Vücut yaşlandıkça cildimizin görünüşü ve karakteri de değişir. Yaşlanan deride kırışıklıklar ve sarkma görülür. Saçların beyazlaması da en belirgin bulgulardandır.

Derinin görevleri nelerdir?
Derinin bir çok görevi vardır. En belirgin görevi ise dış faktörlerden korumaktır. Özellikle vücut derecesini dengede tutar, sıvı elektrolit dengesini sağlar ve ağrı ve basınç gibi duyuların algılanmasını sağlar.

Derinin yapısı nasıldır?Derinin bir çok tabakası olmasına rağmen temelde üç tabakadan oluşur. Derinin üst tabakası olan epidermis deri hücrelerini, pigment dediğimiz boya maddesini ve proteinleri içerir. Orta tabaka olan dermis tabakası ise kan damarları, sinirler, kıl kökleri ve yağ bezlerini içerir. Bu katman epidermisinde beslenmesini sağlar.
Subkutanöz dediğimiz deri altı tabakası ise ter bezleri, kıl kökleri, kan damarları ve yağ dokusunu içerir. Her tabakada kollajen liflerini içeren bağ dokusu bulunur. Bu bağ dokusu deri dokusuna destek verir ve elastin ise esneklik ve güç sağlar.

Cilt yaşlanması hangi faktörlerden etkilenir?
Deri yaşlanması çevresel faktörler, genetik, makyaj, beslenme ve diğer faktörlerden etkilenir.

Cilt yaşlanmasında en önemli faktör hangisidir?
En önemli faktör güneş ışınlarıdır. Bu değişiklik vücudumuzun güneş gören yerleri ile diğer alanlar karşılaştırıldığında kolaylıkla fark edilir. Derinin doğal pigmenti (boya maddesi) güneşin tetiklediği deri hasarına karşı biraz koruma sağlar. Açık göz rengine sahip, açık tenli kişilerde yaşlanma belirtileri esmer kişiler göre daha erken başlar.

Güneşe (ultraviole radyasyon) maruz kalan alanlardaki yaşlanma belirtileri fotoyaşlanma olarak bilinir. Fotoyaşlanma kısa dalga boyuna sahip ultraviole B'nin (UV) derinin üst tabakasına (epidermis) ve uzun dalga boylu ultraviole A'nın (UVA) derinin orta tabakasına (dermis) yaptığı hasar sonucu gelişir. Yaşlanma belirtileri önce yüzde başlar, güneşe çok maruz kalınan ülkelerde özellikle açık tenli (deri fototipi I ve II) kişilerde bu belirtiler daha erken yaşlarda başlar.

Yaşlanmayı etkileyen diğer dış faktörler nelerdir?
Deri yaşlanması sigara ile de tetiklenir, sigara içenlerin derisi sarımsı soluk renktedir. Ayrıca sigara içmek deri kanseri riskini de arttırır.

Yaşlanmanın belirtileri nelerdir ve ne gibi problemler görülür?
Fotoyaşlanma veya güneş hasarı deride ince çizgi ve kırışıklıklara, renk ve doku değişikliklerine yol açar. Epidermis incelir ve böylece deride kolayca su toplaması, yara, sıyrık oluşur. Ayrıca koruyucu olan yağ tabakası da azalır. Deri su tutma kapasitesini azalttığı için kurudur. Ek olarak dokunma, basınç, titreşim, sıcak ve soğuk duygularının algılanması azalır. Deri travmalara açık hale gelir.

Kan damarları kolaylıkla yırtılarak kanamaya yol açabilir. Morarmalar ve küçük kanamlar ve hatta bazen küçük bir travma ile büyük kanama alanları (hematom) oluşabilir. Bu durum en sık ön kol dış yüzeyinde görülür, fakat başka yerlerde de meydana gelebilir. Deri değişiklikleri ve yağ dokusunun azalmasına bağlı olarak, hastalar beslenme bozuklukları ve bazı hastalıklar yüzünden hareketsiz kaldıklarında basınç ülserleri (yaraları) açılabilir.

