1.2.1. Temel Kavramlar
ARTİKÜLÂSYON: Konuşma seslerini çıkarma işlemine söyleniş (Artikülâsyon )
denir. Telaffuz ya da boğumlama olarak da adlandırılır. Kelimeleri, olması gerektiği doğru
ses ve doğru vurguyla ağızdan çıkarmaktır. Telaffuzdaki vurgudaki hatalar yanlış
anlaşılmalara, kalıcı dil problemlerinin oluşmasına neden olabilen etmenlerden birisidir.
Kitap okuyarak, doğru telaffuz edebilen insanların konuşmalarını dinleyerek düzgün
artikülasyon kazanımı sağlanabilir.
AFAZİ: Söz veya kelime yitimidir.
DİSLEKSİ: Öğrenme bozukluğudur. Konuşmada bir engel olmadığı halde sesli veya
sessiz okumada ve anlamada görülen bir bozukluktur.
FONASYON: Sesleme, sesin çıkarılması.
TERAPİ: Sağaltım, tedavi.
TEPKİ: Cevap, karşı etki, karşılık verme.
BİLİNGUALİZM: İki lisanlılık. İki dili aynı anda öğrenmeden kaynaklanan dil
problemi.
1.2.2. Tanımı, Sınıflandırma ve Özellikleri
Dil ve konuşma özrünün birçok tanımı bulunmaktadır. Milli Eğitim Bakanlığının
konuya ilişkin yönetmeliğinde konuşma özrü “Konuşmanın akışında, ritminde, tizliğinde,
vurgularında, ses birimlerinin çıkarılışında, eklemlenişinde, artikülâsyonunda, anlamında
bozukluk bulunmasına konuşma özrü denir.” şeklinde tanımlanır.
Konuşmanın niteliğini etkileyen her türlü olağan dışı aksaklık konuşma akışının
bozukluğudur.
Dil ve konuşma bozuklukları birçok şekilde ortaya çıkmaktadır. Dil ve konuşma
bozukluklarını aşağıdaki şekilde sınıflandırmak mümkündür;
Konuşma Bozuklukları
- Söyleyiş Bozuklukları ( Artikülâsyon Bozuklukları)
o Atlama ( Sesin Düşürülmesi)
o Yerine Koyma ( Sesin Değiştirilmesi)
o Sesin Eklenmesi
o Sesin Bozulması
- Ses Bozuklukları
o Ses Perdesi Bozuklukları
o Ses Yüksekliği Bozuklukları
o Ses Kalitesi Bozuklukları
- Konuşma Akışındaki Bozukluklar
o Acele-Karmaşık Konuşma
o Kekemelik
- Dil Bozuklukları
- Gecikmiş Dil
- Söz Yitimi
- Belirli Dil Yetersizlikleri
- Diğer Dil ve Konuşma Bozuklukları
- Beyin Felci ile İlgili Dil ve Konuşma Bozuklukları
- İşitme Bozukluğuna Bağlı Konuşma Bozuklukları
- Yarık Damak ve Yarık Dudakla İlgili Konuşma Bozuklukları
- Zekâ Geriliği, Öğrenme Bozukluğu ve Duygusal Problemlere Bağlı Dil
Bozuklukları
- Bilingualizm ve Yöresel Konuşmalara Bağlı Dil Bozuklukları