Farsça Tamlamalar

İki isim, bir isim ile bir sıfat, bir isim ile bir masdar, bir isim ile bir ortaç arasındaki
anlam bağlılığı tamlamanın esasını oluşturur ve tamlama birinci kelimenin sonunda telaffuz
edilen bir “i” sesiyle ifade edilir. Örneğin 28
Benim kitabım kitâb-i men ﻣﻦ ِِِِﮐﺘﺎب
Tamlamayı yazıda göstermek gerekiyorsa birinci kelimenin son harfinin sol alt köşesine
kısa ve eğik bir çizgi çizilir. Buna tamlama kesresi (kesre-i izâfet) denilir.
Birinci kelimenin sonu “â” sesini veren “elif” ا harfi ile bitiyorsa, araya “ya” ی
kaynaştırma harfi koyulur. Örneğin
Küçük çocuklar beççehâ-yi kûçek ﮐﻮﭼﮏ هﺎی ﺑﭽﻪ
Sonda telaffuz edilmeyen ve “e” sesi verilerek okunan “ha” ﻩ harfi geldiğinde, bu harfin
üzerine “tamlama hemzesi” konularak “i” sesi verilir.
Telefon numarası şomâre-i telefon ﺗﻠﻔﻦ ﺵﻤﺎرﻩء
Birinci kelimenin sonunda sessiz “ha” ﻩ harfi varsa, tamlamada sadece “i” sesi verilir ve
yazıda tamlama izâfet kesresi ile gösterilir. Örneğin.
Dâmâdı ile birlikte hemrâh-i dâmâdeş داﻣﺎدش ِهﻤﺮاﻩ
Birinci kelimenin sonunda birlik veya belirsizlik ya’sı varsa, tamlama sesi konuşma
sırasında belirtilmediği gibi yazıda da herhangi bir işaret koyulmaz. Örneğin:
Görünmeyen bir el destî nâmer’î ﻧﺎﻣﺮﺉﯽ دﺱﺘﯽ
Birinci kelimenin sonunda “i” şeklinde okunan “ya” harfi bulunursa, tamlama “yi”
sesiyle ifade edilir ve “ya” harfinin üzerine izafet hemzesi koyulur. Örneğin:
İsm-i hânevâdegî-yi şomâ çîst Soyadınız nedir? ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺵﻤﺎ ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽء اﺱﻢ
Birinci kelimenin sonunda sessiz okunan “vav” harfi varsa, tamlama “i” sesiyle ifade
edilir. Yazıda tamlama izafet kesresi ile gösterilir. Örneğin
Gâv-i û onun boğası او ِﮔﺎو
Birinci kelimenin sonunda “u” şeklinde okunan “vav” harfi varsa, izafet “yi” sesiyle
telaffuz edilir; yazıda izafet ya’sı ile gösterilir. Örneğin:
Emû-yi men çeşmpizişk est Amcam göz doktorudur. اﺱﺖ ﭘﺰﺵﮏ ﭼﺸﻢ ﻣﻦ ﻋﻤﻮی
Birinci kelimenin sonunda sessiz okunan “ya” harfi varsa, tamlama “i” sesiyle ifade
edilir. Örneğin:
Çây-i kemreng açık çay ﮐﻤﺮﻧﮓ ﭼﺎی
Bazen tamlamalarda ikiden çok kelime bulunur. Böyle tamlamalara “zincirleme
tamlama” ‘tetâbu’-i izâfât” adı verilir. Örneğin:
Sedâ-yi yeknevâht-i motor-i otomobil otomobil motorunun tekdüze sesi
ﺻﺪای ﻳﮑﻨﻮاﺧﺖ ﻣﻮﺗﻮر اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