Yaşlanan deri genç deriye göre kendini daha zor tamir eder. Yara iyileşmesi 4 kat daha yavaştır. Bu da basınçyaraları ve enfeksiyona neden olur. Diabet (şeker hastalığı), kan damarlarındaki değişiklikler, bağışıklık sistemindeki yetersizlikler ve benzer faktörler de yara iyileşmesini etkiler.

Sarı kalınlaşmış deri (elastosis veya heliosis) dermisteki elastin denen proteinin hasarına bağlı olarak ve ayrıca keratoakantom ( derinin kanser dışı gelişimleri) oluşur. Tekrarlayan enflamasyonun (güneş yanığı, akne ve diğer cilt hastalıkları) oluşturduğu skar dolayısıyla dermiste kollajen de artar, fakat organizasyonu bozulur. Kalın dermis elastikliğini kaybeder ve güçsüzleşir.

Yaşlı insanlarda cilt hastalıklarının sıklığı artar mı?
Yaşlı insanlarda deri hastalıkları daha sık görülür. Yaşlı kişilerin % 90’ından fazlasında bir veya birkaç cilt hastalığı vardır.

Şeker, karaciğer, kalp ve damar hastalıkları bir takım cilt hastalıklarına neden olabilir. Stres, kullanılan ilaçlar ve beslenme bozuklukları da cilt bozukluklarına nede olabilir.

Derideki birçok değişiklik güneş ışınlarına bağlı olarak gelişir. Melanosit denen ve derinin rengini ve bronzlaşmayı sağlayan hücreler aşırı aktif hale gelir ve büyürler, bu da çiller, güneş lekelerine ( solar lentigo, yaşlılık lekeleri) neden olur. Mmelanositlerin genel olarak sayısı azalır ve deri daha soluk ve saydam hal alır. Beyaz lekeler (idiopatik guttat hipomelanosis) oluşur.

Yağ bezleri daha az yağ üretirler. Erkeklerde daha az bir azalma olur. Kdaınlarda yağ salgısının azalması menapoz ile birlikte başlar. Deriyi nemli tutmak zorlaştığı için kuruluk ve kaşıntı artar. Bazı ilaçlar yağ tabakası tarafından emildiği içini deri tabakalarındaki değişiklikler ilaçların etkisini değiştirebilir. Ayrıca derinin izolasyonu bozulduğu için hipotermi gelişebilir.

Ter bezlerinde terleme de azalır. Bu nedenle vücudun soğuması zorlaştığından, aşırı sıcaklarda sıcak çarpması görülebilir.

Küçük kan damarları genişleyerek telenjiektaziler (kılcal damar genişlemeleri), kiraz lekeleri denen kırmızı lekeler (anjiomlar), kanama alanları (yaşlılık purpurası) gelişir.

Ölü hücre ve bozuk proteinlerle dolu kıl ağızları deride siyah, beyaz noktalara (solar komedonlar) parlak kahverengi jel ile dolu kabarıklıklara (kolloid milia) neden olur.

Ayrıca yaşlı deride siğilimsi pürtüklü kahverengi lezyon gelişimine eğilim vardır.
Yaşlılık ile beraber cilt kanserleri de artar mı?
Evet, kesinlikle belirgin bir şekilde artar. Güneş ışığındaki ultraviole (mor ötesi) radyasyon DNA içeren hücresel yapılarda genetik değişikliklere, oksidasyona ve ionizasyona neden olur. Ultraviole radyasyonun bağışıklık sistemi üzerine de derin etkileri vardır. Bu durum yaşlanan derinin kansere eğilim göstermesine neden olur. Eğer 40 yaşın üzerinde, açık tenli ve güneşe aşırı maruz kalmış iseniz veya açık havada çalışıyorsanız derinizi düzenli olarak deri bulguları açısından kontrol etmelisiniz. Eğer derinizde bir şişlik görülür, iyileşmeyen bir yaranız olur, yeni bir leke çıkarsa veya sadece rutin kontrol için muayene olunuz.
Solar keratozlar aktinik keratoz olarak da bilinir. Şakaklar, burun, yanaklar ve üst dudakta görülen yumuşak kırmızı kuru lekelerdir. Bu lekeler ellerin sırtında da sıktır. Solar keratozlar krioterapi (dondurarak tedavi) denen bir yöntemle tedavi edilirler.

Yaşlanma ile deride hangi kanserler görülür?

Bazal hücreli karsinoma (BHK) deri kanserlerinin en sık görülenidir. İyileşmeyen bir yara üzerinde et renginde yavaş gelişen bir kabarıklık şeklinde görülür. Sıklıkla alın ve burun yan kenarlarında görülür. Gövde de yavaş ilerleyen kırmızı kuru yama tarzında alanlar şeklinde görülür. BHK çoğunlukla ufak bir cerrahi girişim iler tedavi edilir.

Bowen hastalığı( in-situ squamöz hücreli karsinoma) çok sayıda kırmızı yavaş gelişen kabuklu yaralar şeklinde sıklıkla bacaklarda görülür.

Skuamöz hücreli karsinom ( SHK ) hızlı gelişen, hassas şişlikler şeklindedir. SHK özellikle kulak, dudak, eller ve alt bacaklar gibi güneşe maruz kalan alanlarda sıklıkla bir solar keratozun üzerinde gelişir. Tedavi cerrahi olarak yapılır.

Melanom yaygın fakat tehlikeli bir cilt kanseridir ve yaşlılarda olduğu gibi genç erişkinlerde de görülebilir. Normal bir görünümü olmayan ben veya çil şeklinde ortaya çıkar. Eğer erken aşamada tanınır ve basit bir operasyon ile çıkartılırsa genellikle tehlike yaratmaz.

Fotoyaşlanmanın şiddeti kişiden kişiye değişebilir mi?
Evet değişebilir. Genellikle güneşe bağlı yaşlanm 4 evrede sınıflandırılmıştır:

    * Hafif (yaş 28-35): Çok hafif kırışıklılar vardır, keratoz yoktur. Hafif makyaja ihtiyaç duyar ya da duymaz.
    * Orta (35-50): Hafif kırışıklıklar, yüzeyel keratozlar vardır. Hafif makyaja ihtiyaç duyar.
    * İleri (50-60): Kalıcı kırışıklıklar, deri renginde değişikliklerle birlikte telenjiektaziler ve aktinik keratozlar vardır. Genellikle makyaja ihtiyaç vardır.
    * Şiddetli (65-70): Şiddetli kırışıklıklar, fotoyaşlanma vardır, yerçekimi ve dinamik kuvvetler deriyi etkiler, deri kanseri ile birlikte veya birlikte olmadan aktinik keratozlar vardır. Çok yoğun makyaja ihtiyaç vardır.

Yaşlanmadan nasıl korunulur?

    * Yaşlanmanın bütün belirtileri güneş ile ilgili olduğundan tüm yaşam boyu güneşten korunmalıdır.
    * Mümkünse güneş yanıklarından sakınılmalıdır.
    * Kaliteli ve yüksek korumalı güneşten koruyucular kışta aylarında bile kullanılmalıdır.
    * Güneşten koruyan kıyafetler giyilmeli, şapkalar takılmalıdır.
    * İyi beslenme ve bol sıvı alımı da önemlidir. Sıvı kaybı derinin incinmesini de kolaylaştırır .
    * Deri sıklıkla nemlendirilmeli, parfüm içeren sabunlar kullanılmamalıdır.

Yaşlı derinin bakımı nasıl yapılmalıdır?

    * Foto hasara uğramış derinizi tamamıyla güneş ışığından koruyunuz. Yaz aylarında gün ortasında açık havada aktivite yapmaktan kaçınınız.
    * Sigara içmeyiniz. Sigara yüz çizgi ve kırışıklıklarını arttırır ve yara iyileşmesini zorlaştırır.
    * Egzersiz genel sağlık için olduğu kadar cilt için de çok faydalıdır.
    * Dışarıda kalındığı sürece güneşten koruyucu kremler kullanılmalıdır.
    * Nemlendiriciler deriyi yumuşatmak için kullanılmalıdır.