Dikiş Makinaları

.GİRİŞ VE ÖNSÖZ

I.1. Önsöz

Gelişen teknolojisinin en önemli ürünlerinden biri hiç kuşkusuz bilgisayarlarıdır. Yaşantımızda her alanda tüm ağırlığıyla yerini alan bilgisayarların gelişmesi çok süratli olmakta ve bu konuda her geçen gün yeni bir aşama kaydedilmesi özellikle dikkati çekmektedir. Bilgisayar kullanımı, diğer endüstrilerde olduğu gibi tekstil endüstrisinde de günden güne önem kazanmaktadır. Bilgisayar, bilgi işlemdeki sürat ve hassasiyeti arttırır ve kalitenin gelişmesini, üretimin yükselmesini sağlar.

I.2. Giriş

Bu projede CAD ve CAM sistemlerinin zaman ve hız açısından yarar sağladığı, CAD ve CAM sistemlerinde kullanılan firmalar üzerinde durulmuştur. Bilgisayar getirdiği yararlardan sarım kesim ve dikim makineleriyle üretimin çok hızlı bir şekilde arttığı gözlenmiştir.

Giysi tasarım özellikleri, dizayn ve moda üzerinde durulmuş.

Ayrıca CAD ve CAM sistemlerinde ilgili firma adresleri verilmiştir.

Kaynaklar

Lectra Systemes Katalogları
T.K.A.M. konfeksiyon teknolojisi kitapları
IMB-Köln 2000 konfeksiyon makineleri fuarında CAD sisteminde görülen yenilikleri yazan öğretmen
Yrd.Doç.Dr.Ender Yazgan BULGUN (Dokuz Eylül Üniv.Tekstil Müh. Böl.)
CAD/CAM sistemlerinin işlevleri ve IMB’93 Köln konfeksiyon makineleri fuarında CAD/CAM sistemlerinde sunulan yenilikleri inceleyen öğretmenler
Tekstil Yük. Müh. Belgin BOZKURT E.Ü. Tekstil Müh. Böl.
Tekstil Yük. Müh. Ender Bulgun E.Ü.Tekstil Müh. Böl.
Tekstil Yük. Müh. Sevil YEŞİLPINAR E.Ü.Tekstil Müh. Böl.

DÜZ DİKİŞ MAKİNELERİ

Düz dikiş makineleri temel bir dikiş olan düz dikişi gerçekleştiren makinedir. Bu makinelerde dikiş oluşumu iğnenin aşağı-yukarı hareketi ve kavrayıcının iğne ipliğini yakalayarak ipliklerin birbirine bağlanması ile meydana gelir.

Klasik düz dikiş makineleri alt transportludur. Kalın kumaşlarda, birleştirme dikişlerinde ya da astar, vizotin, kumaş gibi birkaç malzemenin birlikte dikildiği durumlarda üst transportlu ve iğne transportlu makineler kullanılır.

Düz dikiş makinelerinde diferansiyel transport da kullanılmaktadır. 301 tip dikiş yapan dikiş makinesi, düz dikiş makinesi olarak adlandırılır. Diğer makineler özel makineler olarak kabul edilir. Çünkü; 301 dikiş sınıfı makine, pek çok giysiyi yapabilmek ya da giysi yapımında pek çok işlemi yapabilmek için kullanılabilecek tek makinedir.

S=2112’deki tek resim

OVERLOK DİKİŞİ

Kumaş kenarlarını tutturmak, emniyete almak için kumaş kenarlarının düzeltilerek temizleme ve sürfile etkisi oluşturacak şekilde iplikle sarılmasıyla yapılan makine dikişidir.

Overlok Dikişi Kullanım Yerleri

Overlok dikişi;
- Özellikle örme kumaşların giysi paçalarını birleştirmede,
- Kenar temizleme, sürfile ve bitirmede,
- Lastik gibi malzemeleri giysi paçalarına eklemede,
- Özel aparatlarla dikiş yapmada (biye dikme gibi)
- Dekoratif ve stil amacıyla; maul veya dantela kenarı yapmada kullanılır.

Kot (Jean, Denim) Overloğu:

Kot giysilerin özellikle iç paça ve yan birleştirmelerinde kullanılan overlok makineleridir.
S=2139 Tek resim S=2150’de Tek resim

KAPAMA DİKİŞİ

Kapama (örtme) dikiş makinelerine örnek olarak;
a) Karyokalı reçme dikiş makinesi
b) Filatlok dikiş makinesi verilmiştir.

a) Karyokalı reçme dikiş makinesi

Genellikle örme giysilerde süsleme ve baskı amacıyla kullanılan makinelerdir. Üç iğneli iplik kesme tertibatlı ve eksantirik kumandalı olan karyokalı reçme makineleri açık halde veya önceden kapanmış triko giysilerin dikiminde kullanılır.

b) Filatlok dikiş makinesi

İki kumaşın yanyana dikilmesi ve aynı zamanda kenarlarının kesilmesinde kullanılan makinelerdir. Filatlok makinesinde yatay olarak çalışan kumaş kesme tertibatı ve otomatik ayarlı diferensiyel transport tertibatı bulunur.

Filatlok makinesi triko, iç çamaşırı, eşofman vb. örgü giysilerin dikiminde kullanılır.

ÇİFT İĞNELİ DİKİŞ MAKİNELERİ

Çift iğneli dikiş; belli aralıklı iki iğne ve bunlara ait dikiş mekanizması ile donatılmış, aynı anda iki paralel dikiş sırası oluşturan bir dikiş tipidir.

Bu makinelerin farklı standartlarda ve çeşitli iğne deliklerinde olan tipleri vardır. Yanyana duran iki dikişin orta çizgileri arasındaki mesafe, dikiş mesafesi olarak tabir edilir.

İki dikiş arasındaki mesafe kumaş ve giysi türüne bağlı olarak örneğin; kot çift iğnesinde 7mm. gömlek çift iğnesinde ise 4mm. olarak kullanılır.

Çift İğne Dikişi Kullanım Yerleri

- Birleştirme dikişlerini takviye etmek için
- Giysi kenarlarını süslemek için
- Verev bant takmak için
- Lastik, kordon gibi bir malzeme ile birlikte ya da ayrıca kıvrılma yapmak için kullanılır.

S=2178’de bir resim

ZİKZAK DİKİŞ MAKİNESİ

Zikzak dikiş makinesi genişliği ve boyu ayarlanabilen zikzak dikiş yapan, düz dikiş makinesi olarak da kullanılan dikiş makinesidir.
Zikzak makine dikişinin kullanım yerleri şunlardır:
- Örme ve esnek kumaşların birleştirilmelerinde
- Kenar bitimlerinde
- Giysi kenarlarına lastik uygulamada
- Mayolarda
- Dekoratif ayrıntı olarak ve süs eklemede kullanlır

S=2190’lı bir resim

KOL DİKİŞ MAKİNELERİ

Kol takma işlemi birleştirme dikişinin uygulandığı kol bölümünün ön ve arka bedendeki farklı duruşu, dikilecek beden ve kol parçasının birleştirme hatalarının farklı uzunluklarda olmasından dolayı mola verilmesi ve önemli bir fonksiyonel işlem oluşu nedeniyle zordur; tecrübeli ve usta bir dikim operatörü gerektirir.

Ancak yeni geliştirilen bilgisayarlı makinelerde, kol ve beden eğrileri uzunlukları, verilmesi gereken mola miktarları ve yerlerinin makine bilgisayarına verilmesi ile makine kullanmayı bilen ve basit işlemler yapabilen bir operatörün kol takabilmesi mümkün olmaktadır.

Bu şekilde, tecrübeli operatöre gerek olmadan kaliteli, verimli çalışma olanağı elde edilir.
S=227’de bir resim

CAD VE CAM SİSTEMLERİ HAKKINDA BİLGİ

CAD ( Computer Aided Desing – Bilgisayar Destekli Tasarım)
CAM (Computer Aided Monufacturing – Bilgisayar Destekli Üretim)

CAD: Bilgisayar yardımıyla bir ürünün biçimlendirilmesini ifade eder. CAD sistemleri; dokuma, örme ve baskı kumaş yüzeylerinin renk ve desen açısından tasarlanmasıyla hazır giyim sanayinde giysi model tasarımı, kalıp hazırlama, kalıp serileme ve kesim planı hazırlama aşamalarında kullanılmaktadır. Günümüzde bu sistemler ile iki veya üç boyutlu çalışmalar yapmak mümkündür. CAD grubu sistemler için; bilgisayarlı renk, örme dokuma tekstil yüzeyi, baskı nakış deseni, model ve kalıp tasarımı ve kesim planı hazırlama sistemleri girmektedir.

CAM: Bilgisayar yardımıyla insandan kaynaklanan hata payının en aza indirilmesi ile yapılan üretimi ifade eder. Bu programlarda bilgisayarın doğrudan makinelere ya da parçaları kontrol etmesiyle üretimin sağlanması mümkündür.

Örme ve dokuma kumaşlarının yapı ve desen tasarımı CAD sistemi ile yapıldıktan sonra CAM sayesinde kumaşların istenilen tasarım özelliklerine uygun olarak makine tarafından yapılan üretimi yönlendirip kontrol edebilmektedir. CAM grubu içine bilgisayarlı iplik, örme, dokuma, terbiye, dikiş makineleri, kumaş serim ve kesim sistemleri, hazır giyim üretim aşamasında kullanılan taşıyıcı sistemler ve nakış makineleri girmektedir.

Yatırım zamanına karar vermeden iki soru önemlidir.

1. İşler durgunlaşırken yatırım, önümüzdeki 6-12 ayı etkiler mi?
2. Yatırımın varolan maliyetler ve performansla karşılanıp karşılanamayacağı (kredi almadan)

İkisi de evet ise beklemeden yatırım yapabiliriz. Seçim yaparken entegre büyüyebilen bir sistem seçilmeli.

Hazır giyimde CAD kullanımı birbirinden farklı iki alanda gelişiyor.

1. Moda ve desen tasarımı
2. Kalıp serileme

CAD sistemleri fiyatları 40000$
Esas pahalılığı platter (çiziciler) oluşturuyor. (20000-25000$)

ASSYST: Almanya menşeyli bir sistemdir. Sistem bir unix versiyonu olan HP-Unix üzerinde çalışmaktadır.

Assyst unixin sağladığı hız ve çoklu kullanım olanaklarını oldukça iyi kullanmaktadır. Ayrıca kısmi, grafik kullanıcı Arcyuzu (GKA) ya da sahiptir. Arcyuzu (GKA) sistemdeki bilgilere ulaşma hızını arttırır. Modern bağlantısı ile sınırsız uzaklara soft ware desteği verilmektedir. (internet gibi)

Kalıp ve kesim planı üzerine Assyst’ın önerdiği kullanımlar şunlardır:

a) Assyccd: Tüm model kalıp hazırlama, kalıp serileme, model uygulama işlemleri bu bölümde yapılmaktadır. Assyccd tek menü altında çalışabilmektedir.
b) Assylcy: Kesim planı ile ilgili işlemler burada yapılmaktadır. Kesim planı hazırlığı sırasında kullanılacak fonksiyonları seçmek için ekrandaki menüler yerine klavyede komutların tanımlandığı tuşlar kullanılmaktadır. El ile yerleştirmenin yanısıra otomatik yerleştirmede yapılabilir.
c) Summit: Assyst çizgiler için bu sistemleri önermektedir. En çok kullanılan, Assyst çizgisi, summit adı verilen, kağıdı ileri-geri hareketle, kalemli bir çizicidir. Fiyatı ucuz olmakla birlikte çok gürültülü çalışmaktadır.
Wild TA 500 ise de klasik kalemli çiziciler

GERBER: ABD kökenli olan Gerber, Gerber Garment Technology (GGT) tarafından üretilmektedir. DOS sistemini kullanan Gerber kendine özgü çoklu çalışma ortamı ile istenildiğinde iki monitör ile de çalışabilmektedir. Sistem aynı zamanda Windows uyumlu olarak da kullanılabilmektedir. Gerber’in CAD ile çalışmada önerdiği sistemlerden bazıları şunlardır:

a) Artworks (Tasarım Sistemleri): Konfeksiyon ürünlerinin tasarımı, üretimi ve pazarlanması için gereken sanatsal çalışmaları kolaylaştıran bir grafik program grubudur. Bu programlar ile model, desen, teknik çalışmalar yapılabildiği gibi fiyatlandırma çalışmaları da yapılabilmektedir.
b) Accu Mark: Kalıp hazırlama, serileme, model uygulama ve kesim planı hazırlama fonksiyonlarına sahip paket programlardır.
Gerber’in özellikle fonksiyon işletmesi için çok önemli olan kesim planı programı oldukça gelişmiştir.
c) Accu Mark Silhcutte: Dijital bir masa üzerinde elektronik bir kalemle kalıp hazırlarken, kalıp aynı zamanda sisteme aktarılmaktadır. Ayrıca hiçbir ürün silvet masası üzerine yerleştirilerek aynı kalem ile giysi hatları üzerinden geçerek giysinin kabaca kalıbının sisteme aktarılması mümkündür.
d) Accu Plat – Accu Jet – Micro Jet Platters: Gerber çizici olarak kullanımı en yaygın olan Accu Plat kalemli çizicilerin son yıllarda Accu Jet ve Mikro Jet, İnk-Jet çizicilerde piyasaya sürmüştür.

KALIP SERİLEME

Kalıp serileme; ana beden ölçüsü ya da orta beden ölçüsünden küçük ve büyük beden ölçülerinin basamaklı (kademeli) olarak orantılı bir şekilde üretilmesi için kullanılan teknik bir terimdir.

Bilgisayarla Kalıp Serileme

Bilgisayar yardımıyla yapılan serileme metodudur. Yani bilgisayar yardımıyla yapılan bir model için temel şablonun büyütülme ve küçültülme işlemi yapılır.

Bilgisayarla kalıp serileme tekniği; son yıllarda devamlı olarak geliştirilmiş ve hassaslaştırılmıştır.

Elle yapılan serilemenin dezavantajları;
- Yüksek maliyet ve nitelikli personel gereksinimi
- Hata yapma riskinin fazla olmasıdır.

Buna karşılık bilgisayarla kalıp serilemenin avantajları;
- Eğitimsiz personelin kullanılabilmesi
- Hata kaynaklarını ortadan kaldırarak kalite düzgünlüğünün sağlanmasıdır.

Bilgisayarlı kalıp serilemenin bu avantajlarına karşılık dezavantajı önemli bir yatırım maliyeti getirmesidir. Bu nedenle bilgisayarlı serileme, şimdilik orta büyüklükteki ve küçük işletmeler için çoğu zaman fazla masraflıdır. Daha düşüm masraflı bir seçenek de serileme servis merkezlerinin kullanılmasıdır. Bu merkezlerde, ana kalıplara göre istenilen ölçü basamakları, verilmiş olan ölçü derecelerinin dikkate alınması ile elektronik olarak sınıflandırılırlar.

Bilgisayarla kalıp serilemede; kontür okuma aleti ilk modelin verilerini baz boyutları olarak alıp bellekteki ölçü tabloları ve sıçrama değerlerinin listesi ve ek olarak verilen spesifik model sapma değerleri kullanılır.
Çizgilerin diğer boyutları bilgisayar tarafından hesaplanır ve serilendirilmesi yapılır.
Kalıplarda küçültme ve büyültme işlemleri (serileme) yapıldıktan sonra gerekirse kalıp kenarları kuvvetlendirilir