifinin erime sıcaklığı 250 C iken naylon 6 lifinin erime sıcaklığı 210 C, diğer yaygın poliamid lifi olan Naylon 11 lifinin ise erime sıcaklığı sadece 185 C'dir. Naylon 11 lifinin üretimi çok azdır. Yukarıda belirtildiği gibi naylon 6.6 ve naylon 6 lifleri arasındaki ısıl davranış farklılıktan sayesinde bu polimerlerin birleşiminden
oluşan bi-komponent lif kullanarak dokusuz yüzey oluşturmak mümkündür. Düşük erime sıcaklıklı naylon, filamentin dış yüzeyinde yer alır ve ısı altında eriyerek liflerin birbirine bağlanmasına ve dolayısıyla bir yüzey oluşumuna imkan verir. Eğer işçi tulumlarının geleneksel dikiş yerine dikişsi yapıştırılmalı olması hedefleniyorsa, Naylon 6'nın düşük erime sıcaklığı onun bu maksatla kullanımım sağlar ve onun yumuşak ve hoş tutum avantajı ile birlikte önemli bir avataj teşkil eder.

Dünya naylon üretiminin %27'sinin halılarda, %31'nin evde ve giysilerde,geri kalan %35'inin ise endüstride ve reçinelerde kullanıldığı tahmin edilmektedir. Lif üretiminde çok yönlülük life çeşitlilik sağlar ve bu da halılarda teknik dizayna katkıda bulunur. Mesela dört delikli bir naylon filamenti, halıda hav hacimliliği, halının kirlenme direncini artırır ve statik elektrik kontrolünü sağlar.



Nonwoven yüzeylerde kullanılan kimyasal lifler tüketim miktarına göre:

UYGULAMA
KULLANILAN LİF

Konfeksiyon Selülozik,polyester,poliamid

Mobilya ve ev kumaşlarında Selülozik,polyester,poliamid
Polipropilen

Temizleme ve silme bezlerinde Selülozik, polyester, poliamid
Polipropilen
Tıbbi kullanım Selülozik,polyester,poliamid
Polipropilen

Endüstriyel uygulama Selülozik,polyester,poliamid
Polipropilen
Yer döşemelerinde Polyester,poliamid,polipropilen

POLYESTER

Lif üretiminin karakteristikleri: petrol endüstrisinden temin edilen polietilen edilen polietilen terephthalat (PET) ve sadece çok özel kullanımlar için sınırlı miktarlarda üretilen politetrametilen terephthalat (PTMT), polimerinden filamentler eriyikten üretim tekniği ile elde edilir.

PET ipliği filament veya çeşitli uzunluk ve incelikte kesikli lif olarak üretilebilir. Üretilecek lifin incelik ve uzunluğu lifin pamuk yada yünle mi işleneceğine göre, veya ipek benzeri mi yoksa pamuk benzeri mi yada farklı bir tutumda mı olacağına göre belirlenir. Filament iplik yada tow molekülleri yönlendirmek ve lif mukavemetini arttırmak için çekilir. Kesikli lifler kıvırcıklandırılır. Hafif olmaları ve iyi izolasyon yaptıklarından içi boş (hollow) filamentler, yorganlar, uyku tulumları ve parkalarda dolgu lifi olarak kullanılır.

Genel özellikleri ve kullanımları: PTMT daha düşük bir erime sıcaklığına sahiptir ve PET'den daha kolay boyanır. Tekstüre iplik halinde streç kot pantolonlarda ve farklı büzüşmeler dolayısıyla hacimlilik ve streç oluşturdukları için PET/PTMT bileşim ipliği olarak da giysilerde ve ince külotlu çoraplarda kullanılabilir.

Standart poliesterin uzama direnci iyidir ve bu farklı bir tutum, kırışıklık tutmama ve kullanımda iyi boyusal kararlılık verir. Poliester düşük yüklerde kolayca uzayamadığından külotlu çorap ve taytlar için uygun değildir ancak bu uygulamalarda PTMT daha başarılıdır. Pet aşınmaya karşı iyi dayanımlıdır, ama karışımlarla kullanıldığı zaman eğer özel lif veya özel bitim işlemi uygulanmamışsa, statik elektrik yüklerinin oluşumu lifin düşük nem alma özelliği ile izah edilir. Poliester kesik lif ve filament halinde dikiş ipliklerinde kullanılır. Lif ultra-viole ışınları tarafından bozunmaya dirençlidir.

Lifin termoplastik olma özelliği, lifin kıvrım sabitliğine ve kumaşlarda ısıl muamele ile elde edilen boyutsal sabitlemeye katkıda bulunur.

Hava-jetli ve yalancı büküm tekstüre teknikleri ile filament İpliklere kıvrım verilerek tutum, hacimlilik ve elastik geri dönme özellikleri iyileştirilir Oluşturulan esneklik seviyesine bağlı olarak tekstüre edilmiş poliester iplikler spor giyimde kullanılır, Uygun seçilmiş poliester lifi koruyucu giysi,yelken, filtre kumaşı ve araba tavan kaplamasında kullanılan yumuşak kompozitler ve araba kaportasında kullanılan sert kompozitleri de içeren fonksiyonel ve endüstriyel amaçlar için kullanılır.



POLİPROPİLEN

Polipropilen üretim şekli üreticiye göre değişmektedir. Bazı üreticiler elyafla boyanabilirlik, ışık haslığı, ısıya dayanıklılık ve elyaf kesitinin şekline önem vermektedir. Propilen gazi uygun metal komponentleri polimerize edilmesi suretiyle inceltilir, Propilenden oluşan polimer seyrelti içinde katalisti dekompoze edilmek için kirlenir. Ardından filtre edilerek saflaştırılır ve polipropilen reçinesi tozu haline getirilir. Bu reçineye polipropilen ısı ve ışık haslığını arttırıcı katkı maddesi ilave edilebilir.

Reçine daha sonra eritilerek ekstruder ve düze üzerinden fılament çekilir. Molekül oryantasyonunu sağlamak, elyaf mukavemetini yükseltmek, sürtünme haslığı ve elastikiyet kazandırmak için düzeden akan filamentler bir miktar çekilir. Çekim ne kadar fazla olursa mukavemet o oranda yükselir. Fakat elastikiyet düşer. Elyafın elastikiyet ve çekmesini sabitleştirmek için ısı altında fikse edilir. Lifler ekstrüzyon ile üretilir fakat büyük çoğunluğu şerit yada şerit olarak kesilmek üzere film olarak ekstrüzyon yapılır. Şeritler, sicim yada halat oluşturmak üzere bükülür veya dokumada doğrudan kullanılır. Kesikli formda lif üretmek üzere tow da üretilir. Gerilim altında şerit bükmek fibrilasyona sebep olur ve bu neticede lifsi yapıda bir sicim üretilir.

Özellikleri ve kullanım alanları: Polipropilen düşük erime sıcaklığına sahiptir. Islak iken mukavemetli olmasına ve bu mukavemetini kaybetmemesine rağmen, çekme modülü normal poliamid den daha düşüktür ve düşüktür ve elastik geri dönmeye ve kötü sürünme davranışına sahiptir.
Tekstil lifleri arasında en düşük yoğunluğa sahiptir ve bu yüzden ağırlığına göre iyi örtücülüğe sahiptir. Kırışıklık tutmaz ve ince lif formunda tuşesi yumuşaktır- Lifler arasından suyun kolayca hareket edebilmesinden dolayı iyi fitil yani kılcallık etkisiyle suyu aktarma özelliğine sahiptir. Alev alam özelliği vardır ama %100 polipropilen
kendi kendini söndürücüdür. Öte yandan yanıcılığı, diğer yanıcı liflerle karşılaştırıldığında daha da artar. Kimyasal dayanımı iyidir ama kuru temizleme için uygun değildir. Polipropilen leke ve kirleri kolayca bırakır ama yağları üzerinde tutma eğilimindedir.


Polipropilen şerit ve lif formunda kullanılabilir. 2-3 mm genişliğindeki şeritler doğrudan mekiksiz dokuma makinalarında, şerit bükülmeden düz duracak şekilde dokunabilir öyle kumaşların temel kullanım yeri bir zamanlar Jüt kumaşlar tarafından yerine getiren halı zemin dokumaları, çuvallar ve balya sarma kumaştandır. 10 mm veya daha geniş şeritler halat yapmak için bükülürler.

Polipropilen lifinin diğer önemli kullanım alanı da halıların havıdır. Burada kullanım bulmasının nedeni, hafiflik, yumuşak tutum ve ezildikten sonra yeterli geri dönme gibi özellikleridir.

Polipropilen kesil elyaf, iğnelenmiş keçe yada tafting halılarda genellikle yünlü veya naylon ile karışım halde eğrilmiş iplik olarak kullanılır. Tekstüre edilmiş filament polipropilen iplikler ise artarak halılarda kullanılmaktadır. Polipropilen lifinin diğer bir kullanım alanı dayanıklılık ve kolay leke çıkarma özelliklerinden dolayı döşemelik kumaşlardır.

Polipropilen lifler halı altlığı ve hijyenik tekstil maksadıyla dokusuz yüzeylerde Kullanılır.Hijyenik tekstil polipropilen lifinin iyi fitil etkisi özelliğinden yararlanır.

Halen en belli başlı giyim ürünü, termal iç çamaşır ve çorap gibi kuru temizleme gerektirmeyen örme eşyalardır. Kaba polipropilen lifleri binalarda, inşaat mühendisliğinde ve diğer bir dizi amaçlarla kullanılır.

POLIVİNİL KLORÜR LİFLERİ

Viniliden klorür ışıkta kolayca polimerize olur. Formülde lifin genel yapışı görülmektedir. Katalizör olarak peroksitler kullanılır. Yumuşama noktası yüksek ve organik çözücülerde kolayca çözülmeyen bir polimer elde edilir. Taşıdığı özellikler dolayısıyla lif haline gelebilme yeteneği yoktur. Bu nedenle polimerleşme sırasında başka polimerlerle karıştırılarak kopolimer halinde elde edilir. Böylece özellikleri düzeltilir. Bu kopolimerlerden en önemlisi Saran'dır. Velon olarakta isimlendirilen saran, %13 PVC, %2 PAN İçeren bir poliviniliden klorür kopolimeridir.

Saran liflerinin üretimi 180 C 'de yumuşak-eğirme ile yapılır. Filamentlere soğukta 4 kat germe-çekme yapılır. Yoğunluğu 1.68-1.75 g/cm3 dür. Bu değerler ile ağır lifler arasında yer alır- Nem çekme özelliği %0 dir. 24 saat su içinde kaldığında bile %0.1 kadar su absorblar bu hidrofobik özellik, boyamada kendini gösterir. Üretim sırasında kendisi ile karışabilen,pigmentler ilavesi ile kütle boyama yöntemine göre boyanabilir. Organik çözücülere karşı duyarlı olmadığı gibi, kuvvetli veya zayıf asit ve
bazlardanda etkilenmez. Güneş ışığına karşıda dayanıklıdır. Sürtünme direnci çok yüksek olduğundan tüylenme yapmaz. Esnekliği fazladır. İsıya dayanıklılığı yoktur. 75 C derecenin üstündeki sıcaklıklarda önce kısalır ve daha sonra dayanıklılığı kaybeder. 115 C yumuşamaya başlar.


JÜT LİFLERİ

Jüt lifleri dünyada pamuktan sonra en çok kullanılan bitkisel liftir bu liflerde pamuk gibi yıllık bitkilerden elde edilir. Kimyasal yapı olarak jüt lifi oldukça dayanıklı bir liftir yapısında şu maddeler bulunmaktadır:

• %60 selüloz

• %26 hemiselüloz

• %1 yağlar ve vakslar

Jüt lifi maliyetinin uygun olması ve iyi fiziksel özelliklece sahip olması nedeniyle nonwoven teknolojisinde çok sık kullanılır. Kullanım alanları ;

• tafting yüzeylerde ara tabaka veya esas tabaka olarak

• yer kaplamaları için temel malzeme olarak

• döşemeliklerde dolgu malzemesi olarak


Jüt lifi oldukça rijit yapıya sahiptir. Basınç uygulanırsa şekil değiştirmez ve birbiri üzerinden kaymazlar. Fakat dezavantajları nem ve ısı etkisiyle lifin çürümesidir. Fakat buna rağmen sıkça kullanılmaktadır.

Tülbent oluşumu ve oluşan tülbendin kuvvetlendirilerek sabitlenmesi Öğeleri nonwoven yüzey eldesinin ana temasını teşkil etmektedir. Bu bağlamda kullanım alanı ve özelliklerine göre mevcut tülbent oluşturma ve sabitleme yöntemlerinden uygun olanı seçilerek nonwoven mamul elde edilmektedir.



PAMUK

Pamuk lifi yaş mukavemetinin yüksek olması ve kıvrımlı yapısından dolayı nonwoven ürünlerden özellikle temizieme alanında kullanılanlar için tercih edilebilmektedir. Fakat özellikle içermiş olduğu safsızlıklann çokluğundan dolayı ve bu safsizliklarin uzaklaştanimasında yaşanan problemlerden dolayı son dönemlerde kullanımı oldukça azalmıştır.

YÜN

Yün iifi dış yüzeyinin pullu olması sebebiyle keçeleşme özelliğine sahiptir.Yün lifi ile yapılan kumaşların daha hacimli olduğu bilinmektedir. Ancak yün lifiin maliyeti ve içerdiği yoğun safsızlıklar kullanımım sınırlandırmaktadır.


5. Dokunmamış Tekstil Yüzey Malzemeleri ve Tülbent Oluşturma Yöntemleri

Poliamid, poliester, polivinilklorid, polipropilen, polietilen gibi çeşitli polimerler hijyenik ürünlerin günümüzde hala araştırmaya açık olan temel uygulamalarındaki birçok malzemenin imalatında kullanılmaktadır.

Kuru serim: Bir tarama işleminin akabinde aşağıdaki yöntemlerden biriyle işlem devam ettirilir ve tülbent yüzey elde edilir.

Paralel serme:Tarak makinasının çıkışında oluşan tabakanın uzunlamasına yönde üst üste serilmesi işlemidir.

Çapraz serme: Liflerin birbiriyle açı yapar şekilde yerleşmesi için tülbendin çapraz serilmesidir.

Havalı serme: Tarama işleminden çıkan lifler hava akımıyla taşınır ve delikli davulun içine emilir.

Islak serme: Kağıt yapımına benzer bir yöntemdir. Liflerin suyun içinde dağıtılmasın,liflerin suların akıtıldığı delikli plaka üzerindeki hareketleriyle tülbent oluşturmaları izler.

Tülbendin kuvvetlendirilmesi(Sabitlenmesi):

Emdirme: Birleştirici madde tülbende banyo içerisinde uygulanır ve kurutulur.Kumaş katılığım dengelemek için adım adım uygulanmalıdır,

Sprev-Bağlama:Yapıştırıcı madde tülbent üstüne sprey olarak püskürtülür. Bu sayede tülbent sabitlenmiş olur.

Dokunmamış yüzeylerin imalatı üç safhada gerçekleştirilebilmektedir:

a) Çeşitli kimyasal katkıların ilavesi ile polimerlerin imali.

b) Tülbent imali.

c) Tülbentler kullanılarak dokunmamış tekstil yüzey imali

Dokunmamış tekstil yüzeyleri adından da anlaşılacağı gibi dokuma işlemi yapılmadan dört ayrı teknik ile imal edilmektedir. Dokunmamış tekstil yapılarının imalinden önce uzun ve tek ince iplikler küçük parçalar halinde kesilip stapel hale getirilir. Stapel elyaf hareketli bir konveyör üzerine gevşek bir şekilde istenilen gerginlikte biraz daha geniş bir alana yerleştirilir. Çeşitli yöntemlerle elyafın bağlanması sağlanır.

• Mekanik Olarak, İğneleme Metodu ile Lifler Arası Bağlantının Sağlandığı Dokunmamış Yüzeylerin Elde Edilmesi

İğneleme en eski dokunmamış yüzey elde etme tekniğidir denilebilir. Özetle açıklamak gerekirse:

Liflerin oluşturduğu örümcek ağı şeklinde kabarık örtü tabakası iki tambur arasından geçirilir. Bu sırada gevşek ve bağsız haldeki elyafın oluşturduğu örtünün kalınlığı boyunca iğneleme yapılır. Kancalı iğneler lifleri tülbentin bir yüzünden diğer yüzüne doğru hareket ettirerek karmaşık bir yapı meydana getirir, iğneleme esnasında gevşek bir halde olan Örtüyü oluşturan elyaf ve fılamentlerin bir kısmı iğnelere takılarak yukarı çıkar diğer bir kısmı yerinde kalır, iğnenin tekrar batması île lifler aşağı doğru çekilir, Bu şekilde liflerin ve İnce ipliklerin birbirine mekanik olarak bağlanması gerçekleştirilmiş olur, iğneleme işleminden sonra örtünün kalınlığı azalır.

Her bir iğne tabakası binlerce ince iğne uçlarından oluşur, iğne sayılarının azaltılıp
çoğaltılması ile dokunmamış tekstilin hacim ağırlığı ve sıkılığı kolayca ayarlanabilmektedir.
Dokunmamış tekstilin mekanik özellikleri lifler arasındaki sürtünmeye, tülbentin yoğunluğuna ve sıklığına, liflerin uzunluk ve birim hacim ağırlıklarına ve iğneleme hızına bağlıdır. Özellikle iğneleme yoğunluğunun (100 batış/cm2 veya 600 batış/cm2 gibi) dokunmamış tekstil yapışma etkisi çok büyüktür.

İğneleme ile elde edilen dokunmamış tekstil yapılarındaki bağlar esnek olduğundan deformasyon enerjisi oldukça yüksektir. Sonsuz elyafların kullanılması halinde daha kaliteli
ve özellikle çekme mukavemeti yüksek olan dokunmamış yüzeyler elde edilmektedir.

• Sıcaklık Tatbik Edilerek Bağlantının Sağlandığı Dokunmamış Tekstil Yüzeylerinin
Elde Edilmesi

Bu metotta, dokunmamış tekstil yapısında lifler arasındaki bağlantı ilave edilen termoplastik malzemelerin sıcaklık ve basınç altında eritilmesi ile sağlanır. Termoplastik malzemeler ısıl işlemden önce ve dokunmamış tekstilin kullanım amacına göre toz, iplik, film veya ağ şeklinde elyaf tülbentine ilave edilirler. Yapıştırıcı lif olarak Nylon 6, Kopoliamid, Polyester, PVA gibi maddeler kullanılır. Bu tip dokunmamış yüzeylerin nispeten daha düşük bir elastikiyete ve mukavemete sahip oldukları söylenebilir.

Termoplastik maddeler ilave edilmiş olan tülbent basınç altında sıcak silindirlerden
geçirilir veya fırın içinde ısıl işleme tabi tutulur. Her iki halde de amaç, lifleri değme
noktalarında yapıştıracak kadar yeterli bir sıcaklığın uygulanmasıdır. Tülbentteki tüm kısa lif
ve flamentlerin aynı erime noktasına sahip olmaları halinde yukarıda açıklanan ısıl işlem
metodu risklidir. Bu sebeple heterofilament ve benzeri çift bileşenli liflerin geliştirilmesiyle
sıcaklık uygulamalı dokunmamış yüzey elde etme tekniği daha çok önem kazanmıştır.

Heterofilament yüksek erime değerli bir polimer çekirdek ve etrafında ortak eksenli
daha düşük erime noktalı başka bir polimer ile sarılarak kılıf şeklinde meydana gelmiş çift
bileşenli bir filamenttir. Lifler arası bağlantının sağlanması, dış yüzeydeki polimerin fırında
daha düşük sıcaklıkla erimesi ile gerçekleşir.

Çift bileşenli ve heterofilament lifler, tek bir lif şeklinde birleşmelerine rağmen iki veya daha fazla çeşit polimerden oluşabilir. Heterofilament elyafta çekirdek veya öz tabakayı çepeçevre saran düşük erime sıcaklıklı dış tabakanın uygun sıcaklıkta erimesi sonucunda lifler bağlanmakta ve dokunmamış yüzey elde edilmektedir.

Merkezde düşük ısıda eriyen polimer kullanıldığında, içi oyuk fılamentler elde edilmektedir. Bu şekilde imal edilen dokunmamış yüzeyler su filtrasyonunda kullanılmaktadır.





• Kimyasal Yapıştırıcılar Kullanılarak Elyafların Birbirine Bağlanması İle
Bağlantının Sağlandığı Dokunmamış Tekstil Yüzeylerin Elde Edilmesi

Bu tip dokunmamış yüzeyler, genellikle iğneleme metodu ile elde edilen dokunmamış yüzeylerdeki lifler arası aderansı artırmak için iğneleme işleminden sonra kimyasal bağlayıcıların tatbiki ile elde edilir.

Elyaf tülbentine (web) veya iğneleme ile elde edilmiş dokunmamış yüzeye bir sıvı emülsiyon yapıştırıcı çoğu kez bir akrilik bağlayıcı daldırma, emdirme veya sprey yöntemleri şeklinde uygulanabilir. Bu uygulamadan sonra mevcut su kurutma ile giderilir. Kurutma işlemi bir fırın veya sıcak merdaneden geçirme şeklinde çabuklaştırılabilir. Kimyasal yöntem ile elde edilen dokunmamış yüzeylerin bağları rijit olduğundan uzama deformasyon enerjileri düşüktür, buna karşın aşınma dayanımı yüksektir. Bu metot ile elde edilen dokunmamış yüzeyler şifleri uniform olarak dağıldığından fıltrasyon uygulamalarında çok iyi sonuç verir.

• Eritilip Birleştirme (Spunbonded) Metodu ile Dokunmamış Tekstil Yüzeylerinin
Elde Edilmesi

Dokunmamış yüzey imalatının elyaf imalatı ile birleştirilmesi şeklinde kısaca tarif edilebilir. İmalatta, dokunmamış yüzeylerin ana maddesi olan polimerlerden en çok PP,PES veya PA kullanılmaktadır. Polimer imalatından dokunmamış yüzey imalatına kadar olan tüm işlemler bir defada yapılmaktadır. Bu metotla dokunmamış yüzey elde etme, eriyikten çekilen fılamentlerin bir taşıyıcı band üzerine yerleştirilmesi ve daha sonra yüzeylerin katılaşması şeklinde özetlenebilir. Liflerin birbirine yapışması böylelikle kendi kendine sağlanmış olmaktadır. Heterofilament ve çift bileşenli lifler bu metotla da kullanılabilmektedir. Elde edilen dokunmamış yüzeyler temel hijyenik ürünlerde oldukça fazla tatbik sahası bulmuştur.

%100 PES veya PP malzemeden yapılmış sonsuz fılamentler kullanılarak elde edilen dokunmamış yüzey bu metotta, fılamentlerin sıkılıp çekilmesi (extrusion) esastır. Kısa elyaf kullanılmasındakine karşın sonsuz fîlament kullanılması halinde daha yüksek yırtılma mukavemeti ve iyi sıklık özellikleri elde edilmektedir. PES 'in PP ile karşılaştığında bazı üstün özellikleri; daha yüksek şekil değiştirme modülü ve plastik akma stabilitesi, yüksek kopma mukavemeti, erime sıcaklığı 260°C olduğundan yüksek sıcaklıklara dayanım, depolamada önem kazanan ışığa karşı daha az hassasiyet, fıltrasyon ve drenajda bir avantaj olan daha iyi ıslanabilme özelliği şeklinde sıralanabilir.

6. Hijyenik Ürünlerin Uygulamaları Açısından Dokunmamış Tekstil Yüzeylerinde Dikkat Edilecek Özellikler

Dokunmamış yüzeylerde gerekli dikkat edilmesi gerekli şu iki ana özellik üzerinde durulmalıdır:

• fiziksel özellikler
• mekanik davranış
• kimyasal özellikler

Dokunmamış yüzeylerde dikkat edilmesi gereken bu iki ayrı özellik, dokunmamış yüzeylerin
imalinde kullanılan polimerlerin özelliğine ve dokunmamış tekstil yapışım oluşturan imalat tekniğine yakından bağlıdır. Ayrıca, dokunmamış tekstil yapılarının zehirli madde ihtiva etmemeleri de gerekir.
Fiziksel, mekanik ve kimyasal özellikler dokunmamış tekstil yüzeylerin cinslerine göre belli esaslara dayandırılarak yapılacak bir seri test programı ile tayin edilebilir. Bu testlerde uygulanacak metod ve işlemler dokunmamış tekstil yüzeylerin özellikle fiziksel, mekanik ve kimyasal davranışlarını etkilerler. Dokunmamış yüzeyler için uygulanacak standartların geliştirilmesi üzerinde hala çalışılmaktadır. Test metotlarının uluslararası bir standart ile birleştirilmesi için daha birkaç yıl harcanacağı gözükmektedir. Şimdiye dek önerilen birkaç farklı test metodu aşağıdaki tabloda ana başlıklar halinde özetlenmiştir.

Dokunmamış Tekstil Yüzeylerin Birim Alan Ağırlığı

Dokunmamış tekstil yüzeylerin en önemli özelliği gram/m2 birimi ile ifade edilen alan ağırlıdır. 250 gram/m2 değerinin altında olan tekstillerde hafif ağırlıklı tekstiller adı verilir. Örneğin dokunmuş tekstiller, iğneleme veya sıcaklıkla aderans kazandırılmış ince dokunmamış yüzeyler hafif ağırlıklı tekstiller sınıfına girerler.
Birim alan ağırlığı, dokunmamış tekstil yüzeylerinin diğer özellikleri ve fiyatı için bir gösterge ve iyi bir ölçü değeri olmaktadır. Dokunmamış yüzeylerin birim alan ağırlıklarının çekme mukavemetine etkisi olduğu kadar yırtılma ve zımbalama mukavemetine de etkisi vardır. Tekstil içinde saplanması için gerekli kuvvet tekstilin birim ağırlığı arttıkça artmaktadır. Ağır tekstillerin zımbalama ve ani yırtılmalara karşı mukavemeti daha fazladır.
Dokunmamış yapılı tekstillerin birim alan ağırlıkları arttıkça boşluk oranı ve kendi yüzeylerine dik yönde su geçirme kabiliyeti azalmaktadır. Dokunmamış yapılarda birim alan ağırlığı yanında tekstil ve polimerlerin relatif yoğunluklarının da dikkate almak gerekir. .

Dokunmamış Tekstil Yüzeylerinde Boşluk Oranı

Dokunmamış yüzeylerin uygulamalarında dikkate alınması gereken en önemli özelliklerden bir tanesi içindeki boşlukların oranı, dağılımı ve boyutlarıdır. Dokusuz yüzey ürünlerde kullanılan dokunmamış yüzey, suyu geçirdiği halde zemin taneciklerini hiçbir zaman geçirmemelidir. Dokunmamış bir yüzeyde boşlukların ölçüşü belli bir değer olarak değil belli bir aralık olarak alınır. Boşluk oranı veya boşluk dağılımı olarak adlandırabileceğimiz tanım ise zeminlerdeki tane dağılımına benzer bir şekilde ifade edilebilir.

Dokunmamış Tekstil Yapılarında Yüzey Pürüzlülüğü

Özellikle zemin ile dokusuz tekstil yüzeyleri arasında meydana gelen sürtünme kuvveti önem kazanmaktadır. Zemin ile tekstil yüzeylerinin arasında meydana gelen ve kaymaya karşı koyan bu kuvvet tekstil yüzeyinin pürüzlülüğüne yakınd

Teşekkürler..

Teşekkürler